ΘΟΥΡΙΟΣ!

   Επιμέλεια: Ελένη Σοφού

Θούριος ήτοι Oρμητικός Πατριωτικός Ύμνος πρώτος, εις τον ήχον

MIA ΠPOΣTAΓH MEΓAΛH.

Ὡς πότε παλικάρια, νὰ ζοῦμε στὰ στενά,

μονάχοι σὰ λεοντάρια, σταῖς ράχαις στὰ βουνά;

Σπηλιαῖς νὰ κατοικοῦμε, νὰ βλέπωμεν κλαδιά,

νὰ φεύγωμ᾿ ἀπ᾿ τὸν κόσμον, γιὰ τὴν πικρὴ σκλαβιά;

Νὰ χάνωμεν ἀδέλφια, πατρίδα καὶ γονεῖς,

τοὺς φίλους, τὰ παιδιά μας, κι ὅλους τοὺς συγγενεῖς;

Καλλιῶναι μίας ὥρας ἐλεύθερη ζωή,

παρὰ σαράντα χρόνοι, σκλαβιὰ καὶ φυλακή.

Τί σ᾿ ὠφελεῖ ἂν ζήσῃς, καὶ εἶσαι στὴ σκλαβιά;

στοχάσου πῶς σὲ ψαίνουν, καθ᾿ ὥραν στὴν φωτιά.

Βεζύρης, δραγουμάνος, ἀφέντης κι᾿ ἂν σταθῇς

ὁ τύραννος ἀδίκως σὲ κάμνει νὰ χαθῇς.

Δουλεύεις ὅλ᾿ ἡμέρα, σὲ ὅ,τι κι᾿ ἂν σὲ πῇ,

κι᾿ αὐτὸς πασχίζει πάλιν, τὸ αἷμα σου νὰ πιῇ.

Ὁ Σοῦτζος, κι᾿ ὁ Μουρούζης, Πετράκης, Σκαναβῆς

Γκίκας καὶ Μαυρογένης, καθρέπτης, εἶν᾿ νὰ ἰδῇς.

Ἀνδρεῖοι καπετάνοι, παπᾶδες, λαϊκοί,

σκοτώθηκαν κι᾿ ἀγάδες, μὲ ἄδικον σπαθί.

Κι᾿ ἀμέτρητ᾿ ἄλλοι τόσοι, καὶ Τοῦρκοι καὶ Ῥωμιοί,

ζωὴν καὶ πλοῦτον χάνουν, χωρὶς κᾀμμιὰ ῾φορμή.

Ἐλᾶτε μ᾿ ἕναν ζῆλον, σὲ τοῦτον τὸν καιρόν,

νὰ κάμωμεν τὸν ὅρκον, ἐπάνω στὸν Σταυρόν.

Συμβούλους προκομμένους, μὲ πατριωτισμὸν

νὰ βάλωμεν εἰς ὅλα, νὰ δίδουν ὁρισμόν.

Οἱ νόμοι νἆν᾿ ὁ πρῶτος, καὶ μόνος ὁδηγός,

καὶ τῆς πατρίδος ἕνας, νὰ γένῃ ἀρχηγός.

Γιατὶ κ᾿ ἡ ἀναρχία, ὁμοιάζει τὴν σκλαβιά,

νὰ ζοῦμε σὰν θηρία, εἶν᾿ πλιὸ σκληρὴ φωτιά.

Καὶ τότε μὲ τὰ χέρια, ψηλὰ στὸν οὐρανὸν

ἂς ποῦμ᾿ ἀπ᾿ τὴν καρδιά μας, ἐτοῦτα στὸν Θεόν·

Ἐδῶ συκώνονται οἱ πατριῶται ὀρθοί, καὶ ὑψώνοντες

τὰς χεῖρας πρὸς τὸν οὐρανόν, / κάμνουν τὸν ὅρκον.

Ὅρκος κατὰ τῆς τυραννίας καὶ τῆς ἀναρχίας.

Ὦ βασιλεῦ τοῦ κόσμου, ὁρκίζομαι σὲ σέ,

στὴν γνώμην τῶν τυράννων, νὰ μὴν ἐλθῶ ποτέ.

Μήτε νὰ τοὺς δουλεύσω, μήτε νὰ πλανηθῶ,

εἰς τὰ ταξίματά τους, γιὰ νὰ παραδοθῶ.

Ἐν ὅσῳ ζῶ στὸν κόσμον, ὁ μόνος μου σκοπός,

γιὰ νὰ τοὺς ἀφανίσω, θὲ νἆναι σταθερός.

Πιστὸς εἰς τὴν πατρίδα, συντρίβω τὸν ζυγόν,

ἀχώριστος γιὰ νἆμαι, ὑπὸ τὸν στρατηγόν.

Κι᾿ ἂν παραβῶ τὸν ὅρκον, ν᾿ ἀστράψ᾿ ὁ οὐρανός,

καὶ νὰ μὲ κατακάψῃ, νὰ γένω σὰν καπνός.

Τέλος τοῦ ὅρκου

Σ᾿ ἀνατολὴ καὶ δύσι, καὶ νότον καὶ βοριά,

γιὰ τὴν πατρίδα ὅλοι, νἄχωμεν μιὰ καρδιά.

Στὴν πίστιν του καθ᾿ ἕνας, ἐλεύθερος νὰ ζῇ,

στὴν δόξαν τοῦ πολέμου, νὰ τρέξωμεν μαζί.

Βουλγάροι κι᾿ Ἀρβανῆτες, Ἀρμένοι καὶ Ῥωμιοί,

Ἀράπηδες καὶ ἄσπροι, μὲ μιὰ κοινὴν ὁρμή,

Γιὰ τὴν ἐλευθερίαν, νὰ ζώσωμεν σπαθί,

πῶς εἴμαστ᾿ ἀντριωμένοι, παντοῦ νὰ ξακουσθῇ.

Ὅσ᾿ ἀπ᾿ τὴν τυραννίαν, πῆγαν στὴν ξενητιὰ

στὸν τόπον του καθ᾿ ἕνας, ἂς ἔλθῃ τώρα πλιά.

Καὶ ὅσοι τοῦ πολέμου, τὴν τέχνην ἀγροικοῦν

ἐδῶ ἂς τρέξουν ὅλοι, τυράννους νὰ νικοῦν.

Ἡ Ῥούμελη τοὺς κράζει, μ᾿ ἀγκάλαις ἀνοιχταῖς,

τοὺς δίδει βιὸ καὶ τόπον, ἀξίαις καὶ τιμαῖς.

Ὡς πότ᾿ ὀφφικιάλος, σὲ ξένους Βασιλεῖς;

ἔλα νὰ γένῃς στῦλος, δικῆς σου τῆς φυλῆς.

Κάλλιο γιὰ τὴν πατρίδα, κᾀνένας νὰ χαθῇ

ἢ νὰ κρεμάσῃ φοῦντα, γιὰ ξένον στὸ σπαθί.

Καὶ ὅσοι προσκυνήσουν, δὲν εἶναι πλιὸ ἐχθροί,

ἀδέλφια μας θὰ γένουν, ἂς εἶναι κ᾿ ἐθνικοί.

Μὰ ὅσοι θὰ τολμήσουν, ἀντίκρυ νὰ σταθοῦν,

ἐκεῖνοι καὶ δικοί μας, ἂν εἶναι, ἂς χαθοῦν.

Σουλιώταις καὶ Μανιώταις, λιοντάρια ξακουστὰ

ὡς πότε σταῖς σπηλιαῖς σας, κοιμᾶστε σφαλιστά;

Μαυροβουνιοῦ καπλάνια, Ὀλύμπου σταυρ᾿ ἀητοί,

κι᾿ Ἀγράφων τὰ ξεφτέρια, γεννῆτε μιὰ ψυχή.

Ἀνδρεῖοι Μακεδόνες, ὁρμήσετε γιὰ μιά,

καὶ αἷμα τῶν τυράννων, ρουφῆστε σὰ θεριά.

Τοῦ Σάββα καὶ Δουνάβου, ἀδέλφια Χριστιανοί,

μὲ τ᾿ ἄρματα στὸ χέρι, καθ᾿ ἕνας ἂς φανῇ,

Τὸ αἷμα σας ἂς βράσῃ, μὲ δίκαιον θυμόν,

μικροὶ μεγάλ᾿ ὁμῶστε, τυράννου τὸν χαμόν.

Λεβέντες ἀντριωμένοι, Μαυροθαλασσινοί,

ὁ βάρβαρος ὡς πότε, θὲ νὰ σᾶς τυραννῇ.

Μὴν καρτερῆτε πλέον, ἀνίκητοι Λαζοί,

χωθῆτε στὸ μπογάζι, μ᾿ ἐμᾶς καὶ σεῖς μαζί.

Δελφίνια τῆς θαλάσσης, ἀζδέρια τῶν νησιῶν,

σὰν ἀστραπὴ χυθῆτε, χτυπᾶτε τὸν ἐχθρόν.

Τῆς Κρήτης καὶ τῆς Νύδρας, θαλασσινὰ πουλιά,

καιρὸς εἶν᾿ τῆς πατρίδος, ν᾿ ἀκοῦστε τὴν λαλιά.

Κι᾿ ὅσ᾿ εἶστε στὴν ἀρμάδα, σὰν ἄξια παιδιά,

οἱ νόμοι σᾶς προστάζουν, νὰ βάλετε φωτιά.

Μ᾿ ἐμᾶς κ᾿ ἐσεῖς Μαλτέζοι, γεννῆτ᾿ ἕνα κορμί,

κατὰ τῆς τυραννίας, ῥιχθῆτε μὲ ὁρμή.

Σᾶς κράζει ἡ Ἑλλάδα, σᾶς θέλει σᾶς πονεῖ,

ζητᾷ τὴν συνδρομήν σας, μὲ μητρικὴν φωνή.

Τί στέκεις Παζβαντζιόγλου, τόσον ἐκστατικός;

τεινάξου στὸ Μπαλκάνι, φώλιασε σὰν ἀητός.

Τοὺς μπούφους καὶ κοράκους, καθόλου μὴν ψηφᾷς,

μὲ τὸν ῥαγιὰ ἑνώσου, ἂν θέλῃς νὰ νικᾷς.

Συλήστρα καὶ Μπραΐλα, Σμαῆλι καὶ Κιλί,

Μπενδέρι καὶ Χωτῆνι, ἐσένα προσκαλεῖ.

Στρατεύματά σου στεῖλε, κ᾿ ἐκεῖνα προσκυνοῦν

γιατὶ στὴν τυραννίαν, νὰ ζήσουν δὲν μποροῦν.

Γγιουρντζῆ πλιὰ μὴ κοιμᾶσαι, συκώσου μὲ ὁρμήν,

τὸν Προύσια νὰ μοιάσῃς, ἔχεις τὴν ἀφορμήν.

Καὶ σὺ ποῦ στὸ Χαλέπι, ἐλεύθερα φρονεῖς

πασιᾶ καιρὸν μὴ χάνεις, στὸν κάμπον νὰ φανῇς.

Μὲ τὰ στρατεύματά σου, εὐθὺς νὰ συκωθῇς,

στῆς Πόλης τὰ φερμάνια, ποτὲ νὰ μὴ δοθῇς.

Τοῦ Μισιριοῦ ἀσλάνια, γιὰ πρώτη σας δουλειά,

δικόν σας ἕνα μπέη, κάμετε βασιλιά.

Χαράτζι τῆς Αἰγύπτου, στὴν Πόλ᾿ ἂς μὴ φανῇ,

γιὰ νὰ ψοφήσ᾿ ὁ λύκος, ὁποῦ σᾶς τυραννεῖ.

Μὲ μιὰ καρδίαν ὅλοι, μιὰ γνώμην, μιὰ ψυχή,

χτυπᾶτε τοῦ τυράννου, τὴν ῥίζα νὰ χαθῇ.

Ν᾿ ἀνάψωμεν μιὰ φλόγα, σὲ ὅλην τὴν Τουρκιά,

νὰ τρέξ᾿ ἀπὸ τὴν Μπόσνα, καὶ ὡς τὴν Ἀραπιὰ

Ψηλὰ στὰ μπαϊράκια, συκῶστε τὸν σταυρόν,

καὶ σὰν ἀστροπελέκια, χτυπᾶτε τὸν ἐχθρόν.

Ποτὲ μὴ στοχασθῆτε, πῶς εἶναι δυνατός,

καρδιοκτυπᾷ καὶ τρέμει, σὰν τὸν λαγὸν κι᾿ αὐτός.

Τρακόσοι Γγιρτζιαλῆδες, τὸν ἔκαμαν νὰ ἰδῇ,

πῶς δὲν μπορεῖ μὲ τόπια, μπροστᾶ τους νὰ εὐγῇ.

Λοιπὸν γιατί ἀργῆτε, τί στέκεσθε νεκροί;

ξυπνήσετε μὴν εἶστε ἐνάντιοι κ᾿ ἐχθροί.

Πῶς οἱ προπάτορές μας, ὁρμοῦσαν σὰ θεριά,

γιὰ τὴν ἐλευθερίαν, πηδοῦσαν στὴ φωτιά.

Ἔτζι κ᾿ ἡμεῖς, ἀδέλφια, ν᾿ ἁρπάξωμεν γιὰ μιὰ

τ᾿ ἄρματα, καὶ νὰ βγοῦμεν ἀπ᾿ τὴν πικρὴ σκλαβιά.

Νὰ σφάξωμεν τοὺς λύκους, ποὺ στὸν ζυγὸν βαστοῦν,

καὶ Χριστιανοὺς καὶ Τούρκους, σκληρὰ τοὺς τυραννοῦν.

Στεργιᾶς καὶ τοῦ πελάγου, νὰ λάμψῃ ὁ σταυρός,

καὶ στὴν δικαιοσύνην, νὰ σκύψῃ ὁ ἐχθρός.

Ὁ κόσμος νὰ γλυτώσῃ, ἀπ᾿ αὕτην τὴν πληγή,

κ᾿ ἐλεύθεροι νὰ ζῶμεν, ἀδέλφια εἰς τὴν γῆ.

Πέρας μὲν ὧδε,

Ἡ δὲ αὖ πράξις τέρας.

Ο Θούριος είναι πατριωτικός ύμνος,126 στίχων, έργο του Ρήγα Βελεστινλή, τον οποίο είχε γράψει το 1797 και τραγουδούσε σε συγκεντρώσεις, με σκοπό να ξεσηκώσει τους σκλαβωμένους Έλληνες.

Η λέξη «θούριος», σύμφωνα με τους αρχαίους Έλληνες, σήμαινε ορμητικός, πολεμικός. Ο Όμηρος χρησιμοποιούσε τη λέξη «θούριος» ως επίθετο στον θεό του πολέμου, Άρη. Με αυτό τον τίτλο ο Ρήγας Φερραίος, θέλει να αποδώσει το επαναστατικό περιεχόμενο του ποιήματος. Αρχικά φαίνεται ότι κυκλοφορούσε ο Ρήγας και οι συνεργάτες του τον Θούριο χειρογράφως. Αργότερα, τον Οκτώβριο του 1797, τυπώθηκε συμπεριλαμβανόμενος στην Επαναστατική του προκήρυξη. Είχαν εκδοθεί περί τα 3000 αντίτυπα, αλλά 200 μόνο γλίτωσαν από την κατάσχεση, επειδή είχαν διανεμηθεί κρυφά ή είχαν σταλεί λαθραίως σε πρόσωπα μυημένα στην Ελλάδα ή στην Μολδοβλαχία. Από αυτά κανένα δεν έχει σωθεί, ενώ το πρωτότυπο, μας έχει μείνει άγνωστο. Επανέκδοση της πρωτότυπης και λαθρότυπης πρώτης έκδοσης της Βιέννης, έχουμε μετά από ένα χρόνο το 1798 στην Κέρκυρα, από τον Χριστόφορο Περραιβό.

Ο Ρήγας Βελεστινλής ή Φεραίος (Βελεστίνο Μαγνησίας 1757 - Βελιγράδι 24 Ιουνίου 1798) ήταν Έλληνας συγγραφέας, πολιτικός, στοχαστής και επαναστάτης. Θεωρείται εθνομάρτυρας και πρόδρομος της Ελληνικής Επανάστασης του 1821.