Από: Άνια Μισούνοφ
Πηγή εικόνας: ilbolive.unipd.it
Είναι ο ζωολογικός κήπος μία απάνθρωπη ατραξιόν; Ή μήπως είναι, όπως επιχειρηματολογούν οι υποστηρικτές του, ένας θεσμός που συμβάλει στην έρευνα και στην προστασία των ειδών που βρίσκονται υπό εξαφάνιση;
Από μικρή θυμάμαι πως μια από τις αγαπημένες μου εκδρομές ήταν η επίσκεψη στον ζωολογικό κήπο. Εκεί μπορούσα να θαυμάσω από κοντά τους σταρ των παραμυθιών και κινουμένων σχεδίων: τον βασιλιά της ζούγκλας, αγέρωχες τίγρεις και παιχνιδιάρες ζέβρες. Από τότε, όμως, προβληματιζόμουν και στεναχωριόμουν που έβλεπα τα ζώα κλεισμένα σε κλουβιά.
Αναρωτιόμουν αν αξίζει κάποιες ψυχές να είναι κλεισμένες σε μια φυλακή, μόνο και μόνο για την δική μας περιέργεια. Μεγαλώνοντας συνέχιζω να πιστεύω και να αναρωτιέμαι: μήπως ο ζωολογικός κήπος είναι ένας θεσμός που πρέπει να καταργηθεί; Ή έστω τουλάχιστον να αλλάξει ο τρόπος λειτουργίας του;
Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή όμως.
Ο ζωολογικός κήπος είναι ένας χώρος όπου εκτίθενται τα αιχμάλωτα ζώα για να τα δουν οι άνθρωποι-επισκέπτες. Αν και οι πρώτοι ζωολογικοί κήποι επικεντρώνονταν στην έκθεση όσο το δυνατόν περισσότερων ασυνήθιστων πλασμάτων -συχνά σε μικρούς, περιορισμένους χώρους- με την εξέλιξη τους άλλαξε και ο στόχος και το επίκεντρο τους: η διατήρηση και αναπαραγωγή των ζώων ύπο εξαφάνιση, η έρευνα και η εκπαίδευση. Ενώ οι υποστηρικτές του υπερασπίζονται πως ο ζωολογικός κήπος αποτρέπει την εξαφάνιση απειλούμενων ειδών, πολλοί ακτιβιστές, υπέρ των δικαιώματων των ζώων, πιστεύουν ότι το ηθικό κόστος του περιορισμού των ζώων υπερκαλύπτει τα οφέλη του, και ότι η παράβαση των δικαιωμάτων των ζώων ως προσπάθεια αποτροπής της εξαφάνισης τους είναι αδικαιολόγητη.
Παρόλα αυτά, πριν μερικές μέρες δυο τσίταχ από το Howletts Wild Animal Park του Κεντ, της Αγγλίας, αναχώρησαν από το Ηνωμένο Βασίλειο με προορισμό την Νότιο Αφρική, για να ξεκινήσουν μία νέα ζωή στην φύση. Είναι η πρώτη φορά που τσίταχ γεννημένα στην αιχμαλωσία θα εισαχθούν στην άγρια φύση, ενισχύοντας έτσι τον πληθυσμό των περίπου 7.000 εναπομείναντων τσίταχ, είδος που χαρακτηρίζεται ως ευάλωτο. Βέβαια, κάποιος θα μπορούσε να επιχειρηματολογήσει πως ένα ή δύο ζώα δεν κάνουν την διαφορά. Για να σταματήσουν να απειλούνται κάποια είδη ζώων με εξαφάνιση θα πρέπει να σταματήσει να απειλείται και το φυσικό τους περιβάλλον. Από την άλλη, ακόμα μία επιτυχημένη ιστορία είναι αυτή των μικρών γερακιών του Μαυρίκιου. Το 1974, ο πληθυσμός υπήρχαν μόνο 4 εναπομείναντα γεράκια ελεύθερα στην φύση και με τη βοήθεια του πρόγραμματος προστασίας και αναπαραγωγής του ζωολογικού κήπου του Λονδίνου ο αριθμός τους σήμερα ξεπερνάει τα 800.
Πηγή εικόνας: alamy.com
Ωστόσο, οι κριτικοί των ζωολογικών κήπων υποστηρίζουν ότι οι επανεισαγωγές των ζώων ύπο εξαφάνιση στην φύση είναι σπάνιες και σε καμία περίπτωση δεν δικαιολογούν την διατήρηση άλλων, μη απειλούμενων άγριων ζώων, σύμφωνα με τον Sam Threadgill, διευθυντή της οργάνωσης Freedom of Animals, που μάχεται εδώ και πολλές δεκαετίες κατά της λειτουργίας των ζωολογικών κήπων. Όπως και ο προαναφέρθεις, έτσι και ο Damian Apsinall, διευθυντής του Howletts Wild Animal Park, υποστηρίζει πως σιγά σιγά όλα τα ζώα που βρίσκονται σε αιχμαλωσία θα πρέπει να αφεθούν σταδιακά στην φύση και πως όλοι οι ζωολογικοί κήποι θα πρέπει να κλείσουν.
Όμως οι προσπάθεις συντήρησης μπορεί να αποδειχθούν μάταιες σε έναν κόσμο που απειλείται από την κλιματική αλλαγή, την απώλεια βιότοπων και τον υπερπλυθησμό, όπως ισχυρίζεται ο Draper.
«Κρατώντας εν ζωή μια τελευταία χούφτα ζώων από τα εναπομείναντα είδη ενός υπό-είδους, μοίαζει με ένα ανόητο εγχείρημα, επειδή αυτός ο μικροσκοπικός πληθυσμός προορίζεται είτε για μια ζωή στην αιχμαλωσία σε μόνιμη βάση είτε για εξαφάνιση. Καμία από τις δύο αυτές επιλογές δεν είναι ιδιαίτερα ελκυστική καθώς η ζημιά έχει ήδη γίνει».
Πηγή εικόνας: British Museum, 1799
Μία σύντομη ιστορία του ζωολογικού κήπου
Οι πρώτοι ζωολογικοί κήποι ήταν ιδιωτικές συλλογές πλούσιων και ισχυρών που επιδείκνυαν την δυνάμη τους. Αυτές οι ιδιωτικές συλλογές ονομάζονταν θηριοτροφεία (menagerie).
Οι τοιχογραφίες που βρέθηκαν στην Αίγυπτο και στη Μεσοποταμία αποδεικνύουν ότι οι άρχοντες και οι αριστοκράτες ίδρυαν θηριοτροφεία από το 2500 π.Χ. Έχουν βρεθεί αρχεία για αποστολές σε απομακρυσμένα μέρη με σκοπό την εύρεση εξωτικών ζώων όπως καμηλοπαρδάλεις, ελέφαντες, αρκούδες, δελφίνια και πουλιά. Υπάρχουν στοιχεία ότι οι αρχαίοι ιδιοκτήτες των πρώτων ζωολογικών κήπων/θηριοτροφείων προσέλαβαν χειριστές ζώων για να βεβαιωθούν ότι τα ζώα τους ευημερούν και αναπαράγονται.
Οι ζωολογικοί κήποι υπήρχαν, επίσης, σε μεταγενέστερους πολιτισμούς, όπως η Κίνα, η Ελλάδα και η Ρώμη. Ο αυτοκράτορας των Αζτέκων Μοντεζούμα ΙΙ διατήρησε μία από τις πρώτες συλλογές ζώων στο δυτικό ημισφαίριο, που καταστράφηκε από τον Hernan Cortes, κατά την ισπανική κατάκτηση το 1520.
Το μοντέλο του σύγχρονου δημόσιου ζωολογικού κήπου έγινε δημοφιλές τον 18ο αιώνα, κατά την εποχή του Διαφωτισμού. Η εποχή του Διαφωτισμού ήταν μια περίοδος στην ευρωπαϊκή ιστορία, όταν η επιστήμη και η λογική προωθήθηκαν ως ιδεώδη της κοινωνίας και της κυβέρνησης. Η επιστημονική εστίαση της εποχής του Διαφωτισμού επεκτάθηκε στη ζωολογία.
Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, οι άνθρωποι άρχισαν να θέλουν να μελετήσουν τα ζώα για επιστημονικούς λόγους. Οι επιστήμονες ήθελαν να διερευνήσουν τη συμπεριφορά των ζώων καθώς επίσης και την ανατομία τους. Για να γίνει αυτό, οι επιστήμονες έπρεπε να κρατούν τα ζώα σε μέρη που έμοιαζαν με τα φυσικό τους περιβάλλον.
Ο πρώτος σύγχρονος ζωολογικός κήπος, που χτίστηκε το 1793, άνοιξε στο Παρίσι της Γαλλίας. Τα ζώα των θηριοτροφείων των Γάλλων αριστοκρατών, συμπεριλαμβανομένου του βασιλιά και της βασίλισσας, μεταφέρθηκαν στο Ménagerie du Jardin des Plantes, που εξακολουθεί να είναι ακόμη και σήμερα ένας πολυσύχναστος και δημοφιλής ζωολογικός κήπος στο κέντρο του Παρισιού.
Οι πρώιμοι ζωολογικοί κήποι, όπως το Menagerie du Jardin des Plantes, έμοιαζαν περισσότερο με μουσεία καθώς τα ζώα φυλάσσονταν σε μικρές περιοχές προβολής, με όσα είδη θα επέτρεπε ο χώρος σε αντίθεση με τους σύγχρονους ζωολογικούς κήπους που πέραν από την ψυχαγωγία και εκπαίδευση του κοινού δίνουν μεγάλη έμφαση στην επιστημονική έρευνα και τη διατήρηση των ειδών.
Βιβλιογραφία:
1. Doris Lin, “Arguments for and against zoos”, 29/01/2020, available at https://www.thoughtco.com/arguments-for-and-against-zoos-127639
2. Robin McKie, “Is it time to shut down the zoos?” The Guardian 02/02/20 available at https://www.theguardian.com/world/2020/feb/02/zoos-time-shut-down-conservation-education-wild-animals
3. National Geographic https://www.nationalgeographic.org/encyclopedia/zoo/
Πηγή: https://www.maxmag.gr/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.