ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑ ΜΕ ΤΟ ΒΛΕΜΜΑ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ!

ΠΡΟΩΘΗΤΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ

Η γνώση, η έρευνα και η καινοτομία δεν μπορούν να περιοριστούν στο στενό πλαίσιο μιας χώρας. Τα τελευταία χρόνια τα ελληνικά ακαδημαϊκά ιδρύματα, με σταθερά βήματα στρέφουν το βλέμμα τους στο εξωτερικό, πραγματοποιούν διεθνείς συνεργασίες, συμμετέχουν σε ανταλλαγές φοιτητών, ερευνητών και τεχνογνωσίας, εκπονούν ξενόγλωσσα προγράμματα, γίνονται πιο εξωστρεφή αναζητώντας τη θέση τους στον κόσμο.

Πώς σχεδιάζεται μία αποτελεσματική στρατηγική διεθνοποίησης των ακαδημαϊκών ιδρυμάτων; Τι πρέπει να περιλαμβάνει και ποια είναι τα βήματα που μπορούν να εξασφαλίσουν την υλοποίησή της και να οδηγήσουν σε επιτυχημένες διεθνείς συνεργασίες;

Αυτά ήταν τα κεντρικά ερωτήματα τα οποία συζητήθηκαν στο συνέδριο που πραγματοποιήθηκε το Μάρτιο 2022, στο πλαίσιο του προγράμματος «Ελληνοβρετανική Στρατηγική Συνεργασία στην Εκπαίδευση». Το πρόγραμμα υλοποιείται από το British Council σε συνεργασία με το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων και τη Βρετανική Πρεσβεία και αποσκοπεί στην προσέγγιση ελληνικών και βρετανικών πανεπιστημίων μέσα από ποικίλες δράσεις και συνέργειες. Το συνέδριο αυτό όμως, το οποίο φιλοξενήθηκε στη βρετανική πρεσβευτική κατοικία, ήταν η πρώτη εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε δια ζώσης μετά από ένα μακρύ διάστημα τηλεδιασκέψεων και κοινωνικής αποστασιοποίησης λόγω της πανδημίας και ο ενθουσιασμός ήταν διάχυτος στην ατμόσφαιρα.

Ο όρος διεθνοποίηση αναφέρεται σε δράσεις και συνέργειες οι οποίες μπορεί να περιλαμβάνουν την εκπόνηση κοινών και διπλών προγραμμάτων σπουδών, τη συμμετοχή ξένων φοιτητών σε ξενόγλωσσα και θερινά προγράμματα στη χώρα μας, τις ανταλλαγές φοιτητών, ακαδημαϊκών, ερευνητών και τεχνογνωσίας καθώς και άλλες μορφές συνεργασίας προσδιορισμένες από τα ίδια τα εκπαιδευτικά ιδρύματα. Στο συνέδριο συμμετείχαν εκπρόσωποι μερικών από τα σημαντικότερα πανεπιστήμια της Ελλάδας (ΕΚΠΑ, ΑΠΘ, ΕΜΠ κ.α.) και της Βρετανίας (Bristol, Reading και Nottingham Trent μεταξύ άλλων). Οι ομιλητές μοιράστηκαν καλές πρακτικές από τη μέχρι τώρα εμπειρία τους στις θέσεις στις οποίες βρίσκονται, αναφέρθηκαν σε μελλοντικά σχέδια, προγράμματα και στόχους, αλλά εξέθεσαν και τον προβληματισμό τους για τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν. Παράλληλα, μοιράστηκαν το όραμά τους για την ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ ελληνικών και βρετανικών πανεπιστημίων, αλλά και γενικότερα για την επιτυχή διεθνοποίηση των ακαδημαϊκών ιδρυμάτων, η οποία, όπως όλοι συμφώνησαν, είναι επιτακτική ανάγκη και θα πρέπει να αποτελεί πάγιο τμήμα της στρατηγικής των πανεπιστημίων, προκειμένου να πορευτούν με επιτυχία στο μέλλον.

Ο Βρετανός πρέσβης στην Ελλάδα, Matthew Lodge, στην εναρκτήρια εισήγησή του αναφέρθηκε στους ισχυρούς δεσμούς συνεργασίας μεταξύ των δύο χωρών και επισήμανε τη σημασία της επιτυχούς διεθνοποίησης των ακαδημαϊκών ιδρυμάτων και την προτεραιότητα που δίνεται προς αυτή την κατεύθυνση από τη βρετανική κυβέρνηση στην «μετά-Brexit» εποχή. Ο Απόστολος Δημητρόπουλος, Γενικός Γραμματέας Ανώτατης Εκπαίδευσης του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων, έκανε επίσης λόγο στην ομιλία του για τη μακρά ιστορία και τους ισχυρούς δεσμούς που συνδέουν τις δύο χώρες, τονίζοντας ότι η εκπαίδευση αποτελεί βασικό πυλώνα της διμερούς συνεργασίας μεταξύ Ελλάδας και Μ. Βρετανίας. Στρατηγικός στόχος του Υπουργείου είναι η εξωστρέφεια των ελληνικών ακαδημαϊκών ιδρυμάτων ιδίως μέσα από την ανάδειξη νέων σχημάτων συνεργασίας και την προσφορά ξενόγλωσσων προγραμμάτων, καθώς και η μετεξέλιξή τους σε «πανεπιστήμια του μέλλοντος», σε κόμβους έρευνας και καινοτομίας, που θα αποτελούν πόλο έλξης για την επιστημονική έρευνα, ιδιαίτερα στην περιοχή της ΝΑ Ευρώπης.

Συντονιστής της πρώτης συνεδρίας με θέμα «Πώς σχεδιάζεται μία επιτυχής στρατηγική διεθνοποίησης;» ήταν ο Χρήστος Μιχαλακέλης, Αναπληρωτής Καθηγητής του τμήματος Πληροφορικής και Τηλεματικής στο Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο Αθηνών και συνιδρυτής και διευθυντής της δικτυακής πύλης StudyinGreece, η οποία τελεί υπό την αιγίδα των Υπουργείων Εξωτερικών και Παιδείας και Θρησκευμάτων και αποτελεί επίσημη πηγή πληροφόρησης της ελληνικής πολιτείας για τις σπουδές στην Ελλάδα.

Οι εισηγητές μίλησαν για τα οφέλη και τις προκλήσεις της διεθνοποίησης των πανεπιστημίων, το πώς χαράσσεται μία επιτυχημένη στρατηγική διεθνοποίησης καθώς και για τις παρεμβάσεις οι οποίες απαιτούνται, ώστε να ενθαρρυνθεί η κινητικότητα και να διευκολυνθούν αυτές οι διαδικασίες. Ο Πρύτανης του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών Μελέτιος-Αθανάσιος Δημόπουλος, σημείωσε ότι η περίοδος της πανδημίας κατέδειξε την αξία των πανεπιστημίων αλλά και τον ρόλο που μπορούν να διαδραματίσουν στην κοινωνία μέσα από συμπράξεις και συνεργασίες, οι οποίες θα έχουν θετικό αντίκτυπο σε τοπικό και παγκόσμιο επίπεδο. Μία καίρια ερώτηση η οποία τέθηκε είναι πώς ένα ακαδημαϊκό ίδρυμα ορίζει τι σημαίνει επιτυχής διεθνοποίηση, με δεδομένο ότι μέσα στο ίδιο πανεπιστήμιο μπορεί να υπάρχουν διαφορετικές ιδέες και ερμηνείες αναφορικά με το όραμα και την αποστολή του ιδρύματος αλλά και τους τρόπους με τους οποίους θα επιτευχθούν οι επιδιωκόμενοι στόχοι. Τα σημαντικότερα συμπεράσματα που προέκυψαν μέσα από τις παρουσιάσεις και τη συζήτηση που ακολούθησε είναι ότι μία επιτυχημένη στρατηγική διεθνοποίησης πρέπει να αφορά το εκπαιδευτικό ίδρυμα συνολικά, να αποτελεί τμήμα της γενικότερης στρατηγικής που ακολουθείται και να διαπνέει όλες τις αποφάσεις και δραστηριότητες του πανεπιστημίου. Η διεθνοποίηση, όπως τόνισε η Caroline Baylon, Διευθύντρια Διεθνών Σχέσεων και Συνεργασιών στο Πανεπιστήμιο του Bristol(η οποία συμμετείχε διαδικτυακά), είναι ένα ζωντανό και ευέλικτο εργαλείο το οποίο μπορεί να προσαρμόζεται κατά περίπτωση μέσα από την υιοθέτηση οριζόντιων και κάθετων στρατηγικών, οι οποίες θα επιτρέπουν τον συντονισμό όλων των εμπλεκομένων και θα διευκολύνουν την εφαρμογή των αποφάσεων. Σύμφωνα με τον Τριαντάφυλλο Αλμπάνη, Πρύτανη του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και Πρόεδρο της Συνόδου των Πρυτάνεων, κάθε περαιτέρω δράση ή πρωτοβουλία που θα αναληφθεί προκειμένου να χτιστούν γέφυρες με βρετανικά πανεπιστημιακά ιδρύματα θα ήταν καλό να ξεκινά από τη διερεύνηση και εν συνεχεία τον προσδιορισμό των κοινών στόχων και ενδιαφερόντων των δύο φορέων. Το σίγουρο είναι ότι δεν υπάρχει ένας μόνο ενδεδειγμένος τρόπος μέσα από τον οποίο μπορεί να επιτευχθεί η διεθνοποίηση των πανεπιστημίων∙ οι προτεραιότητες καθορίζονται με βάση το προφίλ του κάθε πανεπιστημίου, το όραμα και τους συγκεκριμένους στόχους και επιδιώξεις.

Ωστόσο, η διεθνοποίηση ως έννοια κινείται προς δύο κατευθύνσεις: από τη μία αφορά την κινητικότητα Ελλήνων φοιτητών προς βρετανικά πανεπιστήμια, από την άλλη την προσέλκυση αγγλόφωνων φοιτητών σε προγράμματα που προσφέρονται στα ελληνικά πανεπιστήμια. Αυτές οι δύο κατευθύνσεις μπορούν να ξεδιπλωθούν παράλληλα. Ο Paul Inman, Αντιπρύτανης του Πανεπιστημίου του Reading, στην εισήγησή του ανέφερε ότι τα πανεπιστήμια καλούνται πλέον να διαχειριστούν μία κατάσταση στην οποία ζητήματα τοπικού και παγκόσμιου ενδιαφέροντος διαρκώς αντιπαραβάλλονται ή και έρχονται σε σύγκρουση. Η πιο παραγωγική προσέγγιση, όπως σημείωσε, είναι να επιχειρείται μία σύνδεση ανάμεσα στο τοπικό και στο παγκόσμιο, η οποία θα επιτρέπει στα πανεπιστήμια να δραστηριοποιούνται σε διεθνές επίπεδο, αποφεύγοντας την απομόνωση, αλλά ταυτόχρονα να έχουν έναν ενεργό ρόλο και στις τοπικές κοινωνίες των οποίων αποτελούν σημαντικό κομμάτι. Οι στρατηγικές συνεργασίες είναι απαραίτητες, και στον τομέα αυτό τα βρετανικά πανεπιστήμια έχουν μακρά εμπειρία από την οποία τα ελληνικά ακαδημαϊκά ιδρύματα θα μπορούσαν να αντλήσουν ωφέλιμα παραδείγματα.

Η δεύτερη συνεδρία, την οποία συντόνισε η Μαρία-Μάνια Μαύρη, Αντιπρύτανης Έρευνας και Δια Βίου Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Αιγαίου, επικεντρώθηκε στο «Πώς εξασφαλίζεται η μετάβαση από ένα Μνημόνιο Συνεργασίας (MOU) σε μία επιτυχημένη διεθνή σύμπραξη». Οι ομιλητές εστίασαν σε διάφορα πρακτικά ζητήματα τα οποία μπορούν να εξασφαλίσουν την επιτυχή υλοποίηση μίας στρατηγικής διεθνοποίησης των πανεπιστημίων, αλλά και στην αντιμετώπιση των προκλήσεων και των εμποδίων που ενδέχεται να προκύψουν στην πορεία. Ο Νικόλαος Παπαϊωάννου, Πρύτανης του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, έδωσε ιδιαίτερη έμφαση στην ομιλία του στη στήριξη των φοιτητών μέσα από την υιοθέτηση καλών πρακτικών οι οποίες έχουν αποδειχτεί αποτελεσματικές. Πρότεινε επίσης τη σύναψη συμφωνιών όχι μόνο σε επίπεδο πανεπιστημίων αλλά και μεταξύ σχολών ή τμημάτων, λόγω της μεγαλύτερης ευελιξίας που επιτρέπουν όσον αφορά την υλοποίηση και τη διοικητική τους υποστήριξη. Στην παρουσίασή του ο Ιωάννης Κόκκορης, κοσμήτορας Διεθνών Σχέσεων στη σχολή Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Queen Mary του Λονδίνου, εστίασε στη σημασία του καθορισμού μετρήσιμων στόχων που θα προκύψουν μετά από συμφωνία των δύο ενδιαφερόμενων μερών καθώς και του χρονοδιαγράμματος υλοποίησης των στόχων αυτών μέσα από σαφή ορόσημα, τα οποία θα επιτρέπουν την αξιολόγηση τηςπορείας του προγράμματος. Ο Νικόλαος Λαγαρός, κοσμήτορας της Σχολής Πολιτικών Μηχανικών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, αναφέρθηκε στη συνεργασία του ΕΜΠ με τα αμερικανικά πανεπιστήμια Columbia και Texas A&M για την ανάπτυξη προγραμμάτων διπλού διπλώματος. Σύμφωνα με αυτά προβλέπεται ότι φοιτητές από το ΕΜΠ που θα εντάσσονται στα προγράμματα αυτά θα ολοκληρώνουν τις σπουδές τους στις ΗΠΑ και θα λαμβάνουν διπλό δίπλωμα από το ΕΜΠ και το Columbia ή το Texas A&M, ενώ αντίστοιχη δυνατότητα προβλέπεται και για τους φοιτητές των αμερικανικών πανεπιστημίων. Αναφέρθηκε επίσης στα σημαντικότερα εμπόδια που μπορεί να προκύψουν κατά την υλοποίηση τέτοιων συμφωνιών που είναι η δυσκολία ανεύρεσης των απαιτούμενων υποτροφιών για την κάλυψη του κόστους αλλά και τις γραφειοκρατικές καθυστερήσεις που ενδέχεται να προκύψουν μέχρι την ολοκλήρωση των συμφωνιών αυτών. Τέλος, ο Βαγγέλης Τσιλιγκίρης (ο οποίος επίσης συμμετείχε διαδικτυακά στο συνέδριο), Αναπληρωτής Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Nottingham Trent και ιδρυτής του TNE–Hub, μίας κοινότητας ερευνητών και επαγγελματιών η οποία εστιάζει στην Διασυνοριακή Τριτοβάθμια Εκπαίδευση, επεσήμανε στην παρουσίασή του ότι είναι σημαντικό σε τέτοιου είδους προσπάθειες να κινητοποιείται το ανθρώπινο δυναμικό των πανεπιστημίων μέσα από την παροχή των κατάλληλων κινήτρων. Με άλλα λόγια, να βρεθούν οι άνθρωποι που θα στελεχώσουν καίριες θέσεις και θα προωθήσουν το όραμα που διαπνέει την προτεινόμενη στρατηγική διεθνοποίησης.

Πώς προδιαγράφεται, λοιπόν, το μέλλον των συνεργασιών μεταξύ ελληνικών και βρετανικών ανώτατων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων αλλά και γενικότερα της διεθνοποίησης των πανεπιστημίων και του ρόλου που μπορούν να διαδραματίσουν; Όπως έγινε σαφές από τις εισηγήσεις των ομιλητών και τις απόψεις που ανταλλάχθηκαν, η διεθνοποίηση συνιστά στρατηγική προτεραιότητα των ελληνικών πανεπιστημίων αλλά και μία γενικότερη τάση παγκοσμίως. Κοινός στόχος των ελληνικών πανεπιστημίων είναι να αποκτήσει η χώρα μία ανταγωνιστική θέση στον παγκόσμιο εκπαιδευτικό χάρτη. Για την επιτυχή περαιτέρω διεθνοποίηση των ελληνικών πανεπιστημίων σημαντικές παράμετροι είναι οι ευκαιρίες κινητικότητας και συνεργασίας, η σύνδεση της εκπαίδευσης και των πτυχίων με την αγορά εργασίας, η εξασφάλιση πολιτικής ίσων ευκαιριών και η έκθεση των φοιτητών σε νέες γνώσεις και δεξιότητες, οι οποίες θα τους επιτρέψουν να ανταπεξέλθουν στις απαιτήσεις του σήμερα και του αύριο. Παράλληλα, μία τέτοια εξέλιξη προϋποθέτει την ποιοτική αναβάθμιση των πανεπιστημίων, μέσα από προγράμματα που δίνουν έμφαση στη βιωσιμότητα, εστιάζουν και επενδύουν σε τομείς αιχμής και στα αντικείμενα εκείνα που παρουσιάζουν τις μεγαλύτερες δυνατότητες για ανάπτυξη. Η «ψηφιακή μεταμόρφωση» η οποία βρίσκεται σε εξέλιξη είναι άλλο ένα σημαντικό στοιχείο. Τα ελληνικά πανεπιστήμια, εκμεταλλευόμενα την εμπειρία που απέκτησαν την περίοδο της πανδημίας, κατά τη διάρκεια της οποίας κυριάρχησαν η τηλεργασία και η εξ αποστάσεως εκπαίδευση, μπορούν να προσφέρουν προγράμματα βασισμένα σε ένα υβριδικό εκπαιδευτικό μοντέλο το οποίο να συνδυάζει δια ζώσης και εξ αποστάσεως μαθήματα, με δεδομένο ότι η «ψηφιακή κινητικότητα» (virtual mobility) είναι μια νέα πραγματικότητα.

Το συνέδριο αυτό αποτέλεσε ένα θετικό βήμα όσον αφορά τον ακριβέστερο προσδιορισμό του τι συνεπάγεται μία επιτυχής στρατηγική διεθνοποίησης των πανεπιστημίων, αλλά και μία προσπάθεια να χαρτογραφηθεί η εξέλιξη πρωτοβουλιών οι οποίες στοχεύουν στη διεθνοποίηση των ελληνικών πανεπιστημίων. Ήταν μία συνάντηση που έθεσε τις βάσεις για πιο στοχευμένες δράσεις και γεννά ελπίδες για ακόμα πιο θετικά αποτελέσματα στο μέλλον. Όπως τόνισε η Αναστασία Ανδρίτσου, Διευθύντρια του British Council στην Ελλάδα, ο οργανισμός στηρίζει ενεργά αυτή την προσπάθεια και συνεργάζεται με το Υπουργείο Παιδείας και τη Βρετανική Πρεσβεία ώστε να προσδιοριστούν τα επόμενα βήματα και οι πρωτοβουλίες που θα βοηθήσουν με ουσιαστικό τρόπο όσα πανεπιστήμια το χρειάζονται.

Σχετικά με την πρόοδο του προγράμματος από την έναρξή του τον περασμένο Μάρτιο έως σήμερα, η Μαρία Τσακάλη, Επικεφαλής του τομέα Εκπαίδευσης του British Council, αναφέρει ότι έχει καταφέρει να προσελκύσει το ενδιαφέρον και τη συμμετοχή του συνόλου των Ελληνικών καθώς και πολλών Βρετανικών πανεπιστημίων μεταξύ αυτών και πολλών κορυφαίων στις διεθνείς κατατάξεις. Οι δράσεις του προγράμματος περιλαμβάνουν θεματικά σεμινάρια, διαδικτυακές συναντήσεις μεταξύ των ιδρυμάτων, πλατφόρμα για την ενημέρωση των συμμετεχόντων και ανταλλαγή πληροφοριών, συνέδρια και συνεχίζει να εμπλουτίζεται με νέες δραστηριότητες με σκοπό την υποστήριξη και διευκόλυνση των προσπαθειών των πανεπιστημίων σε Ελλάδα και ΗΒ στην επίτευξη συνεργασιών.

Πηγή: https://www.kathimerini.gr