ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟΝ ΤΗΣ ΑΚΟΥΣΤΙΚΗΣ ΤΟΥ ΘΕΑΤΡΟΥ ΤΗΣ ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ!

[ΑΠΟ ΠΑΛΑΙΑΝ ΜΕΛΕΤΗΝ ΜΟΥ ΣΧΕΤΙΚΗΝ ΜΕ

ΤΟΥΣ ΑΡΧΑΙΟΥΣ ΝΑΟΥΣ ΚΑΙ ΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΘΕΑΤΡΑ

ΕΙΣ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ].

Ποίος άλλος λαός έχει να παρουσιάση παρόμοιον κατασκεύασμα εκτός των Ελλήνων και μάλιστα εις μίαν εποχήν η οποία απέχει από το σήμερα 2400 έτη; Ουδείς..
Η παρούσα είναι η περίληψις μιάς Τεχνικής Μελέτης η οποία καταδεικνύει την αρτίαν επιστημονικήν κατάρτησιν και το υψηλόν επίπεδον τεχνικών γνώσεων εις το οποίον είχαν φθάσει οι Έλληνες τότε που οι περισσότεροι λαοί της Γής έζων εις το σκότος. Και το σπουδαίον είναι ότι τις ίδιες με εκείνες γνώσεις επιδεικνύουν και σήμερα οι Έλληνες όταν εύρουν τις κατάλληλες συνθήκες.
Ας θυμηθούμε τον Χαρμούρην τον Π. Σαντορίνην (εφευρέτην του Ραντάρ), τον Κ. Καραθεοδωρήν (τον μεγαλύτερον μαθηματικόν του 20ου αιώνος), τον Κ. Παπαδόπουλο (διευθυντήν του προγράμματος εκτοξεύσεως πυραύλων εις τας Η.Π.Α), τον περίφημον και ανεπανάληπτον ιατρόν Γ. Παπανικολάου, τον άνθρωπον ο οποίος έσωσε και εξακολουθεί να σώζη εκατομμύρια γυναίκες εις όλον τον κόσμον με το τεστ Παπανικολάου και τόσους άλλους…..
Η εξαίρετος ακουστική για την οποίαν το Αρχαίον Θέατρον της Επιδαύρου κατέστη Διάσημον, οφείλεται, όπως απέδειξεν έρευνα ειδικών επιστημόνων, 1ον εις τον σχεδιασμόν του, ο οποίος εβασίσθη κατά το πλείστον εις τον κανόνα της ΧΡΥΣΗΣ ΤΟΜΗΣ και 2ον εις την διάταξιν, το σχήμα και τον τρόπον διαδοχής καθ’ύψος και κατά μήκος των λιθίνων εδωλίων του (δηλ. των καθισμάτων των θεατών).
Ως προς το 1ον: Ο Jonennes Kepler, έγραψε το 1618, ότι η Αρχαία Ελλάς επροίκισε την Γεωμετρίαν με δύο θησαυρούς, το «Πυθαγόρειον Θεώρημα» και το «Πρόβλημα της διαιρέσεως ενός ευθυγράμμου τμήματος εις άκρον και μέσον λόγον». Πολλούς αιώνας αργότερα το πρόβλημα αυτό ωνομάσθη Χρυσή Τομή διότι εθεωρήθη ως η πλέον αρμονική διαίρεσις ενός ευθυγράμμου τμήματος εις δύο άνισα μέρη, ώστε το ένα να μην είναι αισθητώς μεγαλύτερον του άλλου. Είναι φανερόν ότι αν τμήσωμε ένα ευθύγραμμον τμήμα ΑΒ σε ένα σημείον του πλησίον του ενός άκρου, τότε χάνεται η ενότης του τμήματος αυτού, και αν το τμήσωμε εις το μέσον του τότε θα χαθή η αντίθεσις των δύο μερών. Άρα η τομή με την οποίαν πραγματοποιείται η μεγαλυτέρα αρμονία των δύο μερών είναι αυτή εις το σημείον όπου πραγματοποιείται η σχέσις:
Το μεγαλύτερον τμήμα του ΑΒ το οποίον προκύπτει από την τομήν, πολλαπλασιαζόμενο με τον εαυτόν του να δίδη γινόμενον ίσον με εκείνον το οποίον θα προκύψη αν πολλαπλασιασθή το μικρότερον τμήμα με το όλον τμήμα.
Ο λόγος της Χρυσής Τομής υπολογίζεται ίσος με 1,6180…..και συμβολίζεται με το γράμμα Φ, από το όνομα του διασήμου Αρχιτέκτονος και αγαλματοποιού Φειδίου, του οποίου εις τα έργα επικυριαρχεί η αρμονία και η τάξις.
Η εφαρμογή του Χρυσού Αριθμού εις το Θέατρον της Επιδαύρου το οποίον κατεσκευάσθη τον 4ον αιώνα π.Χ., γίνεται και εις τις κερκίδες του. Συγκεκριμένα, ο αριθμός των κερκίδων του άνω διαζώματος είναι 21 και ο αριθμός των κερκίδων του κάτω διαζώματος είναι 34. Ο λόγος 34/21=1,619 μας δίδει περίπου τον αριθμόν Φ.
Ως προς το 2ον: Το σχήμα, η διάταξις και η διαδοχή των λιθίνων εδωλίων του είναι ιδανικά για να διευκολύνουν το φιλτράρισμα των θορύβων χαμηλής συχνότητος.
Πολλοί επιστήμονες Μηχανικοί, κυρίως Ρωμαίοι, εθαύμαζαν τους Αρχαίους Έλληνες Μηχανικούς, οι οποίοι είχαν κατορθώσει να διαρρυθμίσουν τα εδώλια του Θεάτρου αυτού, συμφώνως με την επιστήμην της Αρμονίας, ώστε να ακούγεται καθαρότατα και ο ελάχιστος θόρυβος και η ελαχίστη ομιλία από την Σκηνή και εις τις τελευταίες ακόμη θέσεις του θεάτρου, εις απόστασιν δηλ. από αυτήν 60 μέτρων.
Σύγχρονες ακουστικές έρευνες επίσης, αποδεικνύουν ότι οι αρχές σχεδιασμού, οι οποίες έχουν εφαρμοσθή εις τα αρχαία θέατρα, εξασφαλίζουν πλήρως, ηχοπροστασίαν, ακουστικήν ευκρίνειαν, διαύγειαν και άνετον κυκλοφορίαν του θεατρικού λόγου.
Εδώ υπάρχει και εφαρμόζεται μια βασικοτάτη αρχή και αυτή είναι η ενίσχυσις της φωνής με κατάλληλες και θετικές ηχοανακλάσεις επάνω εις τα διάφορα στοιχεία του θεάτρου, όπως επάνω εις το δάπεδον της ορχήστρας, επί του Λογείου κ.λ.π. δια την εξασφάλισιν ενός φυσικού αυτοδυνάμου μεγαφώνου, το οποίον αναπληροί τις ενεργειακές απώλειες κυρίως εις τα υψηλότερα εδώλια του κοίλου.
Οι υπολογισμοί έδειξαν ότι οι κλιμακωτές θέσεις του θεάτρου λειτουργούν ως ένα ηχητικόν φίλτρον, καθώς το σχήμα των είναι ιδανικόν δια την καταστολήν των ήχων χαμηλής συχνότητος, κυρίου εν προκειμένω συστατικού του θορύβου. Η διάταξις των θέσεων, η οποία θυμίζει τα πάνελ ηχομονώσεως με διάταξιν ωοθήκης, φιλτράρει τις συχνότητες κάτω των 500 hertz, όπως είναι οι ψίθυροι του κοινού και το θρόϊσμα των φύλλων.
Η εξασθένησις των χαμηλών συχνοτήτων επιτρέπει να ακούγωνται πλουσιώτερες οι φωνές των ηθοποιών, οι οποίες κυρίως αποτελούνται από υψηλές συχνότητες. Η αφαίρεσις των χαμηλών τόνων από τις φωνές δεν δημιουργεί πρόβλημα καθώς ο ανθρώπινος εγκέφαλος έχει την δυνατότητα να συμπληρώνη τις συχνότητες οι οποίες δεν υπάρχουν. Το φαινόμενο αυτό αξιοποιείται με ηχεία μικρού όγκου.
Οι έρευνες έχουν οδηγήσει τους ερευνητάς εις το συμπέρασμα, ότι είναι πιθανόν η παρουσία του κοινού εις το θέατρον να αλλάζη την ακουστική του, κατά τρόπον ο οποίος όμως δεν είναι εύκολον να υπολογισθή και αυτό εξ αιτίας του περιπλόκου σχήματος και της ανομοιογενούς δομής του ανθρωπίνου σώματος. Συμφωνούν όμως ότι τα συμπεράσματα των ερευνών για το θέατρον της Επιδαύρου είναι δυνατόν να αξιοποιηθούν εις τον σχεδιασμόν συγχρόνων σταδίων με καλλιτέραν φυσικήν ακουστικήν.
Εάν θελήσωμεν να κάνωμεν και κάποιες άλλες σκέψεις σχετικά με το Θέατρον της Επιδαύρου μπορούμε να συνδιάσωμεν την ύπαρξιν εις τον χώρον αυτόν και των Ασκληπιείων, τα οποία έχουν σχέσιν με τον ήχον, την ακουστικήν και την επίγειον μουσικήν αρμονίαν, η οποία συγχρονίζεται με την συμπατικήν μουσικήν αρμονίαν και την ίασιν του ανθρώπου.
Υπάρχει τέλος κάτι άκρως σημαντικόν και ενδιαφέρον, άγνωστον εις τους πολλούς, αλλά γνωστόν εις τους ερευνητάς.
Εις το Θέατρον της Επιδαύρου, η ακουστική παίρνει διαστάσεις καθαρότητος και ευκρινείας, μόνον όταν ομιλήται εκεί η Ελληνική Γλώσσα και καμμία άλλη γλώσσα του κόσμου. Υπάρχει δηλαδή κάποιο είδος συντονισμού του ήχου της Ελληνικής Γλώσσης, η οποία έχει δομήν μαθηματικήν, με την ακουστικήν και τον υπ’όψιν χώρον και αυτό διότι η Ελληνική Γλώσσα εκτός των άλλων είναι και Μουσική Γλώσσα.
Μελετώντας τον Πυθαγόρα, διαπιστώνομεν ότι υπάρχει στενή σχέσις μεταξύ της μουσικής αρμονίας και των μαθηματικών με την αρμονίαν του Σύμπαντος (Τετρακτίς).
Άλλωστε ας μην λησμονώμεν ότι εις την Αρχαίαν Ελλάδα και αυτό αναφέρεται και εις τον Πλάτωνα και εις τον Αριστοτέλην, η βασική και ουσιαστική μόρφωσις των νέων εγένετο με την Μουσικήν, την Αριθμητικήν, την Γεωμετρίαν και την Αστρονομίαν, οι οποίες ήσαν αδελφές Επιστήμες, καθώς επίσης και με την Γυμναστικήν.
Θα μου επιτρέψη τέλος ο σεβαστός αναγνώστης του παρόντος να προσθέσω δύο λέξεις για ένα άλλο θέμα το οποίον έχει σχέσιν με την Αρχαίαν Ελληνικήν Τεχνολογίαν και το οποίον οφείλω ως Έλλην να το αναφέρω δια την αποκατάστασιν της αληθείας και μόνον.
Προ ημερών εις μίαν εκπομπήν της τηλεοράσεως κάποιος παρουσιαστής, μεταφέροντας προφανώς τις «γνώσεις» κάποιου ξένου, ανεφέρετο εις το αρχαίον σκυρόδεμα, υποστηρίζοντας μάλιστα ότι το Πάνθεον εις την Ρώμην το εμελέτησε κάποιος Ρωμαίος μηχανικός ο οποίος εχρησιμοποίησε «Ρωμαϊκόν Σκυρόδεμα». Θέλω λοιπόν να πληροφορήσω τον σεβαστόν αναγνώστην ότι η καθαρά αλήθεια είναι η εξής:
Ο Απολλόδωρος ο Δαμασκηνός (60-120 μ.Χ) Έλλην διάσημος Μηχανικός, υπήρξεν Τεχνικός Σύμβουλος του Αυτοκράτορος Τραϊανού και του διαδόχου αυτού Αδριανού και με την ιδιότητά του αυτή συνώδευσε τον Τραϊανόν εις πολλές εκστρατείες του.
Θεωρείται ένας από τους μεγαλυτέρους μηχανικούς της αρχαιότητος και καινοτόμος εις θέματα μορφολογίας και λειτουργικότητος των έργων του. Τον αναφέρουν οι Παυσανίας, Προκόπιος, Αμμιανός κ.ά.
Έργα του είναι: 1) Η Γέφυρα του Δουνάβεως εις την Δακίαν μήκους 1135 μ. 2) Αι Θέρμαι του Τραϊανού εις τον λόφον Εσκουϊλίνο της Ρώμης (λουτρόν, Γυμνάσιον, Βιβλιοθήκες…)
3)Το ΠΑΝΘΕΟΝ κτήριον με κυκλικήν κάτοψιν και ημισφαιρικόν τρούλον από ομοκένρους δακτυλίους και ελαφρύ σκυρόδεμα, εις το Πεδίον του Άρεως εις την Ρώμην. Η στέψις του εσυμβόλιζε την Ουράνιον Σφαίραν. Είναι το μόνον αρχαίον κτίσμα της Ρώμης το οποίον σώζεται εις πολύ καλήν κατάστασιν. Και πολλά άλλα……….
Όσον δε για το σκυρόδεμα το οποίον εχρησιμοποίησεν ο Απολλόδωρος δεν είναι Ρωμαϊκόν,όπως εσφαλμένα αναφέρεται αλλά Ελληνικόν Σκυρόδεμα, από το ίδιον από το οποίον οι αρχαίοι Έλληνες κατεσκεύασαν παλαιότερα την Δεξαμενήν εις την Κάμιρον της Ρόδου, το Υπέρθυρον εις τον Θησαυρόν του Ατρέως εις τας Μυκήνας (πολλές χιλιάδες έτη π.Χ), το προστατευτικόν τείχος των Αθηνών, εις τάς αρχάς του 5ου αιώνος π.Χ και άλλα. Υπάρχει εκτενής και εις βάθος Μελέτη επ’αυτού από τον διάσημον Επιστήμονα Χημικόν Μηχανικόν και τέως Διευθυντήν του Υπουργείου Δημοσίων Έργων Ευστάθιον Ευσταθιάδην για όσους αμφιβάλλουν. 

  ΗΛΙΑΣ Κ. ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΥ 

 Πολιτικός Μηχανικός Ε.Μ.Π.