Παντελής Καψής«Οι περισσότεροι Έλληνες έδειχναν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την πολιτική»
«Γι αυτούς δεν αποτελούσε πρόσκαιρη απασχόληση που τους πρόσφερε ευχαρίστηση σε ανταπόδοση του χρόνου ή και των χρημάτων τους. Ήταν μια διαρκής ασχολία για τους φιλόδοξους και γι αυτούς που το επιθυμούσαν και το επιδίωκαν, ακόμα περισσότερο όμως ήταν ένας σημαντικός τρόπος αυτοπροστασίας, μια αναγκαία δραστηριότητα για να διατηρήσει κάποιος τα κεκτημένα».
Για όσους ενδεχομένως μπορεί να μπερδευτούν, το κείμενο δεν αναφέρεται στην Ελλάδα της μεταπολίτευσης αλλά στους κατοίκους της χώρας περίπου 200 χρόνια πριν, στα πρώτα βήματα του ελληνικού κράτους. Πολύ καλά βέβαια θα μπορούσε να περιγράψει το πολύ πρόσφατο παρελθόν, αν όχι και το σήμερα. Το θυμήθηκα με αφορμή την επέτειο φέτος για τα 50 χρόνια από την πτώση της δικτατορίας και μια σειρά κείμενα που επιχειρούν μια πρώτη αποτίμηση.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι αυτή η πεντηκονταετία υπήρξε μια μοναδική περίοδος για την ελληνική ιστορία. Μια περίοδος ομαλής λειτουργίας της Δημοκρατίας, με εναλλαγή των κομμάτων στην εξουσία και με σεβασμό στους κανόνες και στα ανθρώπινα δικαιώματα. Πράγματα που μπορεί να θεωρούμε αυτονόητα σήμερα, δεν ήταν όμως για όλη σχεδόν την μεταπολεμική περίοδο.
Με αυτή την έννοια η μεταπολίτευση υπήρξε μια κορυφαία τομή στην πολιτική μας ζωή. Μια τομή ωστόσο που έφερε στην επιφάνεια και τη «συνέχεια» του κομματισμού. Περάσαμε «από τη δίωξη των διαφωνούντων για λόγους φρονήματος, στην εργαλειοποίηση της κομματικής ένταξης για να ικανοποιηθούν προσωπικές φιλοδοξίες» έγραψε χαρακτηριστικά ο Νίκος Αλιβιζάτος. Αναφέρεται στον ακαδημαϊκό χώρο αλλά το ίδιο ισχύει για τους περισσότερους τομείς, τουλάχιστον όσους έχουν σχέση με το δημόσιο.
Είναι βέβαια αδόκιμο να συγκρίνει κανείς τόσο ανόμοιες περιόδους. Στις αρχές της κρατικής ύπαρξης της Ελλάδας, για πάρα πολλούς έλληνες η βοήθεια του κράτους ήταν όρος επιβίωσης. Σε μια κατεστραμμένη χώρα δεν υπήρχαν πολλές εναλλακτικές δυνατότητες βιοπορισμού. Ιδίως για τις χιλιάδες που είχαν πολεμήσει εγκαταλείποντας τις εστίες τους.
Πόσες και πόσες ιστορίες αγωνιστών δεν έχουμε διαβάσει που κατέληξαν ζητιάνοι; Έτσι γι αυτούς, το να αναζητήσουν την προστασία μέσα από τους πρωτόλειους τότε κομματικούς μηχανισμούς, ήταν λίγο πολύ υποχρεωτικό. Ήταν φυσικά και ένας τρόπος για να διεκδικήσουν οι ηγετικές ομάδες της εποχής μερίδιο της εξουσίας. Πρόσφεραν προστασία με αντάλλαγμα την πίστη προς αυτές.
Σήμερα προφανώς μιλάμε για εντελώς διαφορετικές συνθήκες. Ακόμα και η έννοια του κόμματος είναι διαφορετική. Τότε μιλούσαμε για συμμαχίες ομάδων με μικρή ή και καθόλου ιδεολογικοπολιτική ταυτότητα, σήμερα τα κόμματα στηρίζονται πολύ περισσότερο σε πολιτικές συμφωνίες. Υπάρχει ωστόσο ένα στοιχείο που έχω την αίσθηση ότι παρουσιάζει κάποιες αναλογίες: η απουσία ελκυστικών εναλλακτικών λύσεων. Στις αναπτυγμένες οικονομίες είναι πολύ συνηθισμένο στελέχη και υπάλληλοι δημόσιων φορέων να παραιτούνται είτε για να βγάλουν χρήματα είτε απλώς αναζητώντας νέες προκλήσεις στον ιδιωτικό τομέα.
Για έναν μέσο πτυχιούχο στην Ελλάδα ωστόσο οι προοπτικές είναι πολύ διαφορετικές. Αν βγει στον ιδιωτικό τομέα θα αντιμετωπίσει υψηλή ανεργία αλλά και αν βρει δουλειά οι αμοιβές συχνά θα είναι χαμηλότερες από ότι στο δημόσιο. Σε μια σχετικά πρόσφατη μελέτη (2017), συνολικά οι αμοιβές στο δημόσιο τομέα ήταν 38% υψηλότερες! Έτσι η επιλογή του δημοσίου ήταν, και σε μεγάλο βαθμό εξακολουθεί να είναι, μια ορθολογική επιλογή. Μαζί με αυτή και ο κομματισμός, γιατί φυσικά απέχουμε πολύ από την κατοχύρωση της αξιοκρατίας. Κάνεις πολύ πιο εύκολη τη ζωή σου αν έχεις τις πλάτες του κόμματος.
Με άλλα λόγια η προσκόλληση στο δημόσιο και κατ επέκταση ο κομματισμός είναι η άλλη όψη της καχεξίας του ιδιωτικού τομέα. Φυσικά υπάρχει μεγάλη συζήτηση για την κότα και το αυγό. Για το αν δηλαδή η διόγκωση του δημοσίου πνίγει τον ιδιωτικό τομέα ή αν ισχύει το αντίστροφο. Αν το δημόσιο δηλαδή αποτελεί απάντηση στην αδυναμία του ιδιωτικού. Είναι ωστόσο φανερό ότι όσο δεν δημιουργούνται καλά αμειβόμενες θέσεις στον ιδιωτικό τομέα τόσο το δημόσιο θα παραμένει η μεγάλη μας αγάπη. Μαζί θα κουβαλά και τον κομματισμό.
Πηγή: https://www.protothema.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.