«ΨΕΚ»

Αρνητής της επιστήμης. Επιρρεπής σε θεωρίες συνωμοσίας. Υποτιμητικός χαρακτηρισμός. Ενδέχεται να χρησιμοποιείται μειωτικά, για να υποδηλώσει μια γενικότερη, ανορθολογική συμπεριφορά.

   Βίβιαν Στεργίου

ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΩ ΤΙΣ ΔΙΑΣΚΕΔΑΣΤΙΚΕΣ απόπειρες των «οπαδών» των εμβολίων να πείσουν τους «αρνητές». Μια πασαρέλα ανωτερότητας του στυλ «ξέρω πράγματα που εσύ δεν ξέρεις» και να και τα σχετικά βιβλία που σ’ ερμηνεύουν.

Να ξεκαθαρίσω ότι θεωρώ κάποιου είδους προνόμιο τον δισταγμό μπροστά στην επιστήμη που σώζει ζωές. Όταν κάποιος μιλάει με αυστηρότητα για γιατρούς και νοσοκόμες (γυναίκες στην πλειονότητά τους, ναι), σκέφτομαι πως ίσως δεν χρειάστηκε να τους προσδώσει τις μυθικές διαστάσεις που τους προσδίδουν όσοι πασχίζουν από κάπου να πιαστούν την ώρα της ανάγκης. Την ίδια άποψη έχω και για όσους κοροϊδεύουν τους θρησκευόμενους ανθρώπους.

Τέλος πάντων, οι προσπάθειες των μεν να πείσουν τους δε είναι συνήθως μια επίδειξη ανωτερότητας, όπου η κάθε πλευρά διεκδικεί για τον εαυτό της γνώση που στους άλλους λείπει. Κακομοίρηδες «ψεκ» δεν καταλαβαίνουν πώς λειτουργεί ο κόσμος. Δεν έμαθαν γράμματα. Εχθρεύονται την επιστήμη.

Πράγματι, υπάρχουν άνθρωποι που εχθρεύονται και την επιστήμη και τη σκέψη. Ως «φυτό», από τρυφερή ηλικία, μπορώ σχεδόν να φέρω στο μυαλό μου τις φάτσες των αγοριών στα πίσω θρανία. Και στον ενήλικο κόσμο βλέπω το ανάλογό τους.

Δεν είναι ψεκ όλοι όσοι διστάζουν. Ούτε λένε ολότελα αβάσιμα πράγματα. Αν κάποιος ανησυχεί για προσωπικά δεδομένα ή υπερβολική εποπτεία, είναι ψεκ; Το κράτος έχει αποκτήσει πρόσβαση στην πιο ευαίσθητη πληροφόρηση. Ας συζητήσουμε γι’ αυτό. Αν κάποιος φοβάται, δεν αποζητά ένα λογύδριο περί ορθού λόγου.

Ναι, υπάρχουν οι φανατικοί του μπούλινγκ, οι γκροτέσκ νοσταλγοί μιας απλής (ανύπαρκτης) εποχής, όπου όλα εξηγούνται και όπου καμία θεωρία ή πανεπιστήμιο δεν έρχεται να εκθρονίσει παραδοσιακές αξίες. Οι ακραίοι τραβάνε το βλέμμα: τα σύμβολά τους, οι χυδαίες εκφράσεις τους, η έλξη που τους ασκούν παλιομοδίτικες ιδέες (αίμα, άρνηση πολυπλοκότητας, άντρας-προστάτης), το κιτς των διαδηλώσεών τους κι αυτή η γαργαλιστική απόλαυση να βλέπεις το άσχημο κατάματα. Γίνονται σύμβολα μιας αλλόκοτης αποχαλίνωσης, τα ’χουν όλα γραμμένα, είναι πλήρως εντοιχισμένοι στην ασφάλεια μιας ιδεολογίας που εξηγεί τα πάντα – ξεκούραστη ζωή.

Όμως, εκτός απ’ τους ακραίους, υπάρχουν και οι απλώς διστακτικοί. Είναι η επίδειξη μιας ψεύτικης ανωτερότητας ο τρόπος να τους απευθυνθεί κανείς;

Καταρχάς, διασκεδάζω με την ανάγκη των οπαδών της επιστήμης να φερθούν σαν οπαδοί. Στην επιστήμη, η κατάκτηση της γνώσης οδηγεί σε ένα ανώτερο επίπεδο άγνοιας, λέει ο αφηγητής του μυθιστορήματος Υπό το φως των όσων γνωρίζουμε. Μια απάντηση είναι ουσιαστικά η διατύπωση μιας νέας, καλύτερης ερώτησης. Όσοι ψάχνουν σιγουριές δεν θα τις βρουν στην επιστήμη, αλλά αυτό δεν μειώνει την ικανότητα της επιστήμης να μας εξασφαλίζει τη ζωή, ή μια καλύτερη ζωή.

Η μη εξοικείωση με την επιστήμη οδηγεί σε μειωμένη εμπιστοσύνη στην επιστήμη. Σίγουρα, αν ούτε στο σχολείο ούτε στο πανεπιστήμιο δεν έμαθε να σκέφτεται κανείς επιστημονικά, δεν θα μάθει τώρα στα σόσιαλ, όπου η επίδειξη προσήλωσης στον Ορθό Λόγο πιο πολύ μοιάζει με απόπειρα χτισίματος μιας ταυτότητας.

Μαθαίνω ότι στα σχολεία τα θρησκευτικά (μια, ομολογουμένως, μη ορθολογική προσέγγιση του κόσμου) ακόμα ζουν και βασιλεύουν. Η πολύωρη ενασχόληση με επιστήμες είναι κάτι που τα παιδιά μπορούν ν αρχίσουν στο πανεπιστήμιο. Όταν θα ’ναι ήδη αργά.

Αλλά και η ποιότητα των πανεπιστημίων μπορεί να εγγυηθεί ότι πολλοί θα μπουν και θα βγουν χωρίς να ’χουν μάθει τις αναγκαίες γνώσεις για να περιηγηθούν στον κόσμο. Η «απάντησή» μας σ’ αυτό; Αμφισβήτηση της δημόσιας και δωρεάν παιδείας, μετριότητα, ιδιωτικές σπουδές και πλήξη στα σχολεία.

Είναι εύκολο να πεις ότι κάποιος είναι ψεκ. Το δύσκολο είναι να μιλήσεις μ’ έναν που έχει δισταγμό και να βοηθήσεις στο ξεπέρασμά του. Χαρακτηρίζοντας αμέσως τους διστακτικούς ως αντιεμβολιαστές, ποιος κερδίζει; Γιατί, αντ’ αυτού, να μην πούμε ευγενικά στους γύρω μας πόσο εύκολη ήταν η εμπειρία μας με το εμβόλιο; Ας τους προτρέπουμε να μας πάρουν τηλέφωνο, αν έχουν παρενέργειες, να κάνουμε παρέα. Ας τους παραπέμψουμε σε αξιόπιστες πηγές. Ας πάμε μαζί τους στο ραντεβού. Κάποιος που διστάζει να εμβολιαστεί δεν σημαίνει όντως ότι εχθρεύεται τη γνώση ή ότι είναι κάτι.

Δεν είναι ψεκ όλοι όσοι διστάζουν. Ούτε λένε ολότελα αβάσιμα πράγματα. Αν κάποιος ανησυχεί για προσωπικά δεδομένα ή υπερβολική εποπτεία, είναι ψεκ; Το κράτος έχει αποκτήσει πρόσβαση στην πιο ευαίσθητη πληροφόρηση. Ας συζητήσουμε γι’ αυτό.

Αν κάποιος φοβάται, δεν αποζητά ένα λογύδριο περί ορθού λόγου. Είμαστε σαν αυτούς τους σπαστικούς στα αεροπλάνα που λένε στον συνεπιβάτη τους την ώρα των αναταράξεων ότι το αεροπλάνο είναι το πιο ασφαλές μέσο. Ναι, είναι. Αλλά μερικές φορές χρειάζεσαι απλώς ο συνεπιβάτης να σου μιλήσει ευγενικά και να σε αγγίξει με σεβασμό.

Πηγή: https://www.lifo.gr/