Μαγεμένες. Πηγή εικόνας: amth.gr
Η Θεσσαλονίκη είναι μια πόλη γεμάτη κρυμμένα μυστικά και σχεδόν άγνωστες ιστορίες. Μια από αυτές αναφέρεται στις «Μαγεμένες» που βρίσκονταν πάνω στη στοά των Ειδώλων
Πότε χρονολογείται
Η στοά των Ειδώλων, όπου βρίσκονται και οι «Μαγεμένες» χρονολογείται στα τέλη του 2ου αι. μ.Χ. ή στις αρχές του 3ου αι. μ.Χ. Πιθανότατα αποτελούσε την μνημειακή πρόσοψη ενός ρωμαϊκού κτηρίου της περιοχής. Η τοποθεσία της προβληματίζει τους ερευνητές μέχρι και σήμερα. Οι περισσότεροι υποστηρίζουν πως βρισκόταν κάτω από την ρωμαϊκή αγορά και πίσω από το Μπέη Χαμάμ (Λουτρά Παράδεισος).
Οι ονομασίες της
Το μνημείο φαίνεται να ήταν γνωστό με πολλές ονομασίες καθώς οι κάτοικοι της Θεσσαλονίκης δεν ήταν μόνο Έλληνες και χριστιανοί. Οι τελευταίοι το χαρακτήριζαν ως «Στοά των Ειδώλων». Οι Τούρκοι το αποκαλούσαν «Σουρέ Μαλέ», δηλαδή «Μορφές Αγγέλων». Τέλος, η εβραϊκή κοινότητα μιλούσε για τις «Incantadas», σεφαραδίτικη ονομασία που μεταφράζεται ως «Μαγεμένες». Με την απόσπασή τους από την Θεσσαλονίκη, η σύγχρονη ελληνική κοινότητα τις αναφέρει ως «οι Καρυάτιδες ή τα Ελγίνεια της Θεσσαλονίκης».
Πώς ήταν η στοά
Η στοά δεν έχει διασωθεί με αποτέλεσμα να είναι γνωστή η ύπαρξή της μόνο μέσα από τις περιγραφές περιηγητών. Η λεπτομερέστερη περιγραφή και αναπαράστασή της πραγματοποιήθηκε το 1754 από δύο Βρετανούς αρχαιοδίφες και δημοσιεύτηκε στο έργο τους. Έτσι, πρόκειται για μια διώροφη κιονοστοιχία, ύψους 20 μέτρων. Αποτελούνταν από πέντε κίονες κορινθιακού ρυθμού που στήριζαν ένα επιστήλιο. Ακριβώς από πάνω του τοποθετούνταν τέσσερις πεσσοί, διακοσμημένοι με ανάγλυφες ολόσωμες μορφές. Οι μορφές αυτές σχετίζονταν με την αρχαιοελληνική μυθολογία και έχει γίνει ταύτισή τους. Εμφανίζονται ο θεός Διόνυσος, η Αριάδνη, μια Μαινάδα, η Λήδα, ο Γανυμήδης, ένας Διόσκουρος, η Αύρα και μια Νίκη.
Πηγή εικόνας: archaiologia.gr
Ο θρύλος πίσω από την ονομασία
Στους περισσότερους, το μνημείο είναι γνωστό με την ονομασία «Μαγεμένες» η οποία έχει προκύψει από ένα θρύλο της πόλης. Λέγεται πως ο Μέγας Αλέξανδρος φιλοξενούσε στο παλάτι του τον βασιλιά της Θράκης, τη σύζυγό του και την συνοδεία τους. Ο Αλέξανδρος όμως ερωτεύτηκε την όμορφη βασίλισσα και δεν δίσταζε να την επισκέπτεται κρυφά στα διαμερίσματά της κάθε βράδυ μέσω αυτής της στοάς.
Ο βασιλιάς πολύ σύντομα πληροφορήθηκε για αυτήν την παράνομη σχέση και αποφάσισε να τιμωρήσει το ζευγάρι. Ανέθεσε λοιπόν σε έναν διάσημο μάγο να ρίξει τα μάγια του στο μυστικό εκείνο πέρασμα, ώστε όποιος περνούσε από τη στοά να γινόταν απευθείας πέτρα. Ο σπουδαίος, όμως, Αριστοτέλης που βρισκόταν στο πλευρό του Αλέξανδρου, κατάλαβε αμέσως την παγίδα που είχε στηθεί. Ενημέρωσε, λοιπόν, απευθείας τον νεαρό βασιλιά να μην επισκεφτεί την παράνομη αγαπημένη του εκείνη τη νύχτα. Η βασίλισσα, όμως, τον περίμενε και βλέποντάς τον να αργεί, έστειλε μια υπηρέτριά της να δει τι του συνέβη.
Η ώρα περνούσε και η υπηρέτρια δεν φαινόταν, οπότε η βασίλισσα αποφάσισε να πάει μόνη της να βρει τον αγαπημένο της. Λίγο αργότερα, ο βασιλιάς μαζί με τον μάγο, ανυπόμονοι να δουν αν τα μαγικά τους είχαν αποτέλεσμα, πέρασαν από την στοά και πέτρωσαν και οι ίδιοι. Έτσι, όλοι μετατράπηκαν σε αγάλματα και θα έμεναν εκεί για πάντα να θυμίζουν την ιστορία αυτής της συζυγικής απιστίας.
Η απόσπαση
Το μνημείο αυτό εντυπωσίασε ιδιαίτερα τον Γάλλο παλαιογράφο Εμμανουέλ Μιλλέρ. Ο ίδιος είχε την υποστήριξη του Ναπολέοντα Γ’ και θέλησε να αποσπάσει τα γλυπτά και να τα μεταφέρει στη Γαλλία. Έτσι, το 1864 φτάνει στην Θεσσαλονίκη όπου συναντά την έντονη αντίδραση των κατοίκων της. Παρόλ’ αυτά δεν φαίνεται να εγκαταλείπει και ζητάει από τον σουλτάνο την επίσημη άδεια για την απόσπαση των οκτώ αγαλμάτων. Πράγματι, πολύ σύντομα, με φιρμάνι της Υψηλής Πύλης, ξεκινάει τις εργασίες με στόχο να μεταφέρει ολόκληρη την στοά στη συλλογή του Ναπολέοντα. Φυσικά αυτό δεν συνέβη αφού τελικά το μόνο που κατάφερε ήταν η καταστροφή του μνημείου.
Η διαδικασία απόσπασης των αγαλμάτων ήταν αρκετά περίπλοκη. Τα γλυπτά ήταν τοποθετημένα πάνω στην μαρμάρινη κιονοστοιχία και για να μεταφερθούν κάτω χωρίς να σπάσουν, απαιτούνταν μηχανήματα που η πόλη δεν διέθετε. Αποφάσισαν, λοιπόν, να χρησιμοποιήσουν ένα ξύλινο βαρούλκο το οποίο πέρασαν μέσα από τα σοκάκια και το τοποθέτησαν μπροστά στη στοά. Έτσι αφαιρέθηκε πρώτα η πλάκα που βρισκόταν πάνω από τα γλυπτά και έπειτα τα ίδια. Παρά τα ατυχήματα που συνέβησαν σε κάποια από αυτά, κατάφεραν τελικά να τα κατεβάσουν. Έπειτα τα μετέφεραν στο λιμάνι με μια ομάδα οκτώ βουβαλιών και κατέληξαν στη Γαλλία.
Πηγή εικόνας: pinterest.com
Πού βρίσκονται σήμερα
Εν τέλει, οι Μαγεμένες, πλέον, βρίσκονται στο μουσείο του Λούβρου, όπου εκτίθενται μαζί με άλλα ευρήματα ελληνικής προέλευσης. Το 2015 επέστρεψαν στην Θεσσαλονίκη μέσω των εκμαγείων τους και μπορεί ο καθένας να τις θαυμάσει από κοντά στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης.
Πηγές:
Μέντζος Α. (1997). Πρόταση για την ερμηνεία των «ειδώλων» (incantadas) της Θεσσαλονίκης με αφορμή τα νεότερα ευρήματα. Το Αρχαιολογικό έργο στη Μακεδονία και στη Θράκη. http://grissh.gr/article/5461fd3ad36a36fbea00004 (τελευταία πρόσβαση: 21/10/2020)
Οι «Μαγεμένες» μαγεύουν και λειτουργούν ως ζωντανά τοπόσημα της Θεσσαλονίκης. Aνακτήθηκε από https://www.archaiologia.gr/blog/2018/06/12/οι-μαγεμένες-μαγεύουν-και-λειτουργ/ (τελευταία πρόσβαση 21/10/2020)
Μαγεμένες της Θεσσαλονίκης. Ανακτήθηκε από: https://el.wikipedia.org/wiki/Μαγεμένες_της_Θεσσαλονίκης (τελευταία πρόσβαση: 21/10/2020)
Λίγα λόγια για τον συντάκτη
ΔΗΜΗΤΡΑ ΝΑΤΣΙΟΥΕίμαι η Δήμητρα, απόφοιτη του τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του ΑΠΘ, με αγάπη για την τέχνη. Από μικρή μου άρεσε να γράφω ιστορίες αλλά δεν ήθελα να τις διαβάζει κανείς. Τώρα που μεγάλωσα γράφω κείμενα για να τα μοιραστώ με όλους.
Πηγή: https://www.maxmag.gr/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.