ΣΑΝ ΝΑ ΜΙΣΕΙΣ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ!

 

ΤΑΚΗΣ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΣ

Στο υπέροχο δοκίμιό του «Ο Προμηθέας στα Τάρταρα» ο Αλμπέρ Καμύ υποστηρίζει ότι ο σύγχρονος πολιτισμός έχει ως πρότυπο ήρωα τον Προμηθέα. Στον Αισχύλο ο Τιτάνας αγάπησε τους ανθρώπους και τους πρόσφερε τις τέχνες, από τη φωτιά ώς την καλλιέργεια της γης και τη ναυτιλία, με δύο λόγια τα μέσα για να απελευθερωθούν από τις δουλείες της ύπαρξής τους.
Ο σύγχρονος άνθρωπος έχει βρει τα μέσα για να απελευθερωθεί, με τη διαφορά ότι η απελευθέρωσή του στηρίζεται στις μηχανές. Ο αρχαίος κυνηγός μεταμορφώθηκε σε βιομηχανικό εργάτη στα σφαγεία του Σικάγου, η ιατρική από τέχνη μετατράπηκε σε θρίαμβο της τεχνολογίας, ο υλικός πλούτος θεωρήθηκε πως είναι ο συντομότερος δρόμος για την ευτυχία.

Ακόμη και τα ποταπότερα ένστικτά του ο άνθρωπος τα εμπιστεύθηκε στις μηχανές του. Η φρίκη που σπέρνει ο Μάκβεθ διατηρεί τα ανθρώπινα χαρακτηριστικά της. Στη σκιά της διαγράφονται ο χαρακτήρας του, οι επιθυμίες του αλλά και οι ανασφάλειές του και οι φόβοι του. Η φρίκη των ναζί στηρίχθηκε στις μηχανές τους. Χωρίς τις μηχανές τους δεν θα ήταν δυνατό το Ολοκαύτωμα.

Κι ήταν η εμπιστοσύνη τους στη δύναμη της μηχανής που τους απήλλασσε από τις ανασφάλειες και τους φόβους, από την ανθρωπιά τους. Ο Καμύ τον «Προμηθέα» του τον έγραψε το 1946. Και συμπεραίνει ότι ο σύγχρονος πολιτισμός έχει φαλκιδεύσει την προμηθεϊκή διάσταση της ύπαρξης, τη διάσταση της δημιουργίας. Ετσι μπορεί να εξηγηθεί η αποξένωση του δυτικού πολιτισμού από τους κλασικούς και τη νοοτροπία τους που οδήγησε στο μίσος που προκαλούν στη μετανεωτερικότητα.

Η Ελλάς ανήκει πολιτιστικά εις την Δύσιν. Θα έλεγα πως η Ελλάδα στον βαθμό που μπορεί να παράγει πολιτισμό ανήκει στη Δύση, αφού οι πολιτιστικές αναφορές των δημιουργών της είναι ίδιες με αυτές των δυτικών. Ο Σικελιανός, το πρώτο έργο –αν δεν κάνω λάθος και το μοναδικό– που ανέβασε στις Δελφικές Γιορτές ήταν ο «Προμηθεύς Δεσμώτης» του Αισχύλου. Πώς θα αντιμετωπίζαμε τη χειρονομία του σήμερα; Αναρωτήθηκα όταν είδα το βίντεο με την επίθεση των τραμπούκων του «Ρουβίκωνα» στο γραφείο εκείνου του γιατρού και άκουσα κάποιον από τη συμμορία να τον ρωτά απειλητικά αν θυμάται τον όρκο του Ιπποκράτη. Ο δυστυχής Ιπποκράτης οπλίζει τους τρομοκράτες. Ποια καλύτερη απόδειξη ότι οι κλασικοί και η νοοτροπία τους μας ενδιαφέρουν μόνον στον βαθμό που μας βολεύουν. Οσο για τον Σικελιανό είμαι βέβαιος πως σήμερα θα τον αντιμετωπίζαμε ως έναν αρχαιόπληκτο σαλεμένο που δεν έχει καταλάβει τίποτε από τον κόσμο που ζούμε. Είναι αλήθεια ότι δεν είχε διαβάσει ούτε Μπουρντιέ, ούτε Ζίζεκ.

Για το μίσος του δυτικού πολιτισμού απέναντι στους κλασικούς, στους Ελληνες και στους Λατίνους, υπάρχουν πολλά να ειπωθούν. Αναφέρω τον πρώην διευθυντή του Βρετανικού Μουσείου Νιλ Μακ Γκρέγκορ, ο οποίος είχε δηλώσει ότι το σημαντικότερο γλυπτό στις συλλογές του είναι ένα γλυπτό φτιαγμένο από τα όπλα του εμφυλίου πολέμου στη Μοζαμβίκη, διότι είναι πλούσιο σε ιδεολογικές, πολιτικές, ακόμη και οικονομικές συμπαραδηλώσεις. Μπροστά στον θρίαμβο της μηχανής, που θα έλεγε και ο Καμύ, η τέχνη του Φειδία υποκλίνεται. Η μετανεωτερικότητα σε πλήρη ανάπτυξη.

Εκείνο όμως που με ενδιαφέρει σήμερα είναι η δική μας στάση, ως Ελλήνων, απέναντι στους κλασικούς. Η συλλογική μας υποκρισία δεν θα μας επιτρέψει ποτέ να πούμε ότι τους μισούμε. Βους επί γλώσση μέγας βέβηκεν. Τους θαυμάζουμε, τους αγαπούμε, κρεμόμαστε από τους κομμένους βραχίονες των αγαλμάτων, είναι η βαριά βιομηχανία μας. Και επειδή η Ελλάδα δεν είχε ποτέ σχέση με τη βαριά βιομηχανία, η σχέση μας μαζί τους μας προκαλεί αμηχανία. Μια αμηχανία που διαρκεί κοντά 200 χρόνια είναι μάλλον φυσιολογικό να μετατραπεί σε ψυχολογικό σύμπλεγμα. Σας βαρεθήκαμε παιδιά. Ο κόσμος αλλάζει, εσείς μένετε εκεί όλο τα ίδια και τα ίδια μας λέτε, οπότε παρατάτε μας.

Το μίσος για τους κλασικούς ξεκινά από την εκπαίδευση που λογοκρίνει όλο και πιο σκληρά τη διδασκαλία τους και φτάνει ώς το δεκαώροφο ξενοδοχείο που κρύβει τη θέα της Ακρόπολης από μια ολόκληρη συνοικία στην Αθήνα. «Τα σπίτια που μου έκρυψαν την θάλασσα» είχε γράψει ο Σεφέρης. Αν μισείς τους κλασικούς είναι σαν να μισείς την Ελλάδα, τη γλώσσα της, το τοπίο της, τη σύγχρονη ύπαρξή της. Η μόνη σοβαρή εκπαιδευτική, κατά συνέπεια πολιτιστική μεταρρύθμιση μόνον στην ανάλυση αυτού του συμπλέγματος μπορεί να στοχεύει.

Πηγή: http://www.kathimerini.gr