JOHN MILTON, Ο ΧΑΜΕΝΟΣ ΠΑΡΑΔΕΙΣΟΣ (ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ)!

Χαμένος Παράδεισος Ι, 423 (Τζον Μίλτον)

Πόσο αόριστη και απαλή

είναι των πνευμάτων η υφή.

Μπορούν όποιο φύλο θέλουν ν’ αποκτήσουν

ή και τα δυο.

Διαλυμένα ή συμπυκνωμένα,

φωτεινά ή σκοτεινά,

τις αέρινες προθέσεις τους

πράξη κάνουν παντοτινά.

J. Milton, Paradise Lost

Ο Τζον Μίλτον περιγράφει την “πτώση” των πρωτόπλαστων. Ο άνθρωπος ως αυτόνομο πλάσμα επαναστατεί ενάντια του Δημιουργού του και βυθίζεται στην προσωπική του κόλαση απομακρυνόμενος από τον παράδεισο. Θα τιμωρηθεί για την πράξη αυτή, όχι από το Δημιουργό, αλλά από τον ίδιο του τον εαυτό.

Ο χαμένος παράδεισος

(αποσπάσματα)

ΒΙΒΛΙΟ ΠΡΩΤΟ

Για του ανθρώπου την πρώτη ανυπακοή και τον καρπό

Του απαγορευμένου εκείνου δέντρου, που η ολέθρια γεύση του

Τον θάνατο έφερε στον κόσμο, κι όλα τα βάσανά μας,

Με την απώλεια της Εδέμ, ώσπου Ένας καλύτερος

Μας ανορθώσει, και ιδούμε και πάλι τον μακάριο τόπο,

Τραγούδησε θεία Μούσα, που στη μυστική κορφή

Του Χορέβ ή του Σινά, Δώσε την πνοή σου

σ’ εκείνο το βοσκό, που πρώτος δίδαξε το διαλεχτό λαό,

πως στην αρχή οι ουρανοί και η γη

ανέτειλαν μέσα από το χάος, ή αν ο λόγος της Σιών

σ’ ευφραίνει πιο πολύ και το ρυάκι Σιλωάμ, που κύλαγε

γοργά πλάι στο μαντείο του Θεού, τότε εγώ

τη συνδρομή σου επιζητώ στο τολμηρό μου άσμα,

που δίχως μεσαία τροχιά ν’ ακολουθεί σκοπεύει να πετάξει

πάνω απ’ τον Ελικώνα, για να διαλαλήσει αυτό

που λόγος πεζός μη έμμετρος δεν έχει ως τώρα δοκιμάσει.

Και κυρίως εσύ, ω Πνεύμα, που πάντα διαλέγεις

Μπρος σ’ όλους τους ναούς την τίμια καρδιά και την αγνή,

Δασκάλεψε με, διότι εσύ γνωρίζεις. Εσύ από την αρχή

Ήσουν παρών, και με τα πανίσχυρα φτερά σου απλωμένα,

Σαν περιστέρα εκούρνιασες πάνω στην άβυσσο την αχανή

Και της ζωογόνησες τα σπλάχνα, το σκότος που ναι μέσα μου

Φώτισε το, κι ότι είναι χαμηλό ανύψωσε και στήριξε το.

‘Ώστε από τα ύψη του μεγάλου ετούτου λόγου να μπορέσω

Την Θεία Πρόνοια αιώνια να σημάνω

Και δίκαια τον τρόπο του Θεού να δείξω στους ανθρώπους

Από περιοδικό ΝΕΑ ΕΣΤΙΑ

Μτφ Μίλτος Φραγκόπουλος

[…]

ΒΙΒΛΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ

Ολονυχτίς ο ατρόµητος Άγγελος, απ’ τους διώκτες του µακρυά,

Μέσ’ απ’ του Παράδεισου τον πλατύ τον Κάµπο

την πορεία του κράτησε ως το πρωΐ’, Άγρυπνος µεσ’ στων Ωρών

τον κύκλο, με το χέρι το ροδόχρωµο Άνοιξε τις πύλες του Φωτός.

Υπάρχει µια Σπηλιά Στο Βουνό του Θεού,

µακρυά απ’ το Θρόνο του, Όπου το φως και το σκοτάδι

σ’ αιώνια περιφορά Μένουν και φεύγουν, διαδοχικά,

κι έτσι υπάρχει στον Παράδεισο Μια ευχάριστη εναλλαγή,

σαν τη Μέρα και τη Νύχτα

[…]

Κι άρχισε να σκέφτεται, στο νου του βαθιά, τα νέα

Πού χε ν’ αναφέρει, γελαστός έπειτα ανακατεύτηκε

Μ’ εκείνες τις φιλικές ∆υνάµεις που τον δέχτηκαν

Με χαρούµενες και δυνατές ζητωκραυγές, γιατί ένας,

ένας από τόσες πολλές Μυριάδες που έπεσαν, ένας

Γύρισε χωρίς να χαθεί·επάνω στον Ιερό το Λόφο

Μ’ έξαλλα χειροκροτήματα τον οδήγησαν και τον πήγαν

Στον υπέρτατο θρόνο µπροστά εκεί µια φωνή,

Τόσο ήρεµη, ακούστηκε απ’ το κέντρο µιας Χρυσής Νεφέλης:

“Υπηρέτες του Θεού, σωστά ενεργήσατε,

καλά πολεµήσατε σ’ αυτήν Τη µάχη,

την καλύτερη, που απλά υπερασπίστηκε,

Στα επαναστατηµένα πλήθη ενάντια, το Λόγο

Της Αληθείας, της ισχυρότερης στον κόσµο,

απ’ ό,τι αυτοί στα Όπλα

Και για τη µαρτυρία της έχει γεννηθεί πια

Μια οικουµενική προσβολή, πολύ χειρότερη,

για να την ανεχτεί κανείς,

Απ’ ό,τι τη βία. γι’ αυτήν έγιναν όλες αυτές οι φροντίδες,

Για να επιδοκιμαστεί µπρος στα µάτια του Θεού, αν κι οι Κόσµοι

Καταδίκασαν αυτήν την αχρειότητα.

Η πιο εύκολη κατάκτηση τώρα

Σε σας αποµένει, αυτό το πλήθος των φίλων τη βοήθησε,

Πάτησε στους εχθρούς σας επάνω,

για να γυρίσει πίσω µε δόξα µεγαλύτερη

Απ’ την περιφρόνηση που σας έδειξαν, και για να συντρίψει

Με τη δύναµη την αιτία της περιφρόνησης τους στο Νόµο,

Η σωστή αιτία για το Νόµο τους, και για το Βασιλιά τους

Το Μεσσία, που στα δεξιά µου άξια Βασιλεύει.

Πήγαινε, Μιχαήλ, των Ουρανίων Στρατιών Πρίγκιπα,

Κι εσύ, Γαβριήλ, στη Στρατιωτική ανδρεία δεύτερε,

Οδήγησε µπροστά στη Μάχη αυτούς εδώ τους Γυιους µου,

Αήττητε, οδήγησε µπροστά τους οπλισµένους Αγίους µου,

Πλάι στους Χίλιους και στα Εκατοµµύρια

τα παρατεταγµένα για πόλεµο,

Τους ισοδύναµους σ’ αριθµό

µ’ εκείνη την Ασεβή συµµορία

Των ανταρτών· αυτούς µε τη Φωτιά και τ’ άσπλαχνα τα Όπλα

Μ’ άφοβη έφοδο, στου Παραδείσου τις παρυφές σπρώξε,

Οδήγησε τους έξω, απ’ το Θεό και την ευδαιµονία µακρυά,

Στης τιµωρίας τους τον τόπο, στο Χάσµα

Του Τάρταρου, που, έτοιµος, ανοίγει πλατιά

Το Χάος του το φλεγόµενο, την πτώση τους για να δεχτεί.”

Αυτά είπε η Υπέρτατη Φωνή και Σύννεφα άρχισαν

Όλο το Λόφο να σκοτεινιάζουν και καπνό να κυλούν

Στα σκοτεινά στεφάνια διστακτικές φλόγες,τοσηµάδι

Της ξυπνηµένης οργής· κι ούτε µε λιγώτεροτρόµο

Η αιθέρια Τροµπέτα, η ηχηρή, απ’ την κορυφή σήµανε*

Όποια διαταγή πήραν οι Πολεµικές ∆υνάµεις,

Γι’ αυτήν ξεκίνησαν απ’ τον Παράδεισο,

σε δυνατά Τετράγωνα δέθηκαν

Μ’ ακαταµάχητη Ενότητα, µπροστά κινήθηκαν

Σιωπηλά· οι φωτεινές Λεγεώνες τους, στον ήχο

Της µουσικήςΑρµονίας που τους γέννησε

Ηρωικό Πόθο για επικίνδυνα κατορθώµατα,

Κάτω απ’ τους Θεάρεστους Αρχηγούς, στ’ όνοµα του Λόγου

Του Θεού και του Μεσσία του· συνέχισαν να προχωρούν

Αδιάσπαστα συµπαγείς’

ούτε τ’ αντικρυνό Βουνό, Ούτε η στενή Κοιλάδα,

ούτε το ∆άσος,ούτε το Ποτάµι διέσπασε

Τις τέλειες γραµµές τους Όταν ψηλά, απ’ το έδαφος πάνω,

Το στρατιωτικό τους- βάδισµα ακουγόταν κι ο ακίνητος Αέρας

Το ευκίνητο βήµα τους στήριζε·

έτσι, όπως, όταν ολόκληρο το γένος

Των Πουλιών σε πειθαρχηµένα σµήνη παρατεταγµένα

Ήρθαν πάνω απ’ την Εδέµ, όταν κλήθηκαν, για να πάρουν

Τα ονόµατα τους· έτσι πάνω απ’ το µεγαλύτερο µέρος

Του Παραδείσου πορεύτηκαν και της απέραντης Επαρχίας,

Στις δέκα καµπές της πλατειάς εκείνης γήινης επιφάνειας.

Στο τέλος µακρυά στον Ορίζοντα,

προς τον Βορρά, φάνηκε πλατειά,

Από σύνορο σε σύνορο µια φλεγόµενη Περιοχή

,µια απέραντη Πολεµική θέα και το βλέµµα,

πλησιάζοντας κοντά,

Ανατρίχιασε µε τα όρθια, τ’ αµέτρητα κοντάρια

Των σκληρών Ακοντίων και τις Περικεφαλαίες

που συνωστίζονταν, Και τις ποικιλόµορφες Ασπίδες

και τ’ αλαζονικά τα Καυχήµατα.

Ο Τζον Μίλτον (John Milton, 9 Δεκεμβρίου 1608 – 8 Νοεμβρίου 1674) ήταν μεγάλος Άγγλος ποιητής. Περιφημότερο έργο του οποίου ήταν το επικό ποίημα «Χαμένος Παράδεισος» («Απολεσθείς Παράδεισος» – Paradise Lost).

Γιος συμβολαιογράφου που ήταν και συνθέτης, έτυχε επιμελημένης ανατροφής και έμαθε νωρίς Λατινικά, Ελληνικά, Γαλλικά και Ιταλικά καθώς και λίγα Εβραϊκά. Ο πατέρας του τον προόριζε για ιερωμένο αλλά ο νεαρός Μίλτον αισθανόταν αντιπάθεια προς τους ηγέτες της Πρεσβυτεριανής Εκκλησίας και αφιερώθηκε σε φιλολογικές σπουδές. Σπούδασε στο πανεπιστήμιο του Καίμπριτζ και τα πρώτα του ποιήματα διακρίνονταν για τη λαμπρότητα του ύφους και τη δροσερότητα των εικόνων (L’Allegro, Il Penseroso, Lycidas).

Όταν εξερράγη ο εμφύλιος πόλεμος, ο Μίλτον τάχθηκε υπέρ του Κοινοβουλίου μαχόμενος με τα γραπτά του τον Κάρολο Α΄. Δημοσίευσε πολυάριθμες μελέτες που επετίθεντο με σφοδρότητα κατά του κλήρου και της συντηρητικής παράταξης και υποστήριζαν φιλελεύθερες απόψεις, την ελευθερία του Τύπου, το διαζύγιο και το δικαίωμα των πολιτών να τιμωρούν τους κακούς άρχοντες (Areopagitica, Tetrachordon, Colasterion, Eikonoklastes, Το αξίωμα των βασιλέων και αρχόντων). Όταν το Κοινοβούλιο επικράτησε, στον Μίλτον ανατέθηκε η σύνταξη της επίσημης στα Λατινικά αλληλογραφίας της Κοινοπολιτείας, η λογοκρισία και η προπαγάνδα, στο πλαίσιο της οποίας διεξήγαγε πόλεμο φυλλαδίων με τους μοναρχικούς συγγραφείς.

Το 1654 ο Μίλτον τυφλώθηκε και στο εξής υπαγόρευε τα έργα του. Το 1656 παντρεύτηκε για δεύτερη φορά αλλά το 1658 χήρεψε πάλι. Το 1660 το καθεστώς που υποστήριζε κατέρρευσε και οι Στιούαρτ παλινορθώθηκαν. Ο Μίλτον αποσύρθηκε από τα κοινά αφού ταλαιπωρήθηκε λίγο. Το 1662 παντρεύτηκε για τρίτη φορά μια γυναίκα 31 χρόνια νεότερή του. Το 1667 κυκλοφόρησε το αριστούργημά του «Απολεσθείς Παράδεισος», υπαγορευμένο κι αυτό, ποίημα επικό μεγαλόπνευστο σε ανομοιοκατάληκτους ιαμβικούς στίχους. Σε δώδεκα άσματα περιγράφεται η πτώση του ανθρώπου συνεπεία του προπατορικού αμαρτήματος. Το έργο χαρακτηρίστηκε ως το έπος του αγγλικού Πουριτανισμού και χάρισε στον ποιητή μια θέση ανάμεσα στους μεγαλύτερους ποιητές του κόσμου.

Άλλα ποιητικά έργα του Μίλτον είναι ο «Ανακτηθείς Παράδεισος» (Paradise Regained, 1671) και ο «Σαμψών αγωνιστής» (Samson Agonistes, 1671). Τον «Απολεσθέντα Παράδεισο» μετέφρασε έμμετρα ο Αλέξανδρος Κάσδαγλης (Λονδίνο, 1887) και σε πεζό ο Ι.Γ. Καραγεωργιάδης (Λευκωσία, 1925).

Η Χαμένη Διατριβή του Τζον Μίλτον

Λίγοι συγγραφείς έχουν ασκήσει τόσο ισχυρή επιρροή στον κόσμο γύρω τους όσο ο Τζον Μίλτον, ο συγγραφέας του αγγλικού επικού ποιήματος Χαμένος Παράδεισος (Paradise Lost). Σύμφωνα με κάποιον βιογράφο, ο Μίλτον «αγαπήθηκε από πολλούς, μισήθηκε από μερικούς, αλλά αγνοήθηκε από ελάχιστους». Μέχρι σήμερα, η αγγλική λογοτεχνία και ο αγγλικός πολιτισμός οφείλουν πολλά στα έργα του.

Πώς, όμως, απέκτησε ο Τζον Μίλτον τέτοια επιρροή; Γιατί ήταν το τελευταίο του έργο—το σύγγραμμα Περί του Χριστιανικού Δόγματος (On Christian Doctrine)— τόσο αμφιλεγόμενο ώστε να μείνει αδημοσίευτο επί 150 χρόνια;

«Με Γνώμονα την Αγία Γραφή»

Περιγράφοντας τα πρώτα του πνευματικά ενδιαφέροντα, ο Μίλτον έγραψε: «Άρχισα όταν ήμουν παιδί, αφιερώνοντας τον εαυτό μου σε μια σοβαρή μελέτη της Παλαιάς και της Καινής Διαθήκης στις πρωτότυπες γλώσσες τους». Ως αποτέλεσμα, ο Μίλτον πίστευε ότι οι Άγιες Γραφές είναι ο μόνος αξιόπιστος οδηγός σε ηθικά και πνευματικά ζητήματα. Αλλά η μελέτη των καθιερωμένων θεολογικών συγγραμμάτων της εποχής του τον απογοήτευσε εντελώς. «Θεωρούσα ότι δεν θα ήταν σωστό να εμπιστευτώ ούτε το πιστεύω μου ούτε την ελπίδα μου για σωτηρία σε τέτοιους οδηγούς», έγραψε αργότερα. Αποφασισμένος να αξιολογήσει τις πεποιθήσεις του αυστηρά «με γνώμονα την Αγία Γραφή», ο Μίλτον άρχισε να συντάσσει καταλόγους με βασικά εδάφια κάτω από γενικές επικεφαλίδες και παρέθετε Γραφικές περικοπές από αυτούς τους καταλόγους.

Σήμερα, ο Τζον Μίλτον είναι πιο γνωστός για το έργο του Χαμένος Παράδεισος, μια ποιητική παρουσίαση της Βιβλικής αφήγησης σχετικά με την πτώση του ανθρώπου από την τελειότητα. Κυρίως χάρη σε αυτό το έργο, το οποίο πρωτοεκδόθηκε το 1667, απέκτησε ο Μίλτον φήμη ως συγγραφέας, ειδικά στον αγγλόφωνο κόσμο. Αργότερα δημοσίευσε μια συνέχεια του ίδιου έργου με τον τίτλο Ανακτημένος Παράδεισος (Paradise Regained). Αυτά τα ποιήματα παρουσιάζουν τον αρχικό σκοπό του Θεού για τον άνθρωπο —να απολαμβάνει τέλεια ζωή σε έναν επίγειο παράδεισο— και δείχνουν ότι ο Θεός θα αποκαταστήσει τον Παράδεισο στη γη μέσω του Χριστού. Για παράδειγμα, στο Χαμένο Παράδεισο, ο αρχάγγελος Μιχαήλ προλέγει τον καιρό κατά τον οποίο ο Χριστός θα ανταμείψει «τους πιστούς Του με μια ζωή ευδαιμονίας, είτε στον ουρανό είτε στη γη, διότι τότε ολόκληρη η γη θα είναι παράδεισος, τόπος πολύ πιο χαρωπός από την Εδέμ, και θα έρθουν πολύ πιο χαρούμενες ημέρες».

Περί του Χριστιανικού Δόγματος

Επί χρόνια, ο Μίλτον επιθυμούσε επίσης να ετοιμάσει μια εκτεταμένη ανάλυση της Χριστιανικής ζωής και του Χριστιανικού δόγματος. Παρότι το 1652 ήταν ήδη εντελώς τυφλός, επιδόθηκε σε αυτό το έργο με τη βοήθεια γραμματέων μέχρι το θάνατό του το 1674. Ο Μίλτον έδωσε σε αυτό το τελευταίο έργο τον τίτλο Διατριβή Περί του Χριστιανικού Δόγματος Αποκλειστικά από τις Άγιες Γραφές (A Treatise on Christian Doctrine Compiled From the Holy Scriptures Alone). Στον πρόλογο του συγγράμματος, έγραψε: «Οι περισσότεροι συγγραφείς που έχουν ασχοληθεί με αυτό το θέμα έχουν εκτοπίσει στο περιθώριο του κειμένου, με σύντομες αναφορές σε κεφάλαια και εδάφια, τις γραφικές περικοπές από τις οποίες εξαρτώνται απόλυτα όλα όσα διδάσκουν. Εγώ, από την άλλη πλευρά, έχω προσπαθήσει να γεμίσω έως υπερχείλισης τις σελίδες μου με παραθέσεις από όλα τα τμήματα της Βίβλου». Όπως ακριβώς δήλωσε ο Μίλτον, το σύγγραμμα Περί του Χριστιανικού Δόγματος αναφέρεται έμμεσα στις Γραφές ή παραθέτει άμεσα από αυτές πάνω από 9.000 φορές.

Παρότι ο Μίλτον προηγουμένως δεν δίσταζε να εκφράσει τις απόψεις του, αυτή τη διατριβή απέφευγε να τη δημοσιεύσει. Γιατί; Καταρχάς γνώριζε πως οι Γραφικές εξηγήσεις που περιείχε διέφεραν πολύ από τις αποδεκτές διδασκαλίες της εκκλησίας. Επιπρόσθετα, μετά την παλινόρθωση της μοναρχίας ο ίδιος είχε χάσει την εύνοια της κυβέρνησης. Ως εκ τούτου, ίσως περίμενε να έρθουν πιο ήσυχοι καιροί. Όπως και αν είχαν τα πράγματα, μετά το θάνατο του Μίλτον ο γραμματέας του πήγε το λατινικό χειρόγραφο σε κάποιον εκδότη, ο οποίος αρνήθηκε να το τυπώσει. Έπειτα, ένας υπουργός κατέσχεσε το χειρόγραφο και το έβαλε σε κάποιο αρχείο. Θα περνούσε ενάμισης αιώνας για να έρθει στο φως η διατριβή του Μίλτον.

Το 1823, ένας υπάλληλος βρήκε τυχαία το τυλιγμένο χειρόγραφο του φημισμένου ποιητή. Ο τότε βασιλιάς της Αγγλίας, Γεώργιος Δ΄, διέταξε να μεταφραστεί το σύγγραμμα από τη λατινική και να δημοσιευτεί. Όταν δημοσιεύτηκε στην αγγλική δύο χρόνια αργότερα, προκάλεσε έντονη αντιλογία στους θεολογικούς και στους φιλολογικούς κύκλους. Ένας επίσκοπος χαρακτήρισε αμέσως το χειρόγραφο κίβδηλο, αρνούμενος να πιστέψει ότι ο Μίλτον —τον οποίο πολλοί θεωρούσαν το μεγαλύτερο θρησκευτικό ποιητή της Αγγλίας— θα μπορούσε να απορρίψει με τέτοιον κατηγορηματικό τρόπο προσφιλή δόγματα της εκκλησίας. Έχοντας προβλέψει αυτή την αντίδραση και θέλοντας να αποδείξει ότι όντως ο Μίλτον ήταν ο συγγραφέας της διατριβής, ο μεταφραστής είχε συμπεριλάβει στην έκδοση υποσημειώσεις οι οποίες ανέφεραν λεπτομερώς 500 παράλληλα μεταξύ των συγγραμμάτων Περί του Χριστιανικού Δόγματος και Χαμένος Παράδεισος.

Οι Πεποιθήσεις του Μίλτον

Την εποχή του Μίλτον, η Αγγλία είχε υιοθετήσει την Προτεσταντική Μεταρρύθμιση και είχε κόψει τους δεσμούς της με τη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία. Οι Προτεστάντες γενικά πίστευαν ότι αυθεντία σε ζητήματα πίστης και ηθικής ήταν μόνο η Αγία Γραφή και όχι ο πάπας. Εντούτοις, στο σύγγραμμα Περί του Χριστιανικού Δόγματος ο Μίλτον έδειξε ότι και πολλές Προτεσταντικές διδασκαλίες και συνήθειες δεν εναρμονίζονταν με τις Γραφές. Με αυτές ως βάση, απέρριψε το Καλβινιστικό δόγμα του προκαθορισμού και υποστήριξε την άποψη ότι ο άνθρωπος έχει ελεύθερη βούληση. Προήγαγε τη γεμάτη σεβασμό χρήση του ονόματος του Θεού, Ιεχωβά, χρησιμοποιώντας το εκτεταμένα στα συγγράμματά του.

Ο Μίλτον πρόβαλε με βάση τις Γραφές το επιχείρημα ότι η ανθρώπινη ψυχή μπορεί να πεθάνει. Σχολιάζοντας το εδάφιο Γένεση 2:7, έγραψε: «Όταν ο άνθρωπος είχε δημιουργηθεί κατ’ αυτόν τον τρόπο, λέγεται τελικά: και ο άνθρωπος έγινε ζωντανή ψυχή. Δεν είναι διπλός ούτε μπορεί να διαχωριστεί: δεν παράγεται ούτε αποτελείται από δύο διαφορετικά και διακριτά στοιχεία, την ψυχή και το σώμα, όπως πιστεύεται γενικά. Αντίθετα, ολόκληρος ο άνθρωπος είναι η ψυχή, και η ψυχή είναι ο άνθρωπος». Κατόπιν ο Μίλτον έθεσε το ερώτημα: «Πεθαίνει άραγε ολόκληρος ο άνθρωπος ή μόνο το σώμα;». Αφού παρουσίασε μια σειρά Γραφικών εδαφίων τα οποία δείχνουν ότι πεθαίνει ολόκληρος ο άνθρωπος, πρόσθεσε: «Αλλά η πιο πειστική εξήγηση που μπορώ να επικαλεστώ για το θάνατο της ψυχής είναι αυτή που δίνει ο ίδιος ο Θεός, στο εδάφιο Ιεζεκ.: η ψυχή που αμαρτάνει—αυτή θα πεθάνει». Ο Μίλτον παρέθεσε επίσης εδάφια όπως το Λουκάς 20:37 και το Ιωάννης 11:25 για να δείξει ότι ελπίδα των νεκρών ανθρώπων είναι η μελλοντική ανάσταση από τον ύπνο του θανάτου.

Τι πυροδότησε την εντονότατη αντίδραση στο σύγγραμμα Περί του Χριστιανικού Δόγματος; Οι απλές αλλά δυναμικές Γραφικές αποδείξεις του Μίλτον για το ότι ο Χριστός, ο Γιος του Θεού, είναι κατώτερος από τον Θεό, τον Πατέρα. Αφού παραθέτει τα εδάφια Ιωάννης 17:3 και Ιωάννης 20:17, ο Μίλτον ρωτάει: «Αν ο Πατέρας είναι Θεός του Χριστού και Θεός μας, και αν υπάρχει μόνο ένας Θεός, ποιος μπορεί να είναι ο Θεός εκτός από τον Πατέρα;».

Επιπλέον, ο Μίλτον τονίζει το εξής: «Ο ίδιος ο Γιος και οι απόστολοί του αναγνωρίζουν με όλα όσα λένε και γράφουν ότι ο Πατέρας είναι μεγαλύτερος από τον Γιο στο καθετί». (Ιωάννης 14:28) «Πράγματι ο Χριστός είναι αυτός που λέει, στο εδάφιο Ματθ. κς΄ 39: Πατέρα μου, αν είναι δυνατόν, ας παρέλθει αυτό το ποτήρι από εμένα. Εντούτοις, όχι όπως εγώ θέλω, αλλά όπως εσύ θέλεις. Γιατί προσεύχεται μόνο στον Πατέρα, και όχι στον εαυτό του, αν αυτός ο ίδιος είναι όντως ο Θεός; Αν ο ίδιος είναι και άνθρωπος και ο υπέρτατος Θεός, γιατί προσεύχεται καν για κάτι που εξαρτάται από τον ίδιο; Όπως ο Γιος παντού λατρεύει και τιμά μόνο τον Πατέρα, έτσι διδάσκει και εμάς να κάνουμε το ίδιο».

Οι Περιορισμοί του Μίλτον

Ο Τζον Μίλτον αναζητούσε την αλήθεια. Εξακολουθούσε, όμως, να υπόκειται σε ανθρώπινους περιορισμούς, και μερικές από τις απόψεις του ίσως διαμορφώθηκαν εν μέρει από κάποιες δυσάρεστες εμπειρίες. Λόγου χάρη, λίγο μετά το γάμο του, η σύζυγός του, η νεαρή κόρη ενός φιλομοναρχικού γαιοκτήμονα, τον εγκατέλειψε και επέστρεψε στην οικογένειά της για τρία χρόνια περίπου. Σε αυτό το χρονικό διάστημα, ο Μίλτον έγραψε φυλλάδια τα οποία δικαιολογούσαν το διαζύγιο όχι μόνο λόγω συζυγικής απιστίας —η οποία είναι ο μόνος λόγος που ανέφερε ο Ιησούς— αλλά και σε περιπτώσεις δυσαρμονίας. Ο Μίλτον προώθησε την ίδια ιδέα και στο σύγγραμμα Περί του Χριστιανικού Δόγματος.

Παρά τα μειονεκτήματα του Μίλτον, το σύγγραμμα Περί του Χριστιανικού Δόγματος παρουσιάζει με δυναμικό τρόπο την άποψη της Αγίας Γραφής σε πλήθος σημαντικών διδασκαλιών. Μέχρι σήμερα, η διατριβή του υποχρεώνει τους αναγνώστες της να αξιολογήσουν τις δικές τους πεποιθήσεις με αλάνθαστο γνώμονα την Αγία Γραφή.

Πιστεύεται ότι περιγράφει τις Πτώσεις των Αδάμ, Εύας και Σατανά

Ένα κρυμμένο μήνυμα στο επικό ποίημα του Τζον Μίλτον, «Χαμένος Παράδεισος» (Paradise Lost), το οποίο πέρασε απαρατήρητο από τους μελετητές για περισσότερα από 350 χρόνια μετά την έκδοσή του (1667), ανακάλυψε προπτυχιακή φοιτήτρια λογοτεχνίας!

Κρυμμένο καλά στα πρώτα γράμματα οκτώ σειρών του κειμένου, το μήνυμα του Μίλτον φαίνεται πως αναδεικνύει τις τρεις βιβλικές Πτώσεις -που πραγματεύεται το ποίημα- εκείνες του Αδάμ, της Εύας και του Σατανά.

Οι ερευνητές είχαν βρει και στο παρελθόν, στο ίδιο έργο, μια σειρά άλλων κρυφών μηνυμάτων, τα οποία φέρεται πως χρησιμοποιούσε ο σπουδαίος Άγγλος ποιητής συμπληρωματικά -ή αντισταθμιστικά- στο βασικό νόημα του «Χαμένου Παραδείσου» του.

Ένα από αυτά, για παράδειγμα, το πιο πρόσφατο, ανακαλύφθηκε στη δεκαετία του 1970 και σχημάτιζε τη λέξη «Σατανάς», καθώς το βιβλικό φίδι πλησίαζε τον Αδάμ και την Εύα στον Κήπο της Εδέμ.

Μεταγενέστερες μελέτες εξέτασαν εξονυχιστικά το κείμενο, ψάχνοντας για παρόμοιες κρυμμένες λέξεις και προσπαθώντας να προσδιορίσουν από τη συνάφειά τους αν σχηματίζονται τυχαία ή επίτηδες. Η χρήση κρυφών μηνυμάτων, άλλωστε, ήταν μία πολύ συχνή λογοτεχνική τεχνική, που χρησιμοποιούσαν οι κλασικοί ποιητές Δάντης και Βιργίλιος, τους οποίους θαύμαζε ο Μίλτον.

Συνολικά, το επικό έργο του Τζον Μίλτον περιέχει περισσότερες από 10.000 σειρές χωρισμένες σε 12 τόμους και σκοπός του, όπως γράφει ο ίδιος στο πρώτο του βιβλίο, ήταν «να εξηγήσει στους ανθρώπους τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί ο Θεός».

Η προπτυχιακή φοιτήτρια λογοτεχνίας, λοιπόν, στο πανεπιστήμιο Tufts, στη Μασαχουσέτη, Miranda Phaal, ανακάλυψε ένα κρυμμένο μοτίβο στον ένατο τόμο του έργου. Το μήνυμα προήλθε από μια ακροστιχίδα και αν ενώσεις τα αρχικά γράμματα διαβάζεις «FFAALLAF».

Ιδού:

From his surmise prov’d false, find peace within,

Favor from Heav’n, our witness from th’event.

And what is Faith, Love, Virtue unassay’d

Alone, without exterior help sustain’d?

Let us not then suspect our happy State

Left so imperfect by the Maker wise

As not secure to single or combin’d.

Frail is our happiness, if this be so

And Eden were no Eden thus expos’d

Τα γράμματα αυτά, ουσιαστικά, περιλαμβάνουν τη λέξη «Πτώση» (Fall) τρεις φορές. Δύο φορές αν διαβάσεις τους στίχους προς τα κάτω και μία αν τους διαβάσεις ανάποδα, προς τα πάνω! Σύμφωνα με την Phaal, πρόκειται για ένα κρυφό μήνυμα του Τζον Μίλτον, το οποίο αντιπροσωπεύει τις αντίστοιχες τρεις Πτώσεις: Τις δύο της ανθρωπότητας και τη μία του Σατανά, με τη διπλή Πτώση, του Αδάμ και της Εύας, να καταγράφεται διαβάζοντας κανονικά, από πάνω προς τα κάτω και εκείνη του Εωσφόρου από κάτω προς τα πάνω!

Με την ένωση αυτή των τριών Πτώσεων, ο Τζον Μίλτον -ενδεχομένως- ήθελε να δείξει το κοινό των τριών και τα κίνητρά τους. Είναι αξιοσημείωτο, δε, ότι η Πτώση του Αδάμ και της Εύας εμφανίζεται στο κείμενο αμέσως μετά το σημείο όπου η Εύα τον παροτρύνει να διαπράξει το προπατορικό αμάρτημα.

• Πηγές: wikipedia, gazzetta, wol.jw, www.lifehub.gr

– Εικόνα: Ο John Milton υπαγορεύει το “Paradise Lost” στις κόρες του. Έργο του Ούγγρου ζωγράφου Mihály Munkácsy

Πηγή: https://www.catisart.gr