Νίκος Μαρκάτος
Πώς σκοτώσαμε τη σκέψη
Κάθε Ιούνιο, η Ελλάδα σταματά να αναπνέει. Μαθητές, οικογένειες, σχολεία, εκπαιδευτικοί, ακόμα και ο καιρός δείχνουν να κινούνται γύρω από έναν αδυσώπητο άξονα: τις Πανελλαδικές Εξετάσεις. Είναι το ετήσιο εθνικό τεστ αντοχής – όχι μόνο για τους 17χρονους, αλλά για ολόκληρη την κοινωνία.
Σχεδόν μισό αιώνα διδάσκω και συνομιλώ με νέους. Δεν τους αντιμετώπισα ποτέ ως «υποψηφίους» ή «βαθμολογούμενους», αλλά ως μελλοντικούς δημιουργούς, ελεύθερους ανθρώπους, φορείς δημοκρατίας. Ομως κάθε Ιούνιο βλέπω τα ίδια πρόσωπα – λαμπερά, ανήσυχα, και τελικά καταπονημένα – να υποβάλλονται σε αυτό τον εξοντωτικό μηχανισμό.
Δεν αμφισβητώ την ανάγκη ύπαρξης ενός μηχανισμού επιλογής για την τριτοβάθμια εκπαίδευση. Οι εξετάσεις οφείλουν να είναι διαφανείς, αξιοκρατικές και δίκαιες. Το σημερινό σύστημα πράγματι έχει κάποια πλεονεκτήματα: δεν επηρεάζεται εύκολα από πελατειακές σχέσεις, δεν βασίζεται σε αυθαίρετες συνεντεύξεις, δεν «πουλιέται» εύκολα. Το αδιάβλητο και η αντικειμενικότητα είναι ασφαλώς σημαντικά θέματα σε ένα κράτος όπου η εμπιστοσύνη στους θεσμούς συχνά δοκιμάζεται. Ομως, αυτή η σχετική αξιοπιστία έρχεται με τεράστιο τίμημα.
Το τίμημα λέγεται αποστήθιση. Λέγεται άγχος. Λέγεται οικονομική αιμορραγία των οικογενειών για φροντιστήρια. Λέγεται εκπαιδευτικό σύστημα που, αντί να εμπνέει, εξουθενώνει. Η δημιουργικότητα, η πρωτοβουλία, η φαντασία – όλα θυσιάζονται στον βωμό της βαθμολογίας. Αντί για Παιδεία με κριτική σκέψη και καλλιέργεια, προσφέρει κατάταξη με βάση την αποστήθιση. Το σχολείο, αντί να είναι εργαστήριο ελευθερίας, γνώσης και ευχαρίστησης, έγινε προθάλαμος εξετάσεων. Το Λύκειο έπαψε να μορφώνει και απλώς «προπονεί».
Μπορούμε να συνεχίσουμε έτσι; Μπορούμε να λέμε κάθε χρόνο «καλή επιτυχία» σε παιδιά που αντιμετωπίζουν τις πρώτες μεγάλες εξετάσεις της ζωής τους ως τελετή ενηλικίωσης; Ηρθε η ώρα να τολμήσουμε να πούμε: όχι άλλο.
Χρειαζόμαστε ένα νέο σύστημα, που να αξιολογεί σφαιρικά τον υποψήφιο. Οχι μόνο μέσα από 4-5 εξεταζόμενα μαθήματα, αλλά μέσα από μια πολυδιάστατη παιδαγωγική θεώρηση. Με στοιχεία φακέλου (portfolio), με συνυπολογισμό της πορείας στο σχολείο, με σύγχρονες δεξιότητες και μεθόδους. Με την αποκατάσταση του Λυκείου ως εκπαιδευτικής βαθμίδας με ουσία και όχι ως προθαλάμου. Δεν χρειάζεται να γκρεμίσουμε. Χρειάζεται να μετατοπίσουμε, βελτιώνοντας. Να συνδέσουμε την Παιδεία με το δικαίωμα στη σκέψη, την προσωπική πορεία του μαθητή, τη συμμετοχή στην κοινωνία. Αξιολόγηση ναι – αλλά πολύτροπη, ανθρώπινη, δίκαιη. Οχι μόνο με ένα τρίωρο γραπτό.
Δεν μας λείπουν τα Πανεπιστήμια. Μας λείπει ένα σχολείο που εμπνέει, που καλλιεργεί, που διδάσκει τι σημαίνει πολίτης. Αυτό είναι βαθύτατα πολιτικό αίτημα. Οχι τεχνοκρατική ρύθμιση. Η γενιά των μαθητών που εξετάζεται σήμερα είναι η γενιά που καλείται αύριο να κρατήσει τη χώρα. Ας τους δείξουμε εμπιστοσύνη. Οχι μόνο εξετάσεις. Δεν ισχυρίζομαι ότι υπάρχει μία τέλεια λύση. Ομως πρέπει να τολμήσουμε τη συζήτηση. Να δούμε τι κάνουν άλλες χώρες. Να εμπιστευτούμε τα σχολεία, τους δασκάλους, και κυρίως: τα παιδιά μας. Μια κοινωνία δεν μπορεί να εξετάζεται κάθε Ιούνιο. Πρέπει να εκπαιδεύεται κάθε μέρα.
Ο Νίκος Μαρκάτος είναι ομότ. καθηγητής ΕΜΠ, π. πρύτανης, γ.γ. Συλλόγου Ευρωπαίων Ομότιμων Καθηγητών
Πηγή: https://www.tanea.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.