ΠΩΣ ΓΙΝΕΤΑΙ ΝΑ ΦΤΑΙΝΕ ΤΑ ΓΟΝΙΔΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ, ΑΛΛΑ ΠΡΙΝ 70 ΧΡΟΝΙΑ ΟΛΟΙ ΗΤΑΝ ΑΔΥΝΑΤΟΙ;

Τα ίδια γονίδια που έχουν σήμερα οι παχύσαρκοι, υπήρχαν και πριν 70 χρόνια. Τότε όμως ήταν όλοι αδύνατοι.

Συντάκτης: Γρηγόρης Κεντητός

Η παχυσαρκία συχνά περιγράφεται ως θέμα γονιδίων. Κι όμως, αν δει κανείς φωτογραφίες του 1950 ή του 1920, οι περισσότεροι άνθρωποι είναι λεπτοί. Εργάτες, παιδιά, οικογένειες σε γιορτές – σπάνια θα βρεις παχύσαρκο. Πώς εξηγείται αυτό, αν οι γενετικοί μας δείκτες δεν έχουν αλλάξει δραματικά από τότε μέχρι σήμερα; Τι ακριβώς συμβαίνει με τα «γονίδια της παχυσαρκίας»;

Τα γονίδια της παχυσαρκίας υπήρχαν ανέκαθεν. Αυτό που άλλαξε ήταν το περιβάλλον. Οι άνθρωποι παλιά περπατούσαν, δεν είχαν πρόσβαση σε επεξεργασμένα τρόφιμα, έτρωγαν λιγότερο και δούλευαν σκληρά. Η ενέργεια που έπαιρναν από την τροφή καταναλωνόταν για επιβίωση. Σήμερα, το περιβάλλον είναι φτιαγμένο για να μας παχαίνει – όχι για να μας διατηρεί υγιείς.

Οι επιστήμονες μιλούν για «γονίδια λιμοκτονίας». Εξελικτικά, ο άνθρωπος προγραμματίστηκε να αποθηκεύει λίπος για εποχές πείνας. Σε μια εποχή όπου η τροφή ήταν σπάνια, αυτό ήταν πλεονέκτημα. Όσοι μπορούσαν να αποθηκεύσουν πιο εύκολα λίπος είχαν περισσότερες πιθανότητες να επιβιώσουν. Όμως σήμερα, αυτός ο ίδιος μηχανισμός μάς παγιδεύει.

Οι πρόγονοί μας είχαν τα ίδια γονίδια, αλλά δεν είχαν το ίδιο περιβάλλον. Δεν υπήρχαν 24ωρα φαστφουντάδικα, αναψυκτικά, ντελίβερι, ασανσέρ και καναπέδες. Το σώμα τους έπρεπε να κινηθεί για να ζήσει. Και όταν η τροφή είναι περιορισμένη, ακόμη και το «παχύσαρκο» γονίδιο δεν προλαβαίνει να φανεί. Το ενεργοποιεί η αφθονία – όχι η πείνα.

Το παράδοξο είναι ότι τα γονίδια δεν άλλαξαν, αλλά το περιβάλλον άλλαξε με τέτοια ταχύτητα, που δεν προλάβαμε να προσαρμοστούμε. Ο εγκέφαλος μας εξακολουθεί να λαχταρά γλυκό, λίπος, αλάτι. Σαν να ζούμε ακόμα στην εποχή των σπηλαίων. Αλλά τώρα πια, αυτά υπάρχουν παντού, φτηνά, έτοιμα, σε αφθονία. Και εμείς, βιολογικά, δεν ξέρουμε να λέμε όχι.

Η παχυσαρκία είναι λοιπόν ένας συνδυασμός. Τα γονίδια καθορίζουν το πώς θα αντιδράσουμε σε ένα παχυντικό περιβάλλον, αλλά το ίδιο αυτό περιβάλλον είναι πρόσφατο. Δεν είναι τυχαίο που ο ΠΟΥ μιλά για «obesogenic environments» – περιβάλλοντα που σε κάνουν να παχαίνεις, ακόμα και χωρίς να το καταλάβεις. Κι εκεί, τα γονίδιά μας δεν φταίνε. Φταίει ο τρόπος που ζούμε.

Το 1950, ένα παιδί έτρωγε ψωμί, ελιές, μια σούπα. Έπαιζε στο δρόμο, πήγαινε με τα πόδια σχολείο. Το 2025, ένα παιδί τρώει επεξεργασμένα δημητριακά με ζάχαρη, κάθεται μπροστά σε οθόνη και κινείται ελάχιστα. Αν έχει το ίδιο «παχυντικό» γονίδιο, οι συνέπειες είναι εντελώς διαφορετικές. Το ίδιο DNA σε εντελώς άλλο σύμπαν.

Η παχυσαρκία δεν είναι μύθος. Είναι σύνθετο φαινόμενο, με ρίζες στη βιολογία αλλά άνθη στο περιβάλλον. Οι παππούδες μας ίσως να ήταν αδύνατοι όχι επειδή δεν είχαν αυτά τα γονίδια – αλλά επειδή δεν είχαν φαστφουντ, καναπέδες, παγωτά στην κατάψυξη και πατατάκια με τριπλό τυρί. Ήταν η ζωή τους που δεν άφηνε τα γονίδια να μιλήσουν.

Πηγή:https://www.sportime.gr