ΤΟ ΦΙΛΙ: Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΜΙΑΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΣΥΝΗΘΕΙΑΣ!

Από: Δημήτρης Προδρόμου

Πηγή Εικόνας: Sartle

 

Το φιλί προσδιορίζεται από τους ειδικούς ως μία από τις πιο παράξενες ανθρώπινες δραστηριότητες διότι είναι δύσκολο να εντοπιστεί πώς ξεκίνησε και καθιερώθηκε ως συνήθεια για την ένδειξη συναισθημάτων. Προσδιορίζοντας ετυμολογικά τον όρο, η λέξη “φιλί” προέρχεται από το ρήμα “φιλώ”, δηλαδή αγαπώ.

Επομένως, η συνήθεια επαφής των χειλιών του ανθρώπου με κάτι το οποίο αφυπνίζει τις αισθήσεις, δηλαδή τη γεύση, και στη συνέχεια τις συναισθήσεις του, όπως το συναίσθημα της αγάπης, ανήκει στα πρωτόγονα ένστικτά του. Ειδικότερα, εντάσσεται στο κυρίαρχο ένστικτο της αναπαραγωγής, που δεν είναι πάντα συνυφασμένο με τη σωματική επαφή αλλά με την κυριαρχία.

Οι ανθρωπολόγοι ερμηνεύουν την πράξη του φιλιού ως μια εξέλιξη της κίνησης που έκαναν οι άνθρωποι πριν από πολλούς αιώνες, ώστε να μυρίσει ο ένας τον άλλον και στη συνέχεια να συλλέξει πληροφορίες γι’ αυτόν. “Γλίστρησαν και κατέληξαν στα χείλη διαπιστώνοντας πως είναι πολύ καλύτερα”, αναφέρει ο Βον Μπράιαντ, Ανθρωπολόγος και ειδικός στο θέμα της εξέλιξης του φιλιού. Η Σέριλ Κίρσενμπάουμ, συγγραφέας του βιβλίου “Η επιστήμη του φιλιού”, υποστηρίζει πως κάνοντας μια αναδρομή στη μακραίωνη ανθρώπινη ιστορία κατά την πρώιμη εποχή της, εντοπίζεται πως η όσφρηση ήταν η πιο σημαντική από τις ανθρώπινες αισθήσεις όσον αφορά τις διαπροσωπικές σχέσεις. “Οι άνθρωποι χρησιμοποιούσαν την όσφρηση για να διαπιστώσουν τις προθέσεις του άλλου, την υγεία του και την κοινωνική του θέση. Έτριβαν τις μύτες τους στο πρόσωπο του άλλου, γιατί στο πρόσωπό μας υπάρχουν οσφρητικοί αδένες. Ωστόσο, με την πάροδο των χρόνων, το τρίψιμο στο πρόσωπο μεταφέρθηκε στα χείλη κι έτσι γεννήθηκε ο κοινωνικός χαιρετισμός του φιλιού”.

Ο ρομαντικός συμβολισμός του φιλιού θεωρείται πως ξεκίνησε στην Ινδία και αυτό επιβεβαιώνεται από το έπος Μπαχαμπχαράτα. Το ινδικό έπος Μπαχαμπχαράτα γράφεται περίπου το 1000 π.Χ. στα σανσκριτικά και μέσα του εντοπίζονται οι πρώτες περιγραφές ερωτικού φιλιού στην παγκόσμια ιστορία. Χαρακτηριστικά αναφέρεται ο στίχος του έπους “Ακούμπησε το στόμα της στο στόμα μου και έκανε έναν ήχο που μου προκάλεσε ευχαρίστηση”. Πολλοί ειδικοί θεωρούν πως το φιλί ως κοινωνικός χαιρετισμός ήταν άγνωστος στην Ευρώπη και έγινε γνωστό πιθανόν από τον Μέγα Αλέξανδρο.

Στην αρχαία Ελλάδα τα φιλιά ήταν τρόποι έκφρασης της κοινωνικής ιεραρχίας. Με την πράξη του φιλιού επικοινωνούσε κάποιος την τάξη του, την κοινωνική του θέση και την πίστη του. Βάσει αυτών των δεδομένων, το φιλί ήταν μια συνήθεια κυρίως μεταξύ ανδρών στο στράτευμα, διότι ο συμβολισμός του ήταν τελείως διαφορετικός από τον σημερινό. Το φιλί αναφέρεται επίσης και από τον Όμηρο, περίπου τον 7ο αιώνα π.Χ., αλλά ως μορφή ικεσίας. Για παράδειγμα, ο Οδυσσέας επιστρέφει στην πατρίδα του, καθώς το έπος ολοκληρώνεται, και δέχεται ένα φιλί από έναν σκλάβο. Επιπλέον, περίπου το 500 π.Χ. ο Ζωγράφος του Ξυλουργού, όπως ονομάστηκε συμβατικά, φιλοτέχνησε πλήθος ανυπόγραφων ερυθρόμορφων αγγείων στην Αθήνα, ένα όστρακο από αυτά που αποδίδεται στον ίδιο, εικονίζει το φιλί μεταξύ ενός αγοριού και ενός κοριτσιού δίνοντας και ρομαντικό περιεχόμενο στο φιλί στην αρχαία Αθήνα.

Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, “Φιλί”

Πηγή Εικόνας: Lifo

Για το μεγαλύτερο μέρος της ανθρώπινης ιστορίας, το σημείο που φιλάει κάποιος τον άλλον φανερώνει τη θέση του στο στράτευμα ή σε μια οικογένεια αριστοκρατικής καταγωγής. Μεταξύ ανδρών που ήταν κοινωνικά ή στρατιωτικά ισότιμοι δινόταν φιλί στο στόμα. Αντιθέτως, παρατηρείται πως οι υποδεέστεροι άνδρες, όπως οι σκλάβοι ή οι υπηρέτες, φιλούσαν το χέρι, τα πόδια, τα ρούχα ή ακόμα και το έδαφος μπροστά σε κάποιον ανώτερό τους. Σπανίως, κατώτερης καταγωγής ή αξιώματος άνδρες θα φιλούσαν τον υπερέχοντα άνδρα στο μάγουλο. Αυτή η συμβολική διάσταση του φιλιού έφτασε περίπου μέχρι και τον 18ο αιώνα, μια εποχή που διατηρεί τον αναχρονιστικό θεσμό των αυτοκρατοριών.

Στα όρια της πρώιμης Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας το φιλί είχε διαφορετικό περιεχόμενο. Στο έργο του Οβιδίου ” Έρωτες “, που δημοσιεύτηκε περίπου το 16 π.Χ. γίνεται αναφορά στο “savium”, που οι Ρωμαίοι αποκαλούσαν ως το “φιλί της ψυχής”. Ο Βον Μπράιαν ερμηνεύει το φιλί της ψυχής των Ρωμαίων ως το λεγόμενο γαλλικό φιλί, δηλαδή το φιλί με μεγαλύτερη διάρκεια και με τη χρήση της γλώσσας. Βέβαια, κατά τις αρχές του 1ου αιώνα μ.Χ., ο αυτοκράτορας Τιβέριος επιχείρησε ανεπιτυχώς να απαγορεύσει τη συνήθεια του φιλιού μεταξύ των ανθρώπων, γιατί θεώρησε πως έτσι μεταδίδεται η λέπρα.

Στη Βίβλο το φιλί αναφέρεται εννέα φορές και με διαφορετικές εκδοχές. Συναντάται κυρίως στην “Προς Ρωμαίους Επιστολή” του Απόστολου Παύλου και πρόκειται για το ρομαντικό φιλί. Επίσης, άλλες εκδοχές είναι το φιλί του Ιούδα, δηλαδή της προδοσίας, του χαιρετισμού, της υποταγής και της ζωής. Πολλοί πάπες επιχείρησαν να απαγορεύσουν το ρομαντικό φιλί μεταξύ των ανθρώπων. Συγκεκριμένα, ο πάπας Κλήμης Ε’ το 1312 διακήρυξε πως “το φιλί θα θεωρείται θανάσιμο αμάρτημα αν δίδεται εκτός γάμου και με σκοπό τη συνουσία”.

Το φιλί για πολλά χρόνια παρέμεινε άγνωστο σε πολλά μέρη του κόσμου. Η συνήθεια του φιλιού και η υιοθέτησή της κυκλοφόρησε παγκοσμίως κατά τον 19ο αιώνα, όταν Ευρωπαίοι ιεραπόστολοι ταξίδεψαν στην Ασία, την Αφρική και την Ωκεανία. Μαζί με τον λόγο του Θεού, διέδωσαν και το φιλί σε πολλούς λαούς που έως τότε το αποστρέφονταν. Στην Ιαπωνία, λόγου χάρη, το φιλί ήταν προσβλητικό. Όταν εκτέθηκε το γλυπτό του Ροντέν “Το Φιλί”, τη δεκαετία του 1920, οι Ιάπωνες το έκρυψαν πίσω από ένα παραβάν, ενώ σκηνές φιλιών από ταινίες ξένης παραγωγής αφαιρούνταν ώστε να μην προβληθούν στο κοινό τέτοιου είδους πρότυπα.

Ροντέν, “Το Φιλί”

Πηγή Εικόνας: Mixanitouxronou

Σήμερα το περιεχόμενο του φιλιού έχει διαφοροποιηθεί και ποικίλλει στους συμβολισμούς του, δεν παύει όμως να είναι μια διαχρονική εκδήλωση του ερωτικού πόθου με πολλαπλά οφέλη για την σωματική και ψυχική υγεία του ανθρώπου. Τα φιλιά απελευθερώνουν ενδορφίνες και οξυτοκίνη στο σώμα μας, επομένως μας κάνουν περισσότερο χαρούμενους μειώνοντας τα επίπεδα στρες.

«Κάθε φιλί που δίνεται, μα κάθε ανεξαιρέτως

ένα τοις εκατό αποτελείται

από αιωνιότητα

κι όλο το άλλο από τον κίνδυνο

να ’ναι το τελευταίο.»

Κική Δημουλά, “Επιτύμβιο”.

Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν για αυτό το άρθρο:

https://www.thetoc.gr/politismos/article/i-istoria-tou-pio-diasimou-filiou-ston-kosmo/

https://www.lifo.gr/articles/archaeology_articles/243668/ena-fili-apo-tin-arxaiotita

https://www.newsit.gr/kosmos/i-istoria-toy-filioy/1873209/

https://www.ereportaz.gr/10-pragmata-gia-to-galliko-fili-pou-den-ixeres-mechri-tora/

Λίγα λόγια για τον συντάκτη

 ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΡΟΔΡΟΜΟΥ

Γεννημένος στη Θεσσαλονίκη και γεμάτος περιέργεια για να ταξιδέψω σε άλλες πόλεις, να γνωρίσω πολιτισμούς, ανθρώπους και κουλτούρες. Είμαι Φιλόλογος - Ιστορικός με μεταπτυχιακές σπουδές στη Διδακτική και Παιδαγωγική επιστήμη. Δεν σταματάω ποτέ να μαθαίνω και να γνωρίζω νέες πτυχές του κόσμου αλλά και του εαυτού μου. Αγαπημένος μου συγγραφέας ο E. Hemingway, του οποίου το απόφθεγμα υιοθέτησα: Live the full life of the mind, exhilarated by new ideas, intoxicated by the romance of the unusual.

Πηγή: https://www.maxmag.gr/