Η ΠΑΓΙΔΑ ΤΟΥ ΘΟΥΚΥΔΙΔΗ!

του Κώστα Παπαδόπουλου*

H περίφημη φράση “Παγίδα του Θουκυδίδη” αποδίδεται στον πολιτικό επιστήμονα και καθηγητή του Χάρβαρντ, Graham T. Allison, και χρησιμοποιείται για να περιγράψει τα φαινόμενα και την σχέση μεταξύ μιας ανερχόμενης και μιας καθιερωμένης, δεσπόζουσας δύναμης που σχεδόν πάντα έρχονται σε σύγκρουση. «Ήταν η άνοδος της Αθήνας και ο φόβος που προκάλεσε το γεγονός στην Σπάρτη που έκανε τον πόλεμο αναπόφευκτο, αναφέρει ο Θουκυδίδης».

Κατά το περιοδικό Foreign Policy τα τελευταία 500 χρόνια έχουμε 16 ιστορικές περιπτώσεις στις οποίες μια ανερχόμενη δύναμη απειλούσε να εκτοπίσει μια κυριαρχούσα δύναμη. «οι 12 εξ αυτών κατέληξαν σε Πόλεμο ενώ σε 4 αποφεύχθηκε ο Πόλεμος» Το Περιοδικό εννοεί φυσικά τον Πόλεμο δια των Όπλων, η οποία είναι και η Τελική Φάση της ανταγωνιστικής διαδικασίας, εάν και εφόσον δεν έχει “λυθεί το θέμα” μέσω άλλων μέσων και εργαλείων στο μεσοδιάστημα.

Οι 4 περιπτώσεις που δεν εξελίχθησαν σε Πόλεμο κατά το Foreign Policy είναι οι εξής:

1. Η Ισπανία εναντίον Πορτογαλίας στα τέλη του 15ου αιώνα (σημ. η Ισπανία κινήθηκε γρήγορα και κατάφερε να αποικήσει το πλείστον του Νέου Κόσμου και οικονομικώς επεβλήθη επί της Πορτογαλίας),

2. Οι Ηνωμένες Πολιτείες υπερέβησαν το Ηνωμένο Βασίλειο στις αρχές του 20ου αιώνα: (σημ. λόγω της φυσικής και οικονομικής εξαντλήσεως της Αγγλίας μετά από αιώνες κυριαρχίας και ως πρωταγωνίστρια δύναμη στους 2 τελευταίους Παγκοσμιους πολέμους),

3. Οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Δύση νίκησαν την Σοβιετική Ένωση: (σημ. η οποία κατέρρευσε λόγω Οικονομικού και Κοινωνικού ανταγωνισμού και ο Ψυχρός Πόλεμος των 44 ετών τελείωσε με ένα “ψίθυρο” αντί μιας ισχυρής εκρήξεως μεγατόνων),

4. Η άνοδος της Γερμανίας από το 1990 και ο έλεγχος της ΕΕ (σημ. η περίπτωση αυτή είναι εν εξελίξει διότι μέχρι στιγμής δεν έχει “λάβει σάρκα και οστά” το Αντίπαλο Δέος).

Στις 2 πρώτες περιπτώσεις απεφεύχθη η Τελική Λύση (Πόλεμος δια των Όπλων) λόγω κοινών πολίτικο – κοινωνικών αρχών και δομών μεταξύ των “αντιπάλων” μερών, ενώ στην 3 περίπτωση οι πρόσφατες εμπειρίες του 1ου και 2ου Παγκοσμίου Πολέμου λειτούργησαν ως φυσική τροχοπέδη και ο ανταγωνισμός δεν προχώρησε στην φυσιολογική και αναμενόμενη Τελική Φάση, ήτοι τον Πόλεμο δια των Όπλων.

Η πτώση της Σοβιετικής Ενώσεως και του συμφώνου Βαρσοβίας την περίοδο 1989 – 1992 αναδεικνύει ως Παγκόσμια Μονοπολικη Δύναμη τον Αγγλοσαξονικό Κόσμο και ως αδιαφιλονίκητο Ηγέτη της Υφηλίου, τις ΗΠΑ.

Από το 2000 και εντεύθεν εισερχόμαστε σε μια Nέα Φάση. Οι πρώτοι τριγμοί ενάντια στην κρατούσα παγκόσμια πολίτικο – νοικονομική τάξη εμφανίζονται στο στερέωμα και αναδεικνύονται τα πρώτα σημάδια αναζωπυρώσεως ανταγωνιστικών τάσεων από Διηπειρωτικές αλλά και από Περιφερειακές Δυνάμεις.

•Ο Putin εκλέγεται το 2000, ανασυγκροτεί, αναμορφώνει και δημιουργεί τον ακρογωνιαίο λιθο-παράγοντα “Αντιπάλου Δέους”, την Ρωσική Ομοσπονδία.

•Ο Hu Jintao αναλαμβάνει τα ηνία της Κινας το 2002 και προεδρεύει επί μια δεκαετία με συνεχή και υψηλή οικονομική ανάπτυξη, παγιώνοντας την Κίνα ως μεγάλη Παγκόσμια Δύναμη. Αυτόν διαδέχεται ο Xí Jìnpíng το 2012 ο οποίος κατέχει πλέον την αρχηγία του κόμματος, του στρατού και του κράτους και γίνεται ο απόλυτος κυρίαρχος της χώρας, ο “Κορυφαίος Ηγέτης”.

Όσον δε αφορά τις Δυτικού τύπου Δημοκρατικές Περιφερειακές Δυνάμεις

•το ευρώ τίθεται σε ισχύ το 1999 και το 2002 αρχίζει να κυκλοφορεί αντικαθιστώντας τα εθνικά νομίσματα. Η Merkel αναλαμβάνει τα ηνία τις Γερμανίας το 2005 και εξελίσσεται ως αδιαφιλονίκητος ηγέτης της χώρας μέχρι σήμερα ενώ η Γερμανία ελέγχει την ΕΕ.

•Ο Erdogan ανασυγκροτεί και αναμορφώνει την Τουρκία και κυριαρχεί πλήρως από το 2001

•Ο Netanyahu κυριαρχεί από το 1999 της Ισραηλινής πολιτικής σκηνής και με την ολοκλήρωσή της παρούσας θητείας του θα γίνει ο πρωθυπουργός με την μεγαλύτερη θητεία στην ιστορία της χώρας του.

Από τις λοιπές Περιφερειακές δυνάμεις,

•το Ιράν συνεχίζει να κυριαρχείται από το καθεστώς των Ισλαμικών κληρικών (με εξαίρεση την προεδρία Ahmadinejad, οι λοιποί πρόεδροι ήσαν και είναι όλοι Ισλαμικοί κληρικοί),

•η Σαουδική Αραβία (περιφερειακή δύναμη λόγω πετρελαϊκών πόρων) παραμένει κάτω από την ολοκληρωτική κυριαρχία του Βασιλικού οίκου και των Σουνιτών Ισλαμικών κληρικών,

•η Βόρειος Αφρική και εγγύς Μέση Ανατολή είναι σε πολιτικό – οικονομικό παροξυσμό από τις 9/11 του 2001.

•Η Β. Κορέα είναι απλώς μια “ζώνη ασφαλείας – buffer zone”, ενώ το Πακιστάν και η Ινδία εξελίσσονται σε από “τακτικούς” σε “στρατηγικούς” παράγοντες.

«Η αναλογία με τα τέλη της δεκαετίας του 1930 συνεχίζει να αντηχεί στο μυαλό μου.

Βρισκόμαστε σίγουρα σε μια περίοδο όπου η Παγκόσμια Τάξη μεταβαίνει από το να κυριαρχείται από την Αμερική, σε μια Πολυπολική κατάσταση… από μια Κυρίαρχη Δύναμη που εξέρχεται από τον Μεγάλο Πόλεμο σε μια “Ανερχόμενη Δύναμη” που ανταγωνίζεται αυτήν την κυρίαρχη δύναμη και όλα αυτά οδηγούν σε στρατιωτικές συγκρούσεις. Ο Λαϊκισμός (αριστερός και δεξιός), ο Εθνικισμός και ο Μιλιταρισμός φαίνεται να αυξάνονται – και αυτοί οι παράγοντες πιθανότατα θα διαδραματίσουν μεγαλύτερο ρόλο στις Οικονομίες και τις Αγορές. Κατά τη διάρκεια αυτών των περιόδων, η “Χαοτική” Δημοκρατία και το Ελεύθερο Εμπόριο (laissez – faire) τείνουν να δώσουν τη θέση τους στον Αυταρχισμό και τον Κρατικό Καπιταλισμό » αναφέρει σε πρόσφατο άρθρο του επί του θέματος, ο πολυπράγμων κ. Ray Dallio.

Η “Μεγαλη Σκακιερα” του Zbigniew Brzezinski διαρκώς στελεχώνεται με Δυναμικούς, Φιλόδοξους “Παίκτες” με αντικρουόμενα Οικονομικά και Πολιτικά συμφέροντα, με Προηγούμενα ετών και με Διαφορετικές Κοινωνικό-Πολιτικές αντιλήψεις.

Εν ετει 2018, είμαστε στην Φάση των Τελικών Ζυμώσεων και ως εκ τούτου οι κινήσεις στην Σκακιέρα είναι πολύπλοκες και φαινομενικά αντικρουόμενες. Εν τέλει οι Διηπειρωτικές και Περιφερειακές δυνάμεις θα ενταχθούν και θα σχηματίσουν τους τελικούς αντικρουόμενους 2 Πόλους Εξουσίας. H διαμάχη δε αυτών των 2 πόλων θα επιλυθεί με τον ένα η τον άλλον τρόπο μέσα στην επόμενη 10-15ετια. Η 4η Βιομηχανική Επανάσταση και η Παγκόσμια Οικονομική ανισορροπία συνεπικουρούμενες από την Ανθρώπινη Φιλοδοξία, την Ανάγκη και την Νέμεση θα δώσουν την Τελική Λύση και ο Νικητής (the Top Dοg) θα ανέβει στο βάθρο… μέχρι νεωτέρας!

Αυτή είναι η σύγχρονη εκδοχή της “Παγίδας του Θουκυδίδη”

Σημειώσεις

1. Ο Πόλεμος (παλμός, πάλλομαι) με την ευρύτερη έννοια, και δια όλων των μέσων, μεσουρανεί στην Φύση. Είναι ο ανταγωνισμός για την ανάδειξη του “Ισχυροτέρου”, που με την ευρεία έννοια ενίοτε φθάνει και στην τελική του μορφή, το κάλεσμα του Ολυμπίου Θεού Αρεως.

Πόλεμος πάντων Πατήρ εστι, πάντων δὲ βασιλεύς – Ηράκλειτος,

Ην γαρ οι πλείστοι καλούν Ειρήνη τούτο μόνον το όνομα, τω δε έργω αεί Πόλεμον ακήρυκτον μεταξύ των Πόλεων – Πλάτων, Νόμοι

2. Ο πιθανός γεωστρατηγικός άξων Κίνας – Ρωσιας (οικονομικός/στρατιωτικός – ενεργειακός) συνεπικουρούμενος από Περιφερειακές δυνάμεις όπως το Ιράν, Τουρκία και Πακισταν, εάν τελικώς πραγματοποιηθεί, θα αποτελέσει εν τοις πραγμασει το “Αντίπαλο Δέος” της νυν τάξης πραγμάτων του Αγγλοσαξονικού κόσμου.

Η Ε.Ε σε αυτό το πιθανό συσχετισμό δυνάμεων θα είναι ένας “μπαλαντέρ” λόγω ελλείψεως συνοχής, περιορισμένης εμβέλειας στρατιωτική ισχύος καθώς και ελλείψεως ενεργειακών πόρων (σημ. είναι συνομοσπονδία με μη κοινό χρέος και με αντικρουόμενα οικονομικά και γεωπολιτικά συμφέροντα μεταξύ των μελών της. Η διάλυση της είναι προ των πυλών με τα μέλη της να επιλέγουν διαφορετικούς δρόμους και συσχετισμούς δυνάμεων εκτός εάν παραμείνει “υποτελής” στον Αγγλοσαξονικό Κόσμο).

3. Το δεύτερο σενάριο γεωστρατηγικού άξονα, ήτοι ΕΕ – Ρωσίας (οικονομικόs/στρατιωτικός – ενεργειακός) έχει μάλλον αποκλεισθεί λόγω των πολιτικών, κοινωνικών και οικονομικών εξελίξεων των τελευταίων ετών. Σε αυτό το ενδεχόμενο, η επιλογή συνασπισμού εκ μέρους της Κίνας αποβαίνει καταλυτική ως προς την βιωσιμότητα του εν λόγω εγχειρήματος.

4. Το τρίτο και πιο απόμακρο σενάριο είναι η “επανάληψη“ του Πολέμου του 1899 μεταξύ Δύσης και Κίνας (Boxer rebellion)

5. Για λόγους αρχείου – από τα μέσα του 2004 έως στις αρχές του 2005 η Ελληνική “Πολιτική Τάξη” έλαβε μια “προ – ειδοποίηση” μέσω δυο πονημάτων – αναλύσεων κατατεθέντων από Ελληνο – Αμερικανο σε 2 υψηλά ιστάμενα μέλη της τότε κυβερνήσεως και 1 της αξιωματικής αντιπολιτεύσεως (Κυπριακό δημοψήφισμα στο σχέδιο Αναν, ο Νέος Αμερικανικός Αιών).

*Κώστας Παπαδόπουλος

Πηγή: enpel.gr