Η ΡΟΥΜΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΔΕΚΕΜΒΡΗ 1989!

 Γιώργος Στάμκος

Φέτος συμπληρώνονται τριάντα χρόνια από τη λαϊκή εξέγερση στη Ρουμανία κατά του καθεστώτος Τσαουσέσκου, η οποία οδήγησε σε αιματηρή καταστολή εκ μέρους της Σεκιουριτάτε και τελικά στην πτώση του Τσαουσέσκου και στην εκτέλεσή του με συνοπτικές διαδικασίες.
Ήταν 16 Δεκεμβρίου του 1989 όταν πλήθη κατοίκων της Τιμισοάρα, της πιο δυτικής πόλης της Ρουμανίας κοντά στα σύνορα με την Ουγγαρία, συγκεντρώθηκαν έξω από την Καλβινιστική Εκκλησία για να υποστηρίξουν τον πάστορα Τόκες Λάζλο, που λόγω των απόψεων του, ήταν ανεπιθύμητος για το καθεστώς. 

Η πιο αιματηρή εξέγερση στο «Ανατολικό Μπλοκ»

Οι διαμαρτυρίες αυτές συνεχιζόταν και τις επόμενες ημέρες, παρά την αστυνομική καταστολή, και σύντομα έλαβαν το ρυθμό χιονοστιβάδας σαρώνοντας τα πάντα στη χώρα. Οι διαδηλώσεις στην Τιμισοάρα ήταν καθημερινές και εκατό χιλιάδες άνθρωποι, σε μια πόλη 300.000 κατοίκων, βρισκόταν μονίμως στους δρόμους διαμαρτυρόμενοι κατά του τυραννικού καθεστώτος Τσαουσέσκου. Κατέλαβαν την πλατεία αλλά και το κτίριο της Όπερας, που αμέσως έγινε το «στρατηγείο» τους απ’ όπου απεύθυναν διακηρύξεις στο ρουμανικό λαό.

Το καθεστώς Τσαουσέσκου επιχείρησε να καταστείλει βίαια τη λαϊκή εξέγερση, με τη περιβόητη Σεκιουριτάτε να πυροβολεί ανεξέλεγκτα τους διαδηλωτές. Συνολικά σκοτώθηκαν 1.104 άνθρωποι, εκ των οποίων οι 162 κατά τη διάρκεια των διαδηλώσεων (οι 153 μόνον στην Τιμισοάρα). Χιλιάδες διαδηλωτές τραυματίστηκαν, ενώ συνεχίζουν να υπάρχουν ακόμη και πολλοί Ρουμάνοι αγνοούμενοι, πιθανότατα δολοφονημένοι από τη Σεκιουριτάτε και θαμμένοι σε άγνωστα μέρη. 

Πριν από τριάντα χρόνια, τον Δεκέμβριοι του 1989 εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι στην Τιμισοάρα, στο Βουκουρέστι και σε άλλες πόλεις και πόλεις της Ρουμανίας αψήφησαν τη “βασιλεία του φόβου” του Νικολάε Τσαουσέσκου και βγήκαν στους δρόμους για να απελευθερωθούν από πάνω από τέσσερις δεκαετίες καταπίεσης και δικτατορίας. Επιδεικνύοντας έναν συλλογικό ηρωισμό και αψηφώντας ακόμη και τις ζωές τους, οι εκατοντάδες χιλιάδες Ρουμάνοι διαδηλωτές βγήκαν στους δρόμους, όχι μόνον για να ρίξουν τον δικτάτορα αλλά και να διεκδικήσουν την ελευθερία και τη δημοκρατία. Στις 22 Δεκεμβρίου ο ρουμανικός στρατός πήρε το μέρος των διαδηλωτών, αν και η Σεκιουριτάτε συνέχισε να στηρίζει το καθεστώς.

Αυτή η λαϊκή επανάσταση στη Ρουμανία που οδήγησε στην πτώση του καθεστώτος Τσαουσέσκου, τον Δεκέμβριο του 1989, υπήρξε η πιο αιματηρή κατά τη διάρκεια της κατάρρευσης του λεγόμενου “ανατολικού μπλοκ”. Αυτή η δυναμική και μαζική εξέγερση του ρουμανικού λαού δεν μπόρεσε να εμποδιστεί από τις δυνάμεις ασφαλείας του Τσαουσέσκου. Ακόμη κι από την περιβόητη Σεκιουριτάτε, την υπηρεσία πληροφοριών και ασφαλείας του Τσαουσέσκου, που επέβαλε επί δεκαετίες ένα καθεστώς τρόμου στον ρουμανικό λαό. 

Η φονική «αντεπανάσταση» της Σεκιουριτάτε

Αν και ο Τσαουσέσκου έχασε την εξουσία του στις 22 Δεκεμβρίου, οι πυροβολισμοί συνεχίστηκαν στους δρόμους του Βουκουρεστίου και σε άλλες ρουμανικές πόλεις μέχρι το θάνατό του (εκτέλεση έπειτα από συνοπτική δίκη) τρεις ημέρες αργότερα. Τριάντα χρόνια αργότερα παραμένει ακόμη μυστήριο ο θάνατος 800 ατόμων μεταξύ 22 και 25 Δεκεμβρίου 1989, που σκοτώθηκαν οι περισσότεροι από σφαίρες της Σεκιουριτάτε. Ποιος έδωσε αυτές τις εντολές; Ποιος ή ποιοι ηγήθηκαν αυτής της αιματηρής καταστολής, ενώ ο Τσαουσέσκου δεν είχε πλέον την εξουσία; 

Προφανώς επρόκειτο για μια «αντεπανάσταση» της Securitate και των δυνάμεων ασφαλείας, αλλά ποιοι βρίσκονταν από πίσω της; Ο Ρουμάνος συγγραφέας, Andrei Ursu, γιος ενός αντιφρονούντα που βασανίστηκε και δολοφονήθηκε από την μυστική αστυνομία της Σεκιουριτάτε το 1985, στο βιβλίο του Snipers and Mystifiers, που έγραψε αφού μελέτησε επισταμένα τα αρχεία της Σεκιουριτάτε επί ένα τέταρτο του αιώνα, υποστηρίζει πως όλο αυτό το “χάος” και η “τρομοκρατική ψύχωση” ήταν όλα σχεδιασμένα για να ωφελήσουν τον Ίον Ιλιέσκου και το Εθνικό Μέτωπο Σωτηρίας (FSN), το οποίο και αναπλήρωσε το κενό εξουσίας μετά την πτώση του Τσαουσέσκου. Τα έγγραφα που κατέχει ο συγγραφέας "αποδεικνύουν ότι η Ασφάλεια δεν αφοπλίστηκε στις 22 Δεκεμβρίου, όπως ισχυρίζεται η στρατιωτική εισαγγελία. Μόνο σε μια μονάδα της Securitate έλειπαν 16.500 σφαίρες, όταν ο στρατός είχε την κατοχή των πυρομαχικών", είπε σε συνέντευξή του ο Andrei Ursu. 

"Διοργανώνω την αντίσταση από το Σιγκοντάρεστε", ακούστηκε να λέει στο κρατικό ραδιόφωνο ο Τσαουσέσκου, καθώς διέφευγε από το Βουκουρέστι προς αυτή την πόλη στις 22 Δεκεμβρίου, όταν φαινόταν να ενεργοποιεί ένα καθεστωτικό “σχέδιο αντίστασης”. Αυτό το σχέδιο, που περιγράφηκε σε αρκετά έγγραφα της Securitate, συνίστατο σε «σύντομες και βίαιες» ενέργειες που θα αναληφθούν από μια «σχετικά μικρή δύναμη» σε στόχους «μεγάλης σημασίας», επιδιώκοντας να δημιουργηθεί έτσι «μια μόνιμη κατάσταση ανασφάλειας και φόβου». 

Ποιος έδωσε εντολή να πυροβολήσουν τους διαδηλωτές;

Ο Andrei Ursu και οι ερευνητές που τον βοήθησαν τεκμηρίωσαν την ύπαρξη ενός άκρως απόρρητου σχεδίου «αντίστασης» της αστυνομίας, που ήταν έτοιμο να ενεργοποιηθεί σε περίπτωση ξένης εισβολής ή άλλων απειλών για το καθεστώς. Με αυτό περίπου το σχέδιο έδρασαν και οι δυνάμεις της Σεκιουριτάτε στις τρεις αιματηρές ημέρες που ακολούθησαν (22-25 Δεκεμβρίου 1989) την πτώση του Τσαουσέσκου. Ελεύθεροι σκοπευτές, που κρύβονταν στα γύρω κτίρια, επιτέθηκαν επανειλημμένα σε “στρατηγικές θέσεις”, όπως στα τηλεοπτικά στούντιο, στο κτίριο όπου συναντήθηκαν οι συντονιστές της λαϊκής εξέγερσης κ.λ.π. 

Οι εν λόγω εκτελεστές της Σεκιουριτάτε, που ευθύνονται για τον θάνατο τουλάχιστον 800 ανθρώπων, ενήργησαν ανεξάρτητα, αφού έχασαν την επαφή τους με τον Τσαουσέσκου μετά τη σύλληψή του, όπως έλεγε και το αρχικό σχέδιο; Ή ακολούθησαν τις εντολές του διοικητή της Ασφάλειας εκείνη την εποχή, του στρατηγού Ιούλιαν Βλαντ; Όπως και να 'χει τριάντα χρόνια μετά τα γεγονότα, κανείς δεν καταδικάστηκε για τις δολοφονίες 22-25 Δεκεμβρίου.

Βουκουρέστι και τα «φαντάσματα» του Τσαουσέσκου

Το σημερινό Βουκουρέστι, αν και βρίσκεται στις παρυφές του βαλκανικού κόσμου το Βουκουρέστι είναι μια πόλη των αντιθέσεων. Μελαγχολικό και γοητευτικό ταυτόχρονα μοιάζει με παρένθεση ανάμεσα στο Παρίσι και στη Μόσχα, μεταξύ Δύσης και Ανατολής. Ένας κόμβος εμπορικών και πολιτιστικών συναλλαγών. Ένα σταυροδρόμι ανάμεσα στην κεντρική, στην ανατολική Ευρώπη και στα Βαλκάνια.

To Βουκουρέστι πέρασε μια καταθλιπτική σκοτεινιά κατά την εποχή του Τσαουσέσκου, όταν κατεδαφίστηκε και το παλιό κέντρο της πόλης, H μεγαλομανία του Τσαουσέσκου, που ήταν ένας μανιακός του ελέγχου εκφράστηκε και μέσα από το σχέδιο του να «Συστηματοποιήσει», δηλαδή να ισοπεδώσει το παλιό κέντρο της ρουμανικής πρωτεύουσας για να το “εκσυγχρονίσει”. Έτσι, πολλά όμορφα κτίρια της Μπελ Επόκ κατεδαφίστηκαν. 

Οι κάτοικοι του Βουκουρεστίου αποκαλούν ειρωνικά την ισοπεδωμένη περιοχή “Τσαουσίμα”, δηλαδή “Χιροσίμα του Τσαουσέσκου”. Ο, φαραωνικού μεγέθους, “Οίκος του Λαού” –ένα από τα μεγαλύτερα κτίρια στον κόσμο με εμβαδόν 330.000 τετραγωνικά μέτρα!– ήταν το αποκορύφωμα της μεγαλομανίας ενός μανιακού του ελέγχου: του δικτάτορα Τσαουσέσκου... Μετά την επανάσταση του 1989, το κτίριο της μυστικής αστυνομίας του Τσαουσέσκου, της περιβόητης Σεκιουριτάτε, κάηκε από τον εξεγερμένο λαό. Όμως το αναστήλωσαν για να θυμόνται και το σκοτεινό παρελθόν... 

Οι άλυτες διαφορές με το παρελθόν

Το Βουκουρέστι, αυτή η “παριζιάνα” πρωτεύουσα της Ρουμανίας, που είναι μια όμορφη και απρόσμενη έκπληξη, με την ιστορία και το πολιτισμό της, παραμένει στοιχειωμένη από τα φαντάσματα της εποχής Τσαουσέσκου. Όχι μόνον λόγω των μνημείων και της ιστορίας. 

Οι σκιές του παρελθόντος, της σκοτεινής εποχής του Τσαουσέσκου, είναι ακόμη παρούσες. Ωστόσο ο ρουμανικός λαός και αυτή η πόλη διαθέτει αστείρευτες δυνάμεις αναγέννησης, ελπίδας κι αισιοδοξίας. Αναζητά μια νέα ταυτότητα κτίζοντας γέφυρες ανάμεσα στο παρελθόν και στο μέλλον, μεταξύ Βαλκανίων και Ανατολικής Ευρώπης. 

Θα τα καταφέρει όμως μόνον όταν λύσει τις διαφορές της με το πρόσφατο παρελθόν της και φωτίσει ακόμη τις πιο σκοτεινές πλευρές της ιστορίας της Ρουμανικής Επανάστασης του Δεκέμβρη του 1989, με γνώμονα την αλήθεια, που είναι τρομερά ωφέλιμη σε κάθε κοινωνία που θέλει να λέγεται δημοκρατική.

*Ο Γιώργος Στάμκος είναι συγγραφέας και δημοσιογράφος.

Πηγή: https://tvxs.gr/