Ο πυρετός που προκαλεί στον πλανήτη η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία θυμίζει τον τρόπο που η πανδημία βρήκε γόνιμο έδαφος για να αναπτυχθεί και, την ίδια ώρα, μας υποχρέωσε να δούμε τα πάντα κάτω από άλλο φως. Τα μάτια μας είναι καρφωμένα στην αιματοχυσία στις πόλεις και πεδιάδες της Ουκρανίας και στην προσπάθεια να ερμηνεύσουμε τι μπορεί να συμβαίνει πίσω από τα τείχη του Κρεμλίνου. 'Ομως, τα «υποκείμενα νοσήματα» που συνέβαλαν στην απροκάλυπτη επιθετικότητα του Βλαντιμίρ Πούτιν σήμερα, θα υπάρχουν και αύριο, θα επιδεινώνουν την κατάσταση. Το μέλλον θα κριθεί από τη διαχείριση αυτών των προβλημάτων. Να μην επιδεινωθούν στο σημείο που θα είναι αδύνατη η λύση τους, με αποτέλεσμα να ξεσπούν νέες κρίσεις και να διαιωνίζονται παλιές.
Στο πολιτικό επίπεδο –στην εσωτερική αλλά και διεθνή σκηνή– ίσως το σοβαρότερο πρόβλημα είναι η έλλειψη αξιοπιστίας των πολιτικών, θεσμών και διαδικασιών. Η έλλειψη εμπιστοσύνης, η εσκεμμένη ασάφεια που καλλιεργείται ως προς κανόνες και διαδικασίες αποδυναμώνουν τις δημοκρατίες και ενισχύουν αυταρχικά καθεστώτα. Οι πολιτικοί σε κάθε μορφής πολίτευμα πάντα ψεύδονταν (στην καλύτερη περίπτωση, δεν πραγματοποιούσαν όσα υπόσχονταν), πάντα έκρυβαν τα δικά τους λάθη και υπερέβαλλαν γι’ αυτά των αντιπάλων τους. Στην εποχή μας, όπου όλα μεταδίδονται σε όλους σε οθόνες τσέπης, το ψέμα δεν είναι απλώς τακτικά όπλο – είναι το οικοσύστημα της πολιτικής, η ομίχλη που καθηλώνει τον καθένα στη σπηλιά της «αλήθειας» της επιλογής του. Αυτό επιτρέπει στους πολιτικούς να αδιαφορούν για το γεγονός ότι το ψέμα τους είναι ολοφάνερο. Έτσι, ο Τραμπ μπορεί να απορρίπτει τα πάντα ως «ψέματα» των άλλων, ο Μπόρις Τζόνσον να κάνει πως δεν καταλαβαίνει τι κάνει, η ρωσική εισβολή να βαφτίζεται «επιχείρηση αποναζιστικοποίησης» της γειτονικής Ουκρανίας. Παλιότερα, η τουρκική εισβολή στην Κύπρο ονομάστηκε «επιχείρηση ειρήνευσης» (όπως και οι μετέπειτα εισβολές της Τουρκίας σε άλλες γειτονικές χώρες), ενώ η αμερικανική εισβολή στο Ιράκ προκλήθηκε από την «ύπαρξη» όπλων μαζικής καταστροφής που δεν βρέθηκαν ποτέ. Επιπλέον, το γεγονός ότι δεν αναγνωρίζουν όλες οι μεγάλες χώρες το Διεθνές Δικαστήριο για Εγκλήματα Πολέμου υπονομεύει την αξιοπιστία του και, συνεπώς, την αποτρεπτική του αξία.
Αυτά, μαζί με το γεγονός ότι ένα βέτο στο Συμβούλιο Ασφαλείας εμποδίζει τον ΟΗΕ να επιβάλει την τάξη αμέσως και αποφασιστικά, οδηγούν σε έναν κόσμο όπου η τάξη εξαρτάται μόνο από τη σιωπηρή συνεννόηση μεταξύ των μεγαλύτερων δυνάμεων. Η συμπεριφορά Πούτιν δείχνει ότι αυτό το σύστημα εξάντλησε τα όριά του, χωρίς να γνωρίζουμε τι θα το αντικαταστήσει. Οι ευκαιριακές συμμαχίες είναι όχι μόνο αναποτελεσματικές, αλλά και επικίνδυνες, ικανές να παρασύρουν τον έναν μετά τον άλλον σε πόλεμο. Τέτοια κατάσταση επικρατούσε πριν από τους δύο παγκοσμίους πολέμους. Εάν το διεθνές σύστημα διακυβέρνησης δεν στηριχθεί απ’ όλες τις χώρες –κυρίως από τις μεγάλες–, θα βρεθούμε σε έναν ακόμη πιο επικίνδυνο κόσμο.
Χωρίς νέα αρχιτεκτονική του πολιτικού συστήματος διακυβέρνησης, χωρίς ισορροπία στις σχέσεις μεταξύ χωρών, δεν θα επιτευχθεί ομαλότητα στην οικονομία.
Πριν από αυτή την κρίση, όμως, ήταν φανερή η επικίνδυνη εξάρτηση της παγκόσμιας οικονομίας από τους προμηθευτές ενέργειας, πρώτων υλών και προϊόντων μεταποίησης και βιομηχανίας. Φανερή ήταν και η ευαισθησία του τομέα των μεταφορών. Η πανδημία προκάλεσε πρώτα «πάγωμα» των αγορών, της παραγωγής και των μεταφορών και ύστερα απότομη αύξηση στη ζήτηση. Ανέδειξε όλα αυτά τα προβλήματα, οδηγώντας σε ραγδαία αύξηση τιμών και στην ξαφνική απειλή του πληθωρισμού. Ο πόλεμος, με τις κυρώσεις εναντίον της Ρωσίας και τη διακοπή προσφοράς τροφίμων και πρώτων υλών από αυτήν και την Ουκρανία, θα οδηγήσει σε ακόμη μεγαλύτερες ελλείψεις, υψηλότερες τιμές και άνοδο του πληθωρισμού και επιτοκίων. Οι αντιδράσεις θα είναι αλυσιδωτές, και στην οικονομία και στην πολιτική.
Το ότι τα ευαίσθητα σημεία της παγκόσμιας οικονομίας που βλέπουμε σήμερα υπήρχαν πριν από την πανδημία δείχνει πόσο κοντόφθαλμοι ήταν όσοι σχεδίασαν το πλαίσιο του διεθνούς εμπορίου και των πολιτικών σε διακρατικό και κρατικό επίπεδο. Η μετάβαση στην πράσινη ενέργεια φαίνεται να βασιζόταν στον ευσεβή πόθο ότι τίποτα δεν θα αναστάτωνε την ομαλή ροή φθηνού πετρελαίου και φυσικού αερίου. Είναι σαν η παγκοσμιοποίηση να είχε καταστήσει όλο τον κόσμο ευάλωτο σε οποιοδήποτε σοκ, χωρίς να θεσπίσει κανόνες και μηχανισμούς που θα λειτουργούσαν σαν εμβόλιο ή θεραπεία. Έτσι κάπως και η Ε.Ε. με το ευρώ – αφυπνίστηκε μόνο όταν η ελληνική κρίση απείλησε όλο το σύστημα.
Είναι προφανές ότι επείγει νέος σχεδιασμός για τη διαχείριση προβλημάτων στο διεθνές εμπόριο, για την εξομάλυνση προβλημάτων όπως αυτά που προκλήθηκαν από την πανδημία και από τον πόλεμο στην Ουκρανία. Ο Διεθνής Οργανισμός Εμπορίου, η Ε.Ε. (και άλλες παρόμοιες διακρατικές οντότητες) και κάθε χώρα χωριστά πρέπει να σκεφθεί πώς θα καλύψει τα αδύναμα σημεία της, πώς θα εξασφαλίσει την ομαλή συνεργασία μεταξύ όλων και την ανθεκτικότητα και επιβίωσή της. Χωρίς νέα αρχιτεκτονική του πολιτικού συστήματος διακυβέρνησης, χωρίς ισορροπία στις σχέσεις μεταξύ χωρών, δεν θα επιτευχθεί ομαλότητα στην οικονομία. Ο κόσμος έχει αλλάξει πολύ από το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, όμως η λύση των σημερινών προβλημάτων δεν απαιτεί μαγικές ικανότητες παρά μόνο επιστροφή στους θεσμούς που θεσπίστηκαν τότε, με την προσαρμογή και ενίσχυσή τους. Θέλει αυστηρές κυρώσεις για όποια χώρα δρα βίαια και, στο εσωτερικό, τέλος στην ανοχή προς τους ψεύτες και τα ψέματά τους.
Πηγή: https://www.kathimerini.gr/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.