Η ΜΟΝΑΞΙΑ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ!

Νίκος Βατόπουλος

Η εποχή μας, με όλες τις ισχυρές αντιφάσεις της, προάγει τον αυτοπροσδιορισμό ως βασική επιλογή. Αν σταθεί κανείς στο πώς βιωνόταν η αντίληψη του κόσμου το 1980, π.χ., και πώς βιώνεται σήμερα, μπορεί να εντοπίσει δύο βασικές διαφορές. Οι σημερινές κοινωνίες είναι άθροισμα πολλαπλών ταυτοτήτων και το άτομο είναι ένα σύμπαν αυτόνομο μέσα σε αυτήν την κατακερματισμένη κοινωνική και πολιτική συνθήκη. Ο πόλεμος των ταυτοτήτων είναι παντού. Σε επίπεδο κρατικής οντότητας, σε επίπεδο τοπικής κοινότητας και σε επίπεδο ατομικής επινόησης του εαυτού.

Η κοινωνική ταυτότητα του εαυτού αποκτά σταδιακά την ιερότητα που είχαν σε άλλες εποχές συστήματα κοινωνικής συνοχής και συλλογικής διασύνδεσης, όπως η εκπαίδευση, η θρησκεία ή η γειτονιά. Μεγαλώνουμε με δικαιώματα αλλά ουσιαστικά ολοένα και πιο μόνοι. Η εκπαίδευση, π.χ., είναι ένα πεδίο γιγάντωσης του ατομικισμού, η σχέση εκπαιδευτικού και γονέα έχει αλλάξει, η κοινωνική ευαισθησία καλλιεργείται ως επιλογή και ως όχι απαράβατη συνθήκη, η αντίληψη του εαυτού στον ρουν της Ιστορίας έχει εκριζωθεί. Μέσα σε αυτό το πλέγμα των μεταβολών, βιώνουμε με ολοένα και μεγαλύτερη καθαρότητα την ανάδυση του νέου εγωκεντρικού ανθρωπότυπου. Αυτός ο νέος ανθρωπότυπος δεν έχει πολύ χρόνο ή ενδιαφέρον για διάβασμα ή στοχασμό. Αυτός ο νέος ανθρωπότυπος βλέπει τον κόσμο να γυρνάει γύρω από τον εαυτό του.

Τα πολλά θετικά που έχει κατακτήσει ο κόσμος σε επίπεδο θεσμικής θωράκισης των δικαιωμάτων αντισταθμίζονται από την εντύπωση μιας βαθιάς παρακμής σε επίπεδο ατομικής αυτοσυνειδησίας. Η οξύμωρη εποχή μας προχωράει και παρακμάζει ταυτόχρονα, αλλά αν σταθεί κανείς στο πώς αντιλαμβάνεται ο μέσος άνθρωπος τον εαυτό του, θα δει ασύλληπτη μοναξιά, ψυχικά αδιέξοδα, αυτοματαίωση και φόβο. Ο τρόμος του κενού μοιάζει να ξορκίζεται από τη μεγέθυνση της ασημαντότητας σε υπολογίσιμο και επιδραστικό μέγεθος.

Χαρακτηριστικό όλων των κοινωνιών είναι το λιγοστό ενδιαφέρον για την Ιστορία, για την κοινωνική ταυτότητα και την αξιακή κλίμακα του σεβασμού προς εαυτόν και αλλήλους. Η σκοτεινή πλευρά του ανθρώπου προβάλλεται διαρκώς και με ένταση, το αποτρόπαιο γίνεται κομμάτι ανελέητης ειδησεογραφίας, η εξοικείωση με το αδιανόητο εξελίσσεται σε κυνισμό και θωράκιση. Ο άνθρωπος χάνει τις σταθερές αναφορές του.

Πηγή: https://www.kathimerini.gr