ΔΙΔΑΞΤΕ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΝΑ ΔΙΑΚΡΙΝΟΥΝ ΤΗ ΦΑΝΤΑΣΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ!

Πόσοι γονείς πιστεύετε ότι παρακολουθούν παιδικές ταινίες μαζί με τα προσχολικής ηλικίας παιδιά τους;

Μην το αρνείστε. Κι εσείς έχετε κάνει παρέα στα παιδιά σας πολλές φορές και μάλιστα χαρήκατε σχεδόν το ίδιο όταν είδατε και πάλι την ίδια δημοφιλή ταινία που έχει κυριολεκτικά απορροφήσει όλο το ενδιαφέρον τους.

Κι ενώ την έχουν δει πάνω από πενήντα φορές, εξακολουθούν να τη ζητούν σχεδόν κάθε μέρα, κάνοντας διαφορετικές ερωτήσεις που έχουν ένα κοινό χαρακτηριστικό. Δεν υπάρχει διαχωρισμός φαντασίας και πραγματικότητας.

Η διάκριση βέβαια δεν είναι εύκολη υπόθεση για τα παιδιά. Στην πραγματικότητα, δεν είναι εύκολη ούτε για τους ενήλικες.

Μια πρόσφατη μελέτη από τους ερευνητές του πανεπιστημίου του Στάνφορντ έδειξε ότι, μαθητές όλων των βαθμίδων εκπαίδευσης, ακόμη και φοιτητές πανεπιστημίου απέτυχαν να εντοπίσουν ψευδείς πληροφορίες. Πώς λοιπόν μαθαίνουν τα παιδιά τη διαφορά μεταξύ πραγματικότητας και μυθοπλασίας;

Η φαντασία στα παιδιά ουσιαστικά εκδηλώνεται περίπου κατά το τρίτο έτος της ηλικίας τους,όταν έχουν τη δυνατότητα να περάσουν στην δράση μέσω του παιχνιδιού. Όσο περισσότερο επεκτείνουν τις δραστηριότητες τους από την προσχολική ηλικία τόσο περισσότερο διευρύνεται και αναπτύσσεται η φαντασία τους, η οποία δεν είναι απλώς μια εκτόνωση για το παιδί. Αναπτύσσεται σταδιακά, εξασκώντας πρώτα την ικανότητα να αναπαριστά νοερά πράγματα και να μαθαίνει από αυτά. Η φαντασία του δίνει ακόμη μια διέξοδο από το άγχος μιας ξένης πραγματικότητας που πρέπει να οικειοποιηθεί για να ταιριάξει με το περιβάλλον του όπως επίσης και με τα συνεχώς καινούρια ερεθίσματα που πρέπει να επεξεργαστεί καθώς οι εμπειρίες του αυξάνονται μέσα από τον λόγο και τη δράση.

Είναι ένα μέσο για να καταλάβει καλύτερα τον κόσμο, όπως και τη δική του θέση μέσα σε αυτόν με κανόνες συμπεριφοράς που ταιριάζουν σε αυτή την αντιληπτική κατάσταση που δημιούργησε. Παρ’ όλα αυτά ο τρόπος που βλέπουν, αποκωδικοποιούν και ερμηνεύουν τα παιδιά μέσα από τη διαδικασία σκέψης όλα τα εξωτερικά ερεθίσματα που δέχονται είτε είναι μέσω βιβλίων είτε μιας οθόνης, αφομοιώνονται σαν μια πραγματική πληροφορία, στην οποία είναι δυσδιάκριτο το φανταστικό κομμάτι.

Το παιδί μέχρι την ηλικία των 4-5 ετών, περνά πολύ εύκολα από την πραγματικότητα στη φαντασία και ένα πιρούνι μπορεί εύκολα να γίνει σπαθί με το οποίο θα πολεμήσει τον δράκο.

Τα πράγματα περιπλέκονται όταν οι γονείς παραμένουν στο φανταστικό κομμάτι της ιστορίας του παιδιού χωρίς να δίνουν τις απαραίτητες εξηγήσεις για τις παιδικές ταινίες, τα παιχνίδια και τα εικονογραφημένα βιβλία που αναπαριστούν εικόνες και ήρωες,- που καλώς ή κακώς δεν έχουν θέση στην πραγματικότητα και αντιτάσσονται στους νόμους της φύσης. Εάν το παιδί μας θέλει να πετάξει σαν τον Peter Pan, σίγουρα δεν θα το επιτρέψουμε, όσο κι αν θέλουμε να μην καταστραφεί η φαντασία του. Πολλοί γονείς, προσπαθούν να διαχωρίσουν τις ψευδαισθήσεις από την πραγματικότητα και να γειώσουν το παιδί με ρεαλιστικά παραδείγματα, αλλά δεν παύουν να αισθάνονται ότι «στερούν» ένα ευαίσθητο κομμάτι από το μυαλό του παιδιού τους. Ίσως εν μέρει δεν έχουν άδικο, αλλά ακόμα κι αν το παιδί δε ρωτά, είναι σημαντικό να κάνουμε με σαφή τρόπο το διαχωρισμό, χωρίς υπερβολές.

Στην ηλικία των 6-7 ετών, ένα παιδί μπορεί να χειρίζεται την φαντασία του δημιουργικά και κατά βούληση γυρνώντας εύκολα στην πραγματικότητα. Υπάρχουν βέβαια περιπτώσεις παιδιών με συναισθηματικά προβλήματα, οικογενειακές συγκρούσεις ή αναπτυξιακές δυσκολίες, τα οποία υποσυνείδητα καθυστερούν ή αρνούνται να αφήσουν τον φανταστικό τους κόσμο και να αντιμετωπίσουν την πραγματικότητα.

Ας έχουμε υπόψη μας πως η φαντασία είναι δύναμη, αλλά μόνο όταν μπορούμε να τη χειριζόμαστε και να την ανακαλούμε κατά βούληση μπορεί να επιφέρει δημιουργία.

Η φαντασία της προσχολικής ηλικίας είναι πιο ανεπτυγμένη από τις περιόδους που ακολουθούν, οι οποίες είναι πολύ ασταθείς και αλλάζουν εύκολα κατεύθυνση. Οι ιδιόρρυθμοι συνδυασμοί που κάνουν τα παιδιά αυτής της ηλικίας δείχνει ότι η φαντασία τους είναι πλούσια. Για το μικρό παιδί δεν υπάρχει κάτι αδύνατο καθώς έχει την ικανότητα να βλέπει κίνηση και ζωή σε οτιδήποτε. Ίσως γιατί ακόμα δεν γνωρίζει τι μπορεί να γίνει και τι όχι, καθώς υπάρχει αδυναμία κριτικής σκέψης και αντιλαμβάνονται συγκεχυμένα το πραγματικό με το φανταστικό. Αυτό φαίνεται και από το ότι δεν γνωρίζουν τον τρόπο που ζωγραφίζουν, δεν μπορούν να πουν τι θα ζωγραφίσουν, να το προσδιορίζουν, ενώ συχνά το αλλάζουν και ξεκινούν από τη αρχή.

Ο μαγικός φανταστικός κόσμος των νηπίων κρύβει φόβο, γιατί δεν μπορούν να αναγνωρίσουν επαρκώς την απεικόνιση που προβάλλεται μπροστά τους και το προσωποποιούν δίνοντάς του ένα περίεργο όνομα ακόμη κι αν είναι ένα αντικείμενο. Ο κόσμος του παραμυθιού και η εικόνα του πραγματικού κόσμου συγχωνεύονται, σε ένα κοινό «πεδίο» και το παιδί βιώνει αληθινά τα συναισθήματα και τη δράση του φανταστικού ήρωα. Γίνεται ο κύριος χαρακτήρας του παραμυθιού, αφού μιμείται και επαναλαμβάνει αυτά που λένε. Η ένταση που δημιουργείται εξαιτίας των κινδύνων που αντιμετωπίζουν οι ήρωες του μαγικού κόσμου, μειώνεται σταδιακά όταν το παιδί αρχίζει να αποκτά επίγνωση της φανταστικής κατάστασης και η μετάβαση στη δυνατότητα διαχωρισμού του κόσμου του παραμυθιού και της πραγματικότητας γίνεται από την ηλικία των τεσσάρων μέχρι πέντε ετών.

Εκεί, αρχίζουν να κατανοούν την έννοια της προσποίησης. Ωστόσο ακόμα και τότε πολλά παιδιά βιώνουν την φανταστική κατάσταση σαν πραγματική, αλλά μεγαλώνοντας η ζωντάνια της παράστασης του παραμυθιού ξεθωριάζει,- αρχίζουν να αποκτούν τον έλεγχο της φαντασίας τους. Η ανάπτυξη της φαντασίας συμβαδίζει με τη συνολική ανάπτυξη του παιδιού, επιταχύνεται ιδιαίτερα, όταν πάει σχολείο, και κορυφώνεται στην εφηβεία, όταν διαμορφώνονται οι έννοιες στη συνείδηση του παιδιού.

Όταν αποκτήσει την ικανότητα να κατανοεί και να ερμηνεύει τη σημασία του κάθε τι που αντιλαμβάνεται ξεχωριστά, τότε επιλέγει να συγκρατεί πράγματα τα οποία κίνησαν το ενδιαφέρον του δημιουργώντας κατάλληλες συνθήκες για τη δημιουργία φανταστικών συνδέσμων. Έτσι το αρχικό άγνωστο ερέθισμα γίνεται γνώση που μεταμορφώνεται σε επίγνωση στο νου του παιδιού και η οποία με την πάροδο του χρόνου καλλιεργεί την κριτική σκέψη. Η φαντασία δίνει την ικανότητα, την ευελιξία και η δύναμη της σκέψης να συνθέτει καινούργιες εικόνες. Είναι μια δυνατή επίμονη φωνή μέσα σε κάθε παιδί που δίνει ώθηση για δημιουργία και ενθαρρύνει το πάντρεμα μικρών πραγμάτων. Η ικανότητα ενός παιδιού να συνθέτει και να εκφράζει φανταστικά γεγονότα με ρεαλισμό, δείχνει ότι έχει αποκτήσει διάκριση φαντασίας και πραγματικότητας, όπως επίσης, δείχνει και την ανάπτυξη των κοινωνικών δεξιοτήτων του. Ενδιαφέρεται για το πως το βλέπουν οι άλλοι τι σκέφτονται για αυτό και δείχνει σημάδια σκέψης επίλυσης προβλημάτων. Για παράδειγμα ένα παιδί για να αποφύγει τις συνέπειες μιας σκανταλιάς, σκαρφίζεται μια εντελώς φανταστική ιστορία, όπως ότι μπήκε μια γάτα στο δωμάτιο και έριξε αυτή το βάζο.

Ακούστε τις φανταστικές ιστορίες του παιδιού με την ίδια προσοχή που ακούτε και τις αληθινές. Μέσω αυτού του μηνύματος που σας στέλνει μπορείτε να καταλάβετε τι συμβαίνει και να το βοηθήσετε χωρίς να νιώσει επίκριση. Είναι σημαντικό να μη βάλετε την ταμπέλα του «ψεύτη» στο παιδί.

Εάν ανησυχείτε για το ότι το παιδί σας δεν έχει διάκριση μεταξύ φαντασίας και πραγματικότητας με βάση την αναπτυξιακή του ηλικία, αναρωτηθείτε εάν το παιδί σας νιώθει ασφάλεια να μοιραστεί την πραγματικότητα, και τι μπορείτε να κάνετε για να διορθώσετε τα πράγματα.

Με τα χρόνια, τα περισσότερα παιδιά μόνα τους απορρίπτουν τις παιδικές τους φαντασιώσεις. Θα αμφισβητήσουν τα παλιά στοιχεία, θα αναζητήσουν νέα και θα αποφασίσουν τελικά τι είναι πραγματικό και τι όχι, όπως και το τι θα κρατήσουν μέσα τους.

Δέσπω

photo pexels

Πηγή: https://www.el.gr/