Η ΙΣΠΑΝΙΚΗ ΓΡΙΠΗ ΤΟΥ 1918: ΕΝΑ ΜΑΘΗΜΑ ΠΟΥ ΔΕΝ ΠΗΡΑΜΕ!

από: Χριστίνα Παρασκευαΐδη

Πηγή εικόνας: unsplash.com

Η πανδημία του 1918 ή αλλιώς ισπανική γρίπη, ξέσπασε σε μία εποχή που ο κόσμος ετοιμαζόταν για ειρήνη. Ειδικότερα από το φθινόπωρο του 1918 έως και το χειμώνα του 1920 περίπου 50 (σύμφωνα με άλλες μετρήσεις 100) εκατομμύρια άνθρωποι αποτέλεσαν θύματα της παραπάνω πανδημίας. Μια κατάσταση που θυμίζει σε αρκετές περιπτώσεις την πανδημία του 2020.

Η αρχή

Είναι χρήσιμο να τονίσουμε ότι ο όρος ισπανική γρίπη είναι λανθασμένος. Ο ιός δεν ήταν ισπανικής προέλευσης (επιπλέον, σύμφωνα με τον WHO η χρήση γεωγραφικών περιοχών για τον προσδιορισμό ιών δεν είναι σωστή). Οι θεωρίες για το που πρωτοεμφανίστηκε ο ιός αυτός ποικίλλουν. Η Γαλλία (Etaples), ΗΠΑ (Κάνσας) και Κίνα φέρονται να είναι τα πιθανά μέρη προέλευσης του ιού. Τα στρατεύματα ήταν αυτά τα οποία πιθανότατα μετέφεραν τον ιό. Μια λογική εξήγηση εάν σκεφτούμε ότι το διάστημα εκείνο οι δυνάμεις του άξονα έδιναν τις τελευταίες μάχες. Η γηραιά ήπειρος βρισκόταν σε μία κατάσταση που σε τίποτα δεν θύμιζε την belle epoque.

Ο ιός είναι γνωστός και ως H1N1. Η μεταδοτικότητα του “ισπανικού ιού” ήταν μεγάλη. Το παράδοξο του συγκεκριμένου ιού ήταν τα θύματα, τα οποία ήταν 20 έως 40 ετών. Μεταξύ των συμπτωμάτων ήταν η δύσπνοια και ο πυρετός. Η εξέλιξη της ασθένειας ήταν πολύ γρήγορη. Το πρώτο κύμα (1916-17) του ιού δεν ήταν τόσο θανατηφόρο όπως το δεύτερο κύμα (1918). Το τρίτο κύμα (1919) εντοπίστηκε για πρώτη φορά στην Αυστραλία.

Οι ελλείψεις και η γενικότερη κατάσταση, στην οποία βρισκόταν οι ανθρωπότητα, ευνοούσαν τους υψηλούς δείκτες θνησιμότητας. Εξαπλώθηκε σε κάθε μεριά του κόσμου. Αποτέλεσε μια πανδημία που σκότωσε περισσότερους ανθρώπους απ’ ότι ο πόλεμος αυτός καθαυτός.

Η influenza στις ΗΠΑ

Στο Κάνσας το 1918 εντοπίζονται τα πρώτα κρούσματα του ιού. Μέσα σε σύντομο η γρίπη εξαπλώνεται και μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα σημειώνονται αρκετοί θάνατοι. Η Φιλαδέλφεια ήταν μία από της περιοχές που επλήγησαν περισσότερο. Συνολικά, η Αμερική μέτρησε γύρω στους 600 χιλιάδες νεκρούς.

Ποια ήταν όμως η αντίδραση της πολιτείας; Η απάντηση είναι απλή, αλλά αργοπορημένη. Οι αρμόδιοι υποτίμησαν την ισχύ του. Πατριωτικές εκδηλώσεις υποστήριξης των δυνάμεων του ΑΠΠ, έβγαλαν μαζικά τους ανθρώπους στους δρόμους. Το αποτέλεσμα μέσα σε λίγες μέρες η Φιλαδέλφεια να αριθμεί πάνω από 1000 νεκρούς. Ακολούθησαν και άλλες πολιτείες. Οι δημόσιοι χώροι έκλεισαν πολύ αργά. Στο San Diego, μια πολιτεία που συγκριτικά με άλλες δεν είχε τεράστιες απώλειες, οι μάσκες δεν είχαν την τιμητική τους, καθώς από πολλούς θεωρήθηκαν σαν ξεπερασμένη μόδα και δείγμα κοινωνικής κατωτερότητας.

Από την άλλη πλευρά, όμως, δεν πρέπει να παραβλέπουμε και τα θετικά. Αρκετές πολιτείες εφάρμοσαν από νωρίς μέτρα κοινωνικών αποστάσεων, το κοινώς γνωστό social distancing. Οι μάσκες παρ’ όλες τις αντιδράσεις ήταν υποχρεωτικές. Η εθελοντική δραστηριότητα των νοσοκόμων του Ερυθρού Σταυρού, με κατ’ οίκoν επισκέψεις, έσωσαν αρκετές ζωές. Οι βόλτες στον καθαρό αέρα για 15′ λεπτά και στοματικές πλύσεις με αλατόνερο ήταν ευρέως διαδεδομένα. Πολλές λειτουργίες, όπως αυτήν των δικαστηρίων μεταφέρθηκαν σε εξωτερικούς χώρους.

Η πανδημία του 1918 στην Ελλάδα

Η χώρα μας βρέθηκε και αυτή αντιμέτωπη με την γρίπη κατά την διάρκεια του δεύτερου κύματος. Σε όλες τις περιοχές τις Ελλάδας σημειώθηκαν θάνατοι. Η πρώτη περιοχή, στην οποία καταγράφονται κρούσματα, είναι η Πάτρα. Ειδικότερα στην περιοχή της Δ.Μακεδονίας υπολογίζονται περίπου στους 4336 νεκρούς. Όπως και στην περίπτωση της Αμερικής, έτσι και στην Ελλάδα τα μέτρα λήφθηκαν αργά. Σε πολλές περιοχές, οι θάνατοι ανέρχονταν σε 40 άτομα την ημέρα. Μεταξύ των περιοχών που επλήγησαν από την πανδημία του 1918, ανήκαν η Λάρισα τα Τρίκαλα και αρκετά νησιά.

Πηγή εικόνας: unsplash.com

Και στις δύο περιπτώσεις γίνεται φανερό από την αρχή ότι ο πραγματικός ιός είναι ο ρατσισμός. Δυστυχώς, μέχρι σήμερα, δεν έχει βρεθεί κάποιο εμβόλιο. Σε κάθε περίπτωση η ταύτιση και ο στιγματισμός ενός ιού με έναν ολόκληρο πληθυσμό είναι κατακριτέες. Το 1918, η λεγόμενη ισπανική γρίπη οδήγησε στον στιγματισμό των ισπανόφωνων πληθυσμών μέσα στην Αμερική. Το παράδοξο ήταν ότι οι ίδιοι οι Ισπανοί θεωρούσαν τον ιό γαλλικής προέλευσης. Στην συγκεκριμένη περίπτωση αξίζει να θυμηθούμε ένα παράδειγμα από το πολύ πρόσφατο παρελθόν. Για ακόμη μία φορά ο Donald Trump κατάφερε αυτό που πάντα επιθυμούσε, να τραβήξει την προσοχή! Ειδικότερα, μέσω του twitter, υποστήριζε σχόλια που αποκαλούν τον Covid-19 ως κινεζικό ιό.

Συμπεράσματα

Όλα τα παραπάνω μοιάζουν αρκετά με την εποχή του κορονοϊού. Σήμερα, όμως, σε αντίθεση με την γρίπη του 1918 διαθέτουμε αρκετά πλεονεκτήματα. Τα επιστημονικά και τεχνολογικά επιτεύγματα του 21ου αιώνα ξεπερνούν κατά πολύ τις προσδοκίες των παλαιότερων γενεών. Συνεπώς, συμπεριφορές πανικού κάθε άλλο παρά λογικές είναι. Διαθέτουμε όλα τα προνόμια και τις εμπειρίες προηγούμενων πανδημιών, για να αντιμετωπίσουμε και αυτήν. Πρόκειται για μία κατάσταση που σε αντίθεση με τα λεγόμενα των ΜΜΕ, δεν αποτελεί μία πρωτόγνωρη κατάσταση. Βασικός γνώμονας όλων, πρέπει να είναι η λογική, η κριτική σκέψη και η υπομονή.

Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν στο άρθρο αυτό:

Saul,T.(2018). Inside the swift,deadly history of the Spanish flu pandemic.Ανακτήθηκε από https://www.nationalgeographic.com/history/magazine/2018/03-04/history-spanish-flu-pandemic/ (τελευταία πρόσβαση 17/04/2020).

Μία μελέτη για την ισπανική γρίπη του 1918 στην Δυτική Μακεδονία αποκαλύπτει (2020). .Ανακτήθηκε από https://www.sansimera.gr/news/mia-meleti-gia-tin-ispaniki-gripi-tou-1918-sti-ditiki-makedonia-apokalipti?utm_campaign=content&utm_source=feed&utm_medium=rss .(τελευταία πρόσβαση 17/04/2020).

Little,B.(2020). Trump’s ‘Chinese’ Virus is Part of a Long History of Blaming Other Countries for Disease. Ανακτήθηκε από https://time.com/5807376/virus-name-foreign-history/.(τελευταία πρόσβαση 17/04/2020).

Canales,K.( 2020). How the US handled the Spanish Flu pandemic. Ανακτήθηκε από https://www.businessinsider.com/spanish-flu-pandemic-1918-precautions-us-cities-2020-4#the-contagion-was-dubbed-the-spanish-flu-for-its-believed-origin-in-spain-however-the-exact-origin-is-still-unclear-some-have-suggested-france-china-or-the-us-1.(τελευταία πρόσβαση 17/04/2020).

Zeitz, J.(2020).Rampant Lies,Fake Cures and Not Enough Beds: What the Spanish flu Debacle Can Teach Us About Coronavirus. Ανακτήθηκε από https://www.politico.com/news/magazine/2020/03/17/spanish-flu-lessons-coronavirus-133888.(τελευταία πρόσβαση 17/04/2020).

Πηγή: https://www.maxmag.gr/