ΕΦΤΑΛΟΥ ΛΕΣΒΟΥ: ΠΑΡΑΛΙΑ ''ΑΠΟΔΡΑΣΗΣ'' ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ!

Από: Λευτέρης Μαργαρίτης

Πηγή εικόνας: lesvosoldies.gr

Εφταλού Λέσβου: Τρία μόλις χιλιόμετρα από το Μόλυβο απέναντι από τις ακτές της κοντινής Τουρκίας, βρίσκεται κανείς στην αγκαλιά μιας γραφικής παραλίας. Αυτή η παραλία δεν είναι άλλη από την παραλία της Εφταλούς, στη βόρεια ακτή της Λέσβου. Ο τόπος του Ηλία Βενέζη και του Αργύρη Εφταλιώτη είναι ένα παραθαλάσσιο τουριστικό θέρετρο με όμορφες ακρογιαλιές, κρυστάλλινα νερά που ξεχωρίζει για τη φυσική της ομορφιά.

Χαρακτηριστικό της είναι οι μικροί κολπίσκοι οι οποίοι είναι τριγυρισμένοι από πυκνή βλάστηση και δημιουργούν τοπία απείρου κάλλους. Εκτός από τα μικρά αυτά ακρογιάλια που δίνουν στον επισκέπτη την αίσθηση της ιδιωτικής παραλίας, υπάρχει και η μεγάλη βοτσαλωτή παραλία που έχει ζήσει θα μπορούσε να πει κανείς ένδοξες αλλά και τραγικές στιγμές άλλοτε σκεπτόμενος τις στιγμές χαλάρωσης και αγαλλίασης των καλοκαιρινών της επισκεπτών και άλλοτε σκεπτόμενος τους μυριάδες των προσφύγων και των μεταναστών που βρέθηκαν στις ακτές της για μια καλύτερη ζωή.

Πηγή εικόνας: tripadvisor.com.gr

Θερμές πηγές Εφταλούς

Οι Έλληνες χρησιμοποιούν εδώ και αιώνες τις θεραπευτικές ιδιότητες των υδάτων, τα οποία είναι πλούσια σε ράδιο, χλώριο, νάτριο και άλλα μέταλλα που λέγεται ότι είναι ευεργετικά για όσους υποφέρουν από αρθρίτιδα και ρευματισμούς. Και ένα τέτοιο χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν οι θερμές πηγές της Εφταλούς.

Αν και η Λέσβος, ως ηφαιστειογενές νησί, έχει μια σειρά από φυσικές ιαματικές πηγές, η Εφταλού κατέχει μια μοναδική θέση δίπλα σε μια ήσυχη παραλία με βότσαλα που έχουν σμιλευτεί από αέρα και λάβα. Στα δέκα αγαπημένα μέρη με ποταμούς, λίμνες και ακτές στην Ευρώπη συμπεριλήφθηκαν, πριν από περίπου δυο χρόνια, αυτές οι θερμές πηγές καθώς και η παραλία της Χρυσής Ακτής στην Λέσβο, σύμφωνα με δημοσίευμα των New York Times. Από τη Λέσβο στάθηκαν στην Εφταλού ή «Ευθαλού» (ευ + θάλλω, δηλαδή «πρασινίζω καλά»).

Η ιαματική πηγή της Εφταλούς είναι γνωστή από την αρχαιότητα, αλλά αρχίζει να αποτελεί τόπο θεραπείας διαφόρων ασθενειών από το Μεσαίωνα. Στην περίοδο της οικονομικής και πνευματικής ακμής της Λέσβου, τέλη του 19ου και αρχές του 20ου αιώνα, οι ιαματικές πηγές αποτελούσαν εκλεκτό τόπο διακοπών και θεραπείας των αστών της ευρύτερης περιοχής.

Πηγή εικόνας: costaspappis.blogspot.com

Σχετικά με τις πιο πρακτικές πληροφορίες των λουτρών, η θερμοκρασία του νερού της πηγής κυμαίνεται από τους 43 μέχρι τους 46oC. Αφού φτάσει κανείς στην είσοδο της Εφταλούς, υπάρχει ένα μονοπάτι που οδηγεί σε ένα θολωτό, ασβεστωμένο κτήριο, όπου το κοινόχρηστο ζεστό μπάνιο βρίσκεται δίπλα σε μια πιο σύγχρονη εγκατάσταση. Τα λουτρά έχουν έναν ομαδικό λουτήρα-πηγή και επτά μπανιέρες.

Λειτουργούν όλο το χρόνο και την καλοκαιρινή και τη χειμερινή περίοδο. Στην περιοχή ο επισκέπτης μπορεί να βρει ενοικιαζόμενα δωμάτια και ξενοδοχεία για τη διαμονή του. Το μικρό λουτρό είναι από τα ωραιότερα παραδοσιακά λουτρά στην Ελλάδα ενώ τα ιαματικά, ζεστά νερά του είναι καλά για την θεραπεία πολλών ασθενειών. Στα λουτρά, στην κλειστή χαβούζα με τρούλο, χτισμένη στα χρόνια της τουρκοκρατίας, τα ιαματικά νερά αναβλύζουν.

Υπάρχουν μπανιέρες αλλά και χαβούζα όπου επιτρέπονται ακόμη και τα κοινά μπάνια ανδρών-γυναικών. Η τελετουργική πρόκληση αντοχής της πηγής της Εφταλού περιλαμβάνει την εμβάπτιση για λίγα λεπτά στα ζεστά νερά, στη συνέχεια βουτιά στα δροσερά νερά του Αιγαίου και επιστροφή στη ζεστή πισίνα.

Η μικρή απόσταση από το γραφικό, επίσης χωριό του Μολύβου μπορεί να βοηθήσει στο συνδυασμό της επίσκεψη των λουτρών, με την κολύμβηση στα κρυστάλλινα νερά της περιοχής και την πεζοπορία.

Ο Ηλίας Βενέζης στην Εφταλού το 1969. Πηγή εικόνας: tovima.gr

Εφταλού, ένας τόπος πολιτισμού

Αφού μπει κανείς στα λουτρά της Εφταλούς, μπορεί μετά να τριγυρίσει στον τόπο, να δει την εκκλησία των Αγίων Αναργύρων, τα παλιά δωμάτια, το αγίασμα, να παρατηρήσει τις διαφορετικές αποχρώσεις του ηφαιστειογενούς εδάφους και να κολυμπήσει στα κρυστάλλινα νερά της παραλίας.

Στο βιβλίο «Τα λουτρά της Ελλάδας» (Κ. Ζαχαρόπουλος κ.ά., Εκδόσεις Καστανιώτη, 2001) διαβάζουμε: «Στην Εφταλού είχαν τα εξοχικά τους οι Μηθυμνιάτες – τις κούλες τους, όπως τα ονόμαζαν. Κατέβαιναν εκεί από μονοπάτι και έλεγαν χαρακτηριστικά για όποιον γύριζε από την Εφταλού πως μύριζε ρίγανη και θυμάρι. Έρχονταν για τα μπάνια τους και από τα γύρω χωριά, από μέσα Σεπτεμβρίου μέχρι μέσα Νοεμβρίου, κι έμεναν για καμιά δεκαπενταριά μέρες στα δωμάτια που σώζονται και σήμερα στον περίβολο του ναού των Αγίων Αναργύρων. Πριν από το 1922 έρχονταν και αρκετοί από τα μικρασιατικά παράλια, κυρίως για προβλήματα στειρότητας. Οι θεραπευτικές ιδιότητες της πηγής χρεώνονταν στους Αγίους Αναργύρους, που ήταν γιατροί. Η εκκλησία και τα δωμάτια είναι ηλικίας πεντακοσίων ετών, όπως μαρτυρούν οι κάτοικοι της περιοχής. Στον περίβολο της εκκλησίας υπάρχει και «αγίασμα», δηλαδή ένας λάκκος με θαλασσινό νερό. Φτάνεις σ’ αυτό κατεβαίνοντας καμιά πενηνταριά σκαλοπάτια μέσα στη γη».

Από την Εφταλού είχε εμπνευστεί το καλλιτεχνικό του ψευδώνυμο ο γνωστός λογοτέχνης Αργύρης Εφταλιώτης που είχε προσχωρήσει με ενθουσιασμό στο κίνημα του δημοτικισμού του Γιάννη Ψυχάρη για να αποτελέσει μαζί του και με άλλους τη μαχητική ηγεσία του κινήματος. Τώρα ο συγγραφέας αναπαύεται μαζί με τη σύντροφο της ζωής του εκεί. Η ταφόπλακα γράφει:

ΕΔΩ ΚΟΙΜΑΤΑΙ

ΓΥΡΙΣΜΕΝΟΣ ΑΠΟ ΤΑ ΞΕΝΑ

Ο ΑΡΓΥΡΗΣ ΕΦΤΑΛΙΩΤΗΣ

ΜΕ ΤΗ ΓΥΝΑΙΚΑ ΤΟΥ

Πηγή εικόνας: Σελίδα του Facebook ”Η παλιά Μήθυμνα μας” facebook.com/groups/314250765298907/

Εκτός από τον Αργύρη Εφταλιώτη, άλλος ένας σπουδαίος λογοτέχνης έζησε εκεί και δεν ήταν άλλος από τον Ηλία Βενέζη. Το 1922 η οικογένειά του εγκατέλειψε οριστικά πλέον τη Μικρά Ασία, ο ίδιος όμως δεν πρόλαβε να επιβιβαστεί στο πλοίο. Αιχμαλωτίστηκε και στάλθηκε, μαζί με άλλους 3.000 Αϊβαλιώτες, στα τάγματα εργασίας για 14 μήνες σε ηλικία 18 ετών. Ο Βενέζης ήταν ένας από τους μόλις 23 συμπατριώτες του που τελικά επιβίωσαν.

Ο σπουδαίος αυτός λογοτέχνης εγκαταστάθηκε στο Μόλυβο μετά τη μικρασιατική καταστροφή. Στην Εφταλού δημιούργησε αργότερα το εξοχικό του για να αγναντεύει τις απέναντι μικρασιατικές ακτές. Ο πρόσφυγας Ηλίας Βενέζης το 1923 βρήκε τη ‘’γαλήνη’’ του στην Εφταλού και στο Μόλυβο της Λέσβου. Πράγμα το οποίο επαναλήφθηκε σε μεγάλη έκταση το 2015 και συνεχίζεται με αμείωτους ρυθμούς στις μέρες μας καθώς χιλιάδες πρόσφυγες και μετανάστες φτάνουν στις ακτές της Εφταλούς για να βρουν και αυτή με τη σειρά τους τη δική τους γαλήνη. Οι εικόνες των σωσιβίων, οι τραγικές εικόνες των ανθρώπων που έφτασαν με βάρκες από τα απέναντι παράλια είναι μόνο μερικές από τις στιγμές εκείνες που διατάραξαν τη φυσική νηνεμία της Εφταλούς και τα κρυστάλλινα νερά της.

Το αηδόνι της Εφταλούς

Θα ήταν αδιανόητο στο σημείο αυτό να μην παραθέταμε στο κείμενο αυτό το διήγημα ‘’Το αηδόνι της Εφταλούς’’ από το βιβλίο του Γιώργου Τσαλίκη «Μορφές και θύμησες» 1996.

Η Εφταλού είναι μια εξοχή στα βορινά του Μολύβου, μια πεντακάθαρη ακρογιαλιά με βράχια και ξέρες απ’ τη μια μεριά κι ένα μικρό κάβο από την άλλη. Ανάμεσά τους μια όμορφη θάλασσα με χρωματιστά χαλίκια και μια στενή αμμουδιά, γιομάτη μυρωδιές φυκιάδας, αλμυρίκια και σπασμένα θαλασσινά όστρακα. Ένας μικρός παραδεισένιος κάμπος με καταπράσινα δέντρα, φυτεμένος με ζαρζαβατικά μέσα στ’ αυλάκια, σειρές βασιλικά, λεβάντες και κατιφέδες, που μοσχομυρίζουν καθώς τ’ ακουμπάς περνώντας ανάμεσά τους.

Λεύκες, που ξεχωρίζουν, τ’ αψήλου, από τα άλλα δέντρα και τ’ ασημένια φύλλα τους σιγοτραγουδούν με το μελτέμι, τον μπάτη και στην κάθε ανασαιμιά του βουνού και της θάλασσας. Ελιές, συκιές, καρυδιές, αμυγδαλιές, πεύκα, πλατάνια και κυπαρίσσια. Χιλιάδες φτεροπούλια, κάνουν στα κλαδιά τους τις φωλιές και πριν χαράξει ακόμα η μέρα χαρούμενες συναυλίες γιομίζουν τον αγέρα. Ψηλότερα προς το βουνό, σκόρπιες βελανιδιές και γύρω – γύρω οι εφτά λόφοι, σκεπασμένοι αστιβιές, θυμάρι και ρίγανη. Κοπάδια πρόβατα βόσκοντας στις πλαγιές, στολισμένα με γλυκόλαλα κουδούνια σκορπάν μια χαμηλή μουσική, που σε συνεπαίρνει και σε ξεκουράζει αφάνταστα.

Από τη μεριά του μαΐστρου ανοιχτό πέλαγος. Κατ’ αντίκρυ η Μικρά Ασία με το περήφανο βουνό της το Καζ – Νταγ (αρχαία Ίδη) και τον κάβο Μπαμπά. Ο ουρανός, γλυκά, πρόσχαρα, προστατευτικά σ’ αγκαλιάζει ολούθε.

Η πιο όμορφη ώρα της Εφταλούς είναι τ’ απόβραδο. Όπου και να βρίσκεσαι, η ματιά σου ξανοίγεται στο πέλαγος. Ο ήλιος γέρνει στον ορίζοντα και βλέπεις να ξεπροβάλλει περήφανο κι επιβλητικό το Άγιον Όρος, μοναδικός άρχοντας, που διαφεντεύει ολόκληρο το βόρειο Αιγαίο. Η δύση χρυσοκίτρινη προς το πορτοκαλί αλλάζει σιγά – σιγά χρωματισμό, σε βαθύτερη απόχρωση. Από τον κάβο Μπαμπά και την Τρωάδα, ξεκινούν θαλασσινές λουρίδες, βαθιά μπλε κι ασημί χρώμα, που σκουραίνουν κι αυτές, κοντά στις καταπράσινες ακρογιαλιές του νησιού μας. Ρέματα κατεβαίνουν αδιάκοπα από τον Ελλήσποντο, σχηματίζοντας πλατιούς ποταμούς, αυλακώνοντας άτσαλα τη θάλασσα, αλλάζουν κι αυτοί γρήγορα χρώμα και να χάνονται στα βαθιά νερά, για να σου θυμίσουν πως πέρασε πάλι μια καλοκαιριάτικη μέρα.

Το σούρουπο αγκαλιάζει σιγά – σιγά τους μπαξέδες και τα γύρω βουνά, κι η νύχτα της Εφταλούς τα μαγεύει όλα στην αγκαλιά της, τα κάνει όνειρο και φαντασία. Αστέρια πέφτουν στη θάλασσα και οι άνθρωποι κάνουν μια ευχή…

Πηγές:

• costaspappis.blogspot.com
• lesvosoldies.gr (φωτογραφικό υλικό)
• rizospastis.gr (Ανακτήθηκε το κείμενο: ”Το αηδόνι της Εφταλούς”)
• tovima.gr
• σελίδα του Facebook, ”Η παλιά Μήθυμνα μας” facebook.com/groups/314250765298907/

Σύνταξη κειμένου: Λευτέρης Μαργαρίτης
Επιμέλεια κειμένου: Ελευθερία Σακελλαρίου

ΛΕΥΤΕΡΗΣ ΜΑΡΓΑΡΙΤΗΣ

Γεννήθηκα στην Αθήνα, αλλά κατάγομαι από τη Λέσβο. Είμαι απόφοιτος του τμήματος Φιλοσοφίας & Παιδαγωγικής του ΑΠΘ και του μεταπτυχιακού του τμήματος Κοινωνιολογίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου. Έχω παρακολουθήσει αρκετά σεμινάρια, μου αρέσουν τα ταξίδια, ακούω πολύ συχνά ραδιόφωνο και αγαπώ το ποδόσφαιρο και γενικά τον αθλητισμό. Αυτή τη χρονική περίοδο βρίσκομαι στη Σουηδία για αναζήτηση εργασίας.


Πηγή: https://www.maxmag.gr/