ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ: ΑΚΟΛΟΥΘΩΝΤΑΣ ΤΟ ΝΕΡΟ!

Από τη λίμνη Δόξα και τις πηγές του Λάδωνα μέχρι το σπήλαιο Κάψια της Αρκαδίας, μια σειρά από υδάτινες διαδρομές συνθέτουν ένα αλλιώτικο θεματικό ταξίδι.

Πριν από λίγους μήνες είχα την τύχη να γνωρίσω μια παρέα νεαρών επιστημόνων –την περιβαλλοντολόγο Ιφιγένεια Σκόρδα, τον γεωλόγο Γιώργο Παπανικολάου και τους συνεργάτες τους–, οι οποίοι ως επί το πλείστον ασχολούνται με την έρευνα και την εκπόνηση περιβαλλοντικών μελετών. Επειδή στις εκδρομές που έκαναν με τους φίλους τους, οι τελευταίοι μάθαιναν πάντα κοντά τους απίθανα πράγματα για τη φύση, τους παρότρυναν να οργανώνουν θεματικά ταξίδια για το κοινό, ώστε να μοιράζονται με περισσότερο κόσμο τις γνώσεις τους για τον φυσικό πλούτο της χώρας.
Κάπως έτσι συστάθηκε το 2017 η Γεωπαιδεία, ως Κοινωνική Συνεταιριστική Επιχείρηση. Την ακολουθήσαμε σε μία από τις εξορμήσεις στην κεντρική Πελοπόννησο και μείναμε άφωνοι από το πόσο απλά και κατανοητά μπορεί να είναι κάποια σπουδαία γεωλογικά φαινόμενα. 

Τις καταβόθρες που αποστραγγίζουν το νερό στη λεκάνη της πεδιάδας της Μαντίνειας περικλείει προστατευτικό πέτρινο φράγμα του 19ου αιώνα. 

(Φωτογραφία: ΤΖΟΥΛΙΑ ΚΛΗΜΗ)

Βρισκόμαστε μπροστά στις καταβόθρες, έξω από το σπήλαιο Κάψια της Αρκαδίας. Όπως μας εξηγεί ο γεωλόγος Γιώργος Παπανικολάου, πρόκειται για φαινόμενο που εμφανίζεται σε ασβεστολιθικά πετρώματα όταν υπάρχει έντονη διάβρωση από το νερό. «Είναι φυσικές τρύπες, σαράντα τον αριθμό», συμπληρώνει. Μέσω υπόγειων διαδρομών, οδηγούν το βρόχινο νερό της κοιλάδας της Μαντίνειας στη θάλασσα του Αργολικού κόλπου. Η σημασία τους είναι μεγάλη, καθώς αποτελούν τη μοναδική διέξοδο του νερού από το οροπέδιο και προστατεύουν την περιοχή από πλημμύρες.

Ένας τυπικός έλεγχος για τον καθαρισμό των καταβοθρών το 1887 στάθηκε η αφορμή για την ανακάλυψη του σπηλαίου της Κάψιας. Το νερό της βροχής διεισδύει στις σχισμές των μαλακών ασβεστολιθικών πετρωμάτων αργά και σταθερά και με την πάροδο των ετών, διαλύοντάς τα, δημιουργεί μεγάλες κοιλότητες στο εσωτερικό τους, τα σπήλαια. Στη συνέχεια, το ίδιο νερό που διαλύει τα πετρώματα σχηματίζει με τη σταγονορροή τους σταλακτίτες και τους σταλαγμίτες. Στα 270 μέτρα της διαδρομής έχουμε όλο τον χρόνο να παρατηρήσουμε τον πλούσιο διάκοσμο του σπηλαίου στην «Αίθουσα των Θαυμασίων», με τα κόκκινα και τα κίτρινα χρώματα που συνθέτουν έργα τέχνης απαράμιλλης ομορφιάς. Ο Γιώργος Παπανικολάου μάς δείχνει μια πολύ έντονη γραμμή που υπάρχει στα τοιχώματα – πρόκειται για ίχνη από μια μεγάλη πλημμύρα, που αποδεικνύει ότι, όταν οι καταβόθρες έφραζαν, το σπήλαιο πλημμύριζε. Ανάμεσα στα ευρήματα συγκαταλέγονται ανθρώπινα οστά και πήλινα καθημερινά σκεύη, από τα οποία προκύπτει ότι στο σπήλαιο ζούσαν άνθρωποι κατά τη νεολιθική και την ελληνιστική εποχή, καθώς και στην ύστερη αρχαιότητα.

Μετά την Κάψια ακολουθούμε τον δρόμο για το Λεβίδι. Ένας βοσκός βόσκει τα πρόβατά του, με φόντο τα λημέρια του Πανός, γιου του Ερμή. Ο τραγοπόδαρος θεός, που γεννήθηκε σε αυτά τα μέρη, θεωρείται προστάτης των κτηνοτρόφων. Ως φίλος του Διονύσου, αγαπούσε το κρασί, οπότε, μια και βρισκόμαστε στο οροπέδιο της Μαντίνειας, στους παμπάλαιους αμπελώνες του ονομαστού Μοσχοφίλερου, κάνουμε στάση στο Κτήμα Σπυρόπουλου, για να παρακολουθήσουμε την οινοποίηση των σταφυλιών και να δοκιμάσουμε μερικά εξαιρετικά κρασιά.

Η εκκλησία της Αγίας Φωτεινής, έργο του Κώστα Παπαθεοδώρου, στο οροπέδιο της Μαντίνειας. (Φωτογραφία: ΤΖΟΥΛΙΑ ΚΛΗΜΗ)

Στον δρόμο με τις λεύκες, τα λυγερόκορμα δέντρα δημιουργούν μια ειδυλλιακή διαδρομή μήκους περίπου 1,5 χλμ. Στο τέλος της εμφανίζεται η εκκλησία της Αγίας Φωτεινής, έργο του αρχιτέκτονα Κώστα Παπαθεοδώρου, ένα εξαιρετικά πρωτότυπο λατρευτικό οικοδόμημα, που εκφράζει τη σχέση της Αρκαδίας με το φως και μοιάζει πολύ παλιό, παρότι χρονολογείται τη δεκαετία του 1970. Μερικά χρόνια πριν, είχα παρευρεθεί σε βάφτιση που τελέστηκε εδώ και θυμάμαι ότι είχα λατρέψει το εσωτερικό του ναού με το εντυπωσιακό ψηφιδωτό δάπεδο.

ΣΤΙΣ ΠΗΓΕΣ ΤΟΥ ΛΑΔΩΝΑ

Στη συνέχεια κατευθυνόμαστε βορειοδυτικά. Μετά το Λεβίδι, στον οικισμό Σελλά, βρίσκεται ένα διατηρητέο μνημείο της φύσης, το λεγόμενο «κλήμα του Παυσανία», ο οποίος φέρεται να επισκέφτηκε την περιοχή και το αναφέρει ως «αξιοπερίεργο φαινόμενο», λόγω του μεγέθους του. Το μέγεθός του εντυπωσιάζει και σήμερα: εννέα τεράστιοι αιωνόβιοι κορμοί –από αμπέλι που ανθίζει κάθε Μάιο, αλλά δεν δίνει καρπούς– με μήκος σχεδόν 100 μ.

Ο γεωλόγος Γιώργος Παπανικολάου εξηγεί πώς δημιουργούνται οι πηγές.

(Φωτογραφία: ΤΖΟΥΛΙΑ ΚΛΗΜΗ)

Οι πηγές του Λάδωνα δημιουργούν ακριβώς μπροστά τους μια μικρή λίμνη με γαλαζοπράσινα νερά, περίκλειστη από βλάστηση, σχεδόν παραμυθένια. Ο Γιώργος Παπανικολάου μάς εξηγεί ότι τα νερά των πηγών έρχονται από τις καταβόθρες του οροπεδίου του Φενεού, ακολουθώντας μια υπόγεια διαδρομή 12 χλμ. Στη συνέχεια, ο Λάδωνας ακολουθεί το δικό του υπέργειο ταξίδι, περνάει από το φράγμα και την τεχνητή του λίμνη, συμβάλλει στον Αλφειό και αυτός με τη σειρά του εκβάλλει στο Ιόνιο, στη δυτική Πελοπόννησο.

Εμείς ακολουθούμε με τα πόδια το φιδογυριστό ποτάμι με τα ορμητικά νερά, για να απολαύσουμε το βουκολικό τοπίο. Σε μια στροφή η Ιφιγένεια Σκόρδα –η περιβαλλοντολόγος της παρέας– μας δείχνει τους ποταμογείτονες, τα υδρόβια φυτά που, παράγοντας οξυγόνο, βελτιώνουν την ποιότητα και τη διαύγεια του νερού. Κατά τον μύθο, σε αυτές τις όχθες ερωτεύτηκε ο Πάνας τη νύμφη Σύριγγα και άρχισε να την κυνηγά. Ο Λάδωνας θέλησε να τη βοηθήσει και τη μεταμόρφωσε σε καλαμιές. Τότε ο Πάνας έκοψε μερικά καλάμια και ενώνοντάς τα έφτιαξε τη Σύριγγα, τον γνωστό «Αυλό του Πάνα».

Μπροστά στις πηγές βρίσκεται το μικρό σύγχρονο τυροκομείο του Ντακόλια, όπου παρακολουθούμε την παραγωγική διαδικασία και δοκιμάζουμε πικάντικη φέτα και ολόφρεσκη μυζήθρα. Δεν χρειάζεται να ζητήσω από τον Παναγιώτη Ντακόλια να μου πει το μυστικό των νόστιμων τυριών του. Η κατάφυτη λαγκαδιά, περιστοιχισµένη από λόφους, και τα βοσκοτόπια όπου βόσκουν τα κοπάδια ολόγυρα δίνουν άριστης ποιότητας γάλα και κατ’ επέκταση τα φημισμένα τυροκομικά προϊόντα της περιοχής.

ΠΙΚΝΙΚ ΣΤΗ ΛΙΜΝΗ ΔΟΞΑ

Μετά από αυτή την ωραία γευσιγνωσία, φεύγουμε για πεζοπορία γύρω από τη λίμνη Δόξα. Μέσα στα δάση μαύρης πεύκης, κεφαλληνιακής ελάτης και δρυός, μας συνοδεύει η μυρωδιά του νοτισμένου χώματος. Το ορειβατικό μονοπάτι οδηγεί στην κορυφή της Ντουρντουβάνας, στα 2.109 μ., για όσους έχουν διάθεση να δουν την κοιλάδα του Φενεού και τις οροσειρές του Χελμού από ψηλά.

Από τη λίμνη Δόξα ξεκινάει ένα από τα ομορφότερα μονοπάτια της Πελοποννήσου, με δάση κεφαλληνιακής ελάτης, δρυός, μαύρης πεύκης.

(Φωτογραφία: ΤΖΟΥΛΙΑ ΚΛΗΜΗ)

Μαθαίνουμε ότι η Δόξα ήταν ένα φυσικό ρέμα, το οποίο αποκόπηκε στα τέλη της δεκαετίας του 1990, με την κατασκευή φράγματος, δημιουργώντας την τεχνητή λίμνη για την άρδευση του κάμπου του Φενεού. Αποτελεί το ιδανικό σκηνικό για ένα πικνίκ με ντόπια προϊόντα, το οποίο ετοιμάζουν για εμάς οι άνθρωποι του Ξενώνα Αλεξίου. Γευόμαστε σπιτική σπανακόπιτα, πεντανόστιμη φασολάδα, πανσέτες και τοπικά λουκάνικα.

Μέσα στη Λίμνη, μια λωρίδα γης καταλήγει στον ναό του Αγίου Φανουρίου. Κορίτσια και αγόρια φωτογραφίζονται με φόντο το χιονισμένο τοπίο. Η επίσκεψη στο μυθικό μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου, το οποίο φημίζεται για τη φρουριακή αρχιτεκτονική του, τις εξαιρετικής τέχνης τοιχογραφίες, το επιχρυσωμένο ξυλόγλυπτο τέμπλο και τα ιερά κειμήλια, μας εντυπωσιάζει. Στο αρχονταρίκι, οι μοναχοί μάς φιλεύουν γλυκό τριαντάφυλλο, που φτιάχνεται εδώ. Από τα παράθυρα του εξώστη, η θέα είναι μαγευτική. Τίποτα δεν διαταράσσει την ησυχία.

Πηγή:http://www.kathimerini.gr