ΠΑΡΕ Ή ΔΩΣΕ!

Γράφει η Ντίνα Γιαννουπλάκη*

Σε μια βδομάδα το άκουσα τρεις φορές από τρία διαφορετικά άτομα. Όχι ότι έπεσα από τα σύννεφα, όχι ότι δεν το έχω ξανακούσει αλλά είναι άξια απορίας αυτή η ταυτόχρονη έκφραση της συγκεκριμένης άποψης, που για μένα ερμηνεύεται περισσότερο ως στάση ζωής. Τόσα χρόνια εξέλιξης και οι σχέσεις συνεχίζουν να ερμηνεύονται ως μέσον υλικής συνδιαλλαγής.

Όμως, αν οι σχέσεις των ανθρώπων κινούνται πάνω στον άξονα «πάρε-δώσε» σημαίνει πως κάτι κάνουμε λάθος. Δηλαδή δίνουμε για να πάρουμε, κινούμαστε υστερόβουλα. Αυτό σημαίνει πως παύει να υπάρχει ο αστάθμητος παράγοντας, ακυρώνουμε την χρήση του ρήματος προσφέρω, απαλείφεται η αξία των συναισθημάτων, η λογική εξουσιάζει τις πράξεις. Γκρεμίζεται η προσφορά αμέτρητων ανθρώπων που θυσιάστηκαν γιατί έθεσαν την αυτοθυσία ως ύψιστο αγαθό. Καταβαραθρώνεται η άδολη προσφορά μπροστά στο χρέος που επιτάσσει η λογική.

Οι σχέσεις των ανθρώπων ας πούμε καλύτερα ότι στηρίζονται σε μια ιδιότυπη αμοιβαιότητα. Δίνεις γιατί επιλέγεις να δώσεις, χωρίς να προσδοκείς αντίτιμο. Δίνεις. Ένα μόνο ρήμα μπορεί να ορίσει την πορεία της ζωής σου, χωρίς να χρειάζεται κάποιον επιρρηματικό προσδιορισμό για διευκρίνιση.

Δίνεις και παίρνεις. Άρα δεν προβαίνεις σε καμία ουσιαστική κίνηση αφού απλά ανταλλάσεις κάτι που έχεις με κάτι που θα ήθελες. Ποιο το πρόβλημα; Η ειδοποιός διαφορά έγκειται στο ότι στο πρώτο, πράττουμε χωρίς να σκεφτούμε την ανάδραση των πράξεων μας, ενώ στο δεύτερο απλά ενεργούμε, γνωρίζοντας ότι θυσιάζουμε ευχαρίστως κάτι από όσα έχουμε. Δεν κινούμαστε όπως στο μπιλιάρδο, στοχεύοντας την μία μπάλα για να βγάλουμε από την μέση την άλλη.

Εκείνος που είναι δοτικός δεν ενδιαφέρεται για τις απολαβές. Όσο αγριεύουν οι κοινωνίες μας, τόσο μεγαλύτερος γίνεται ο εγκλεισμός στη λογική, στον φόβο και στην πλεονεξία. Ξεχνάμε το «δούναι» και εστιάζουμε στο «λαβείν» προγραμματίζουμε τις δράσεις μας καθαρά υπολογιστικά. Πώς θα πάρω περισσότερα; Κάτι που ευθύνεται για την αποδόμηση των κοινωνιών μας. Συνήθως εκείνοι που θέτουν ως βασικό συστατικό των σχέσεων, το δούναι και λαβείν, είναι όσοι απέχουν από τα συναισθήματά τους.

Η διαδικασία της προσφοράς δεν είναι απλή υπόθεση. Προϋποθέτει πως αναγνωρίζεις τι δίνεις γιατί προηγουμένως έχεις αντιληφθεί την ανάγκη του άλλου. Το άδειο σου πορτοφόλι γεμίζει από την ικανοποίηση που βοήθησες κάποιον. Ο χρόνος που αφιέρωσες και ο ύπνος που έχασες αντισταθμίζεται από την συνειδητοποίηση ότι βοήθησες ένα φίλο, οι προσωπικές ανάγκες που μπήκαν στην άκρη, εξαργυρώνονται με το ότι συνέβαλες στο καλό κάποιου. Είναι αδιανόητο όμως να προσφέρεις με την πεποίθηση ότι η άλλη πλευρά θα ξεπληρώσει την πράξη σου αντιστοίχως υλικά.

Εκεί που ο κόσμος μοιάζει να χάνεται, ενώ θα ήταν εύκολο να αφεθείς στο κύμα του «δίνω και παίρνω» η δυνατότητα της αλλαγής. μπορεί να σε θωρακίσει με περισσότερη πίστη στη δύναμη όσων μπορούν να μεταστρέψουν με την προσφορά τους, την αντίληψη που επικρατεί. Ας μην ξεχνάμε πως αυτό το π.Χ με το μ.Χ. διαφέρουν στο ότι ένας (θεα)- άνθρωπος έδωσε την ζωή του -και έτσι άλλαξε όλον τον ρου της ιστορίας και της κοσμοαντίληψης -χωρίς να υπολογίσει κάτι πέρα από το συλλογικό καλό.

Μικρή αλλά βασική λεπτομέρεια λοιπόν, το τι θα επιλέξουμε να έχουμε ως κύριο στοιχείο στις σχέσεις μας. Και αυτό είναι που θα μας ορίσει και ως ανθρώπους και θα ορίσει το αν θα χτίσουμε παλάτια στην άμμο ή σπίτια στην εξοχή. Εκείνοι που δίνουν για να πάρουν, έχουν πολλές πιθανότητες να πετύχουν στη ζωή τους. Όμως τι θεωρείται επιτυχία; Aς θυμόμαστε ότι τα υλικά αγαθά έχουν ημερομηνία λήξης.

Οφείλουμε να έχουμε επαφή με τα συναισθήματα μας και να θυμόμαστε πως αν συνεχίζουμε να θεωρούμε πως η ζωή είναι αποτέλεσμα αμοιβαιότητας πράξεων, η μόνη μας ανταμοιβή οφείλει να είναι το χαμόγελο. Τυχεροί όσοι έχουν αντικρίσει πολλά τέτοια χαμόγελα.

Υπάρχει η ποιότητα και η ποσότητα, η ποιότητα και η ύλη, εσύ διαλέγεις και ο δρόμος ξεκινάει.

*Ιστορικός- φιλόλογος

Πηγή: cityculture.gr