ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΟ ΛΕΞΙΚΟ!

Ευστράτιος Παπάνης*

Arist: Irene Fittipaldi

Η γνώση των ορίων μας είναι η μεγαλύτερη κατάκτηση, μια σοφία, που την κατανοούμε, μόνο όταν οι αντοχές μας έχουν εξαντληθεί. Κι όμως οι περισσότεροι προκρίνουν να ζουν με δύο αντιθετικές αυταπάτες: πως η θέλησή τους αρκεί, για να επιτύχουν οτιδήποτε ή πως οι συνθήκες έγιναν μοίρα ανίκητη.

Σχεδόν οι μισές μας επιλογές προκαθορίζονται γενετικά, σε τέτοιο σημείο, που κατ´ επίφαση μόνο αποτελούν συνειδητές, ελεύθερες αποφάσεις. Ένα μεγάλο μέρος των πράξεων είναι αποτέλεσμα του περιβάλλοντος, της κοινωνίας, των συνεξαρτήσεων, των συμπτώσεων, μα κυρίως του τρόπου που προσαρμοζόμαστε σε αυτά.

Στο τέλος απομένει ένα κομμάτι μονάκριβο και πολύτιμο της δικής μας αυτενέργειας, μικρό ποσοστιαία, που μπορεί όμως να προκαλέσει τη μεγαλύτερη αλλαγή. Σε αυτό εδράζεται η διαφοροποίηση στην προσωπικότητα: Άνθρωποι, που θα αποτολμήσουν το φαινομενικά αδύνατο ή ρακοσυλλέκτες των καιρών, που θα συμβιβαστούν.

Τα πάντα ξεκινούν με την αντίληψη του πεπερασμένου. 

Η παραδοχή του θνητού, του ατελούς, του εύθραυστου πλάσματος, που προικίστηκε όμως, με την εμβρίθεια να το αποδέχεται και να αγωνίζεται, μάταια να το αλλάξει.

Η τραγικότητα της ύπαρξης είναι η απαρχή της αυτογνωσίας.

Περιγράψτε σε ένα χαρτί τι νιώσατε σήμερα, λέω σε διαλέξεις. Και οι περισσότεροι σιωπούν ενώπιον μιας αδιανόητης ένδειας. Είτε σαν μηχανές δεν αισθάνονται, είτε αγνοούν το λεξιλόγιο των αισθημάτων, είτε δεν έχουν χρόνο να τα αναλύσουν ή, το χειρότερο, φοβούνται να αποκαλυφθούν.

Υπάρχουν και αυτοί, που άγονται από τις ορμές τους, που ανεξέλεγκτα αντιδρούν χωρίς περίσκεψη (και χωρίς αιδώ) στις καταστάσεις, που επαναλαμβάνουν ανεπιτυχή μοτίβα κατάθλιψης, φιληδονίας, εριστικότητας, απάθειας, ευσυγκινησίας, καχυποψίας, δυσπιστίας, ατολμίας, κομφορμισμού, ματαιοδοξίας και υποκρισίας.

Είναι κι εκείνοι, που έρχονται σε επαφή με τους μηχανισμούς άμυνας κι όχι με το πρωτογενές και το αυθόρμητο. Αλήθεια πόσοι από μας λέμε δεν σε εμπιστεύομαι, υπονοώντας πως ήθελα να σε προβλέπω, να σε χαρτογραφώ και δεν το κατάφερα. Επικαλούνται το σεβασμό και ξεχνούν πως είναι κράμα αγάπης και φόβου, όχι εκτίμησης.

Πόσοι κραυγάζουν οδηγείς σαν τρελός, για να μην πουν ότι τρέμουν αν δεν έχουν τον έλεγχο..κραδαίνουν τα σ’ αγαπώ, για να δεσμεύσουν, να παρασιτήσουν, να ενοχοποιήσουν, να εξαρτηθούν. Ωρύονται είσαι γελοίος, αντί να πουν νιώθω πληγωμένη, ανασφαλής, ευάλωτη.

Πόσοι θυμώνουν για την καθυστερημένη επιστροφή της κόρης το Σαββατόβραδο, για να αποφύγουν την ομολογία πως οι νουθεσίες τους δεν έθεσαν φραγμούς, πως ανησυχούν μην πάθει κακό, πως αναπολούν τα χρόνια που ήταν μικρή.

Και πόσοι ακόμα περισσότεροι επικαλούνται έναν φρενήρη τρόπο ζωής, για να μην παραδεχθούν ότι απλώς γερνούν και στάθηκαν αναποτελεσματικοί διαχειριστές του χρόνου, που καλπάζει, που αγνοεί, που χάνεται, που ποτέ δεν είναι αρκετός...

Πόσοι δεν θα υπέμεναν πολλά για μια νέα αρχή, για μια ακόμα ευκαιρία.

Πες αισθάνομαι ενοχή, θλίψη, χαρά, οργή, αγάπη και μιλάς για συναισθήματα.

Πες σκέφτομαι ότι, αισθάνομαι ότι, υπολογίζω και μιλάς με τη λογική.

Κάποιοι θεωρούν πως οι άλλοι ευθύνονται για όσα το θυμικό προστάζει. Με κάνεις να νοιώθω ασήμαντος, σπουδαίος, ανεπαρκής. Μα τα συναισθήματα πηγάζουν εσωτερικά.. Είναι δική μας η υπαιτιότητα και οι συνέπειες και το τίμημα..και πολλοί αγνοούμε πως οι άνθρωποι μπορεί να αισθάνονται διαφορετικά και στις πιο όμοιες περιστάσεις: στο πένθος άλλοι επιζητούν τη μοναξιά και άλλοι την κοινωνική παραμυθία.

Επιταχύνετε την ιεράρχηση των προτεραιοτήτων, να το πρώτο βήμα:

Επιβίωση, αυτοεκτίμηση, προσαρμογή, ασφάλεια και προβλεψιμότητα, αυτόνομος ηθικός κώδικας, προσωπική τελείωση. Ξεχωρίστε τα σημαντικά από τα ασήμαντα. Δείτε πως η επιρροή, η εξουσία, η φήμη είναι εξάρτηση και συγκεκαλυμμένη αδυναμία, ανάγκη για αποδοχή, πείσμα σε πραγματικούς και συμβολικούς γονείς.

Διαχωρίστε το μέσο από το σκοπό. Τα υπέρμετρα υλικά αγαθά δεν προκαλούν ευμάρεια, αλλά μια κίβδηλη αίσθηση ανικανοποίητου. Οι πυκνές σχέσεις δυσχέρεια στην αφοσίωση.

Βάλτε στόχους συναισθηματικούς- πώς θα νιώθω αν επιτύχω αυτό, αν αντιδράσω έτσι, αν αδρανήσω, αν δειλιάσω, αν φανερωθώ... Προβάρετε συναισθήματα και προκαλέστε τα σε όσους συναναστρέφεστε. Ζητήστε ανατροφοδότηση για το πως εξελίσσονται. Παίξτε με τους ρόλους σας.

Κι όλα αυτά θα είναι οι πρώτες μόνο συλλαβές στο λεξικό του συναισθήματος.

*Επίκουρος Καθηγητής Κοινωνιολογίας Πανεπιστημίου Αιγαίου

Πηγή : linkedin.com

http://www.thessalonikiartsandculture.gr