ΜΑΘΕ, ΠΑΙΔΙ ΜΟΥ, ΟΧΙ ΜΟΝΟ ΓΡΑΜΜΑΤΑ!

  Νίκος Κωνσταντάρας

Στην αρχή της σχολικής χρονιάς καλό είναι να σημειώσουμε ότι κάποια κομμάτια της καθημερινότητας αποδεικνύουν το επίπεδο πολιτισμού μας. Δεν χρειάζεται να σχετίζονται με την Ιστορία και την Παιδεία (με κεφαλαία Ι και Π), με τον διαχωρισμό Κράτους – Εκκλησίας, με την αξιοπιστία της Δικαιοσύνης, με τη μεταχείριση των αδυνάμων (ασθενείς, φυλακισμένοι κ.ά.), με τη συμπεριφορά μας προς τα ζώα. Τα «μικρά» δείχνουν πόσο αντιλαμβανόμαστε ότι ζούμε σε μια κοινωνία όπου όλοι έχουν και δικαιώματα και υποχρεώσεις, ότι χωρίς ισότητα και αλληλοσεβασμό θα βρισκόμαστε σε συνεχή πόλεμο. Τα «μικρά» καθορίζουν τη συμπεριφορά μας και τις σχέσεις με άλλους, και έτσι κρίνουν την πορεία της Ιστορίας και του πολιτισμού μας. Με άλλα λόγια, το πώς οδηγούμε και το πώς «συμπεριφερόμαστε» στις τουαλέτες αποκαλύπτουν βασικά στοιχεία του συλλογικού μας εαυτού.

Τα τελευταία χρόνια, οι επαγγελματίες του χώρου των «καταστημάτων υγειονομικού ενδιαφέροντος» πιέστηκαν επαρκώς από την Ε.Ε. και (ίσως δευτερευόντως) από τους πελάτες τους ώστε να βελτιώσουν τις τουαλέτες τους. Όμως, αυτό δεν σημαίνει ότι ομάδα καθαριότητας επεμβαίνει όποτε κάποιος λεβέντης θεωρήσει το κάθισμα, τους τοίχους και το πάτωμα γη διψασμένη για την ευλογία των ούρων του και ό,τι άλλο θελήσει να μοιραστεί με τους επόμενους. Δεν γνωρίζουμε τι συμβαίνει σε κάθε σπίτι, αλλά για να είναι τόσο διαδεδομένη αυτή η αδιαφορία για τους άλλους (και για τους δυστυχείς που θα αναγκαστούν να καθαρίσουν τον χώρο) είναι προφανές ότι ή οι γονείς αδιαφορούν γενικώς για τους τρόπους των παιδιών τους ή δεν τους διδάσκουν πώς να συμπεριφέρονται εκτός σπιτιού.

Είναι δύσκολο, βέβαια, για πατεράδες και μανάδες να εμφυσήσουν στα παιδιά τους την αίσθηση της πραγματικότητας –να αποδεχθούν και οι μεν και οι δε ότι αυτά δεν είναι ούτε καλύτερα ούτε χειρότερα από κανέναν άλλον– όταν τόσες κουβέντες στα σπίτια και στον δημόσιο χώρο αφορούν δικαιώματα που στερούμαστε και τις πολλές αδικίες εναντίον μας. Το να δηλώσουμε την παρουσία μας με μια μεγαλειώδη αδιαφορία για τους άλλους παρουσιάζεται σαν πράξη αμφισβήτησης μιας άδικης κοινωνίας και των μικροπρεπών κανόνων της. Έτσι, ο πεζός στη διάβαση ή ο οδηγός που κινείται στον ίδιο δρόμο γίνεται αντίπαλος που εποφθαλμιά τη δική μας προτεραιότητα, αμφισβητεί τη δική μας ανωτερότητα. Δεν του χρωστάμε, μας χρωστάει. Γιατί να διατηρήσουμε την τουαλέτα καθαρή; Είμαστε υπηρέτες του επόμενου ή του μαγαζιού;

Τέτοιες συμπεριφορές δεν θα άντεχαν στον χρόνο εάν δεν είχαν συμβάλει στη διαμόρφωση μιας κοινωνίας που τις ανέχεται. Ο Κώδικας Οδικής Κυκλοφορίας, π.χ., είναι σαφέστατος και αυστηρός. Η επιλεκτική επιβολή του, όμως, εντείνει την αίσθηση της ανομίας, ενθαρρύνοντας αντικοινωνικές συμπεριφορές. Για τις τουαλέτες δεν υπάρχουν νόμοι. Γι’ αυτό, η ευθύνη για το χάλι τους βαραίνει ευθέως μια κοινωνία όπου οι καλοί τρόποι θεωρούνται είτε αδυναμία είτε υποκρισία. Η Παιδεία δεν αφορά μόνο αριθμητική και γράμματα.

Πηγή: https://www.kathimerini.gr/