ΠΟΥ ΠΗΓΕ Ο ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΧΡΟΝΟΣ;

Απο τον Θωμά Καραγκιοζόπουλο

Δεν έχω ελεύθερο χρόνο. Το ακούς, το λες όλο και πιο συχνά. Συχνότερα πλέον κι από την καλημέρα. Από καταβολής κόσμου, όμως, ο χρόνος που διαρκεί μια ημέρα δεν έχει μειωθεί. Ο λόγος που μας φαίνεται όλο και λιγότερος, είναι επειδή προφανώς περισσεύουν οι ασχολίες και οι υποχρεώσεις μας.

Στον σύγχρονο κόσμο ο ελεύθερος χρόνος αποτελεί σοβαρό και χαρακτηριστικό στοιχείο του βιοτικού επιπέδου μιας κοινωνίας, μικρής ή μεγάλης, αλλά και στοιχείο ατομικής συγκρότησης και ολοκλήρωσης κάθε ατόμου. Οι περισσότεροι άνθρωποι τον δαπανούν σε ψυχαγωγία και ειδικότερα σε μεταμεσονύχτιες απολαύσεις.
Ένα μέρος των ανθρώπων τον δαπανά στις κερκίδες των σταδίων, παρακολουθώντας τα αθλητικά δρώμενα. Ένα άλλο μέρος τον αφιερώνει σε ψυχαγωγία πιο γνήσιας μορφής, σε άθληση και απόλαυση του χρόνου με την ψυχή του. Υπάρχουν και κάποιοι, οι οποίοι πράγματι δημιουργούν το δικό τους «είναι» μέσα στον ελεύθερο χρόνο τους και το βγάζουν προς τα έξω. Κάνουν τέχνη, γράφουν ποίηση, μουσική, λογοτεχνία, θέατρο, ζωγραφική και διαμορφώνουν την πολιτισμική πορεία της κοινωνίας, στην οποία ζουν. Αυτοί αναζητούν την αναγέννησή τους μέσω της ενασχόλησής τους με τα πράγματα που τους αρέσουν και θέτουν την δική τους σφραγίδα στις σχέσεις τους με τον στενότερο κοινωνικό περίγυρο. Βρίσκουν τι χρειάζονται και πώς μπορούν να το πλησιάσουν.

Ο ελεύθερος χρόνος είναι στοιχείο καθοριστικό της ζωής, της χαράς, της ψυχαγωγίας, απλώς οι άνθρωποι δε μάθαμε να τον αξιοποιούμε προς την πλευρά της ολοκλήρωσής μας. Αξιοποίηση του χρόνου δε σημαίνει απαραίτητα εργασία ασταμάτητη. Είναι αναγκαίος και ο ελεύθερος χρόνος, στα πλαίσια μίας ημέρας, πού φέρνει χαλάρωση στην ένταση και ένα διάλειμμα στη ρουτίνα. Κάποιος που παραμένει στα όρια τού μέτρου ως προς τη χρήση του χρόνου διατηρεί και τη σωματική του υγεία και την ψυχική του ισορροπία.

Όμως, ο ελεύθερος χρόνος, για να αποδώσει τα προσδοκώμενα ευεργετικά αποτελέσματα και να μην καταντήσει ανία και πλήξη, πρέπει να αξιοποιείται κατάλληλα. Από το γεγονός αυτό προκύπτει η ανάγκη της ψυχαγωγίας. Ωστόσο, εδώ τίθεται το ερώτημα: είναι απλό και εύκολο πράγμα στην εποχή μας η ψυχαγωγία ή μήπως κι αυτή έχει γίνει πρόβλημα; Αν σκεφτούμε με πόση δίψα κυνηγάει ο σύγχρονος άνθρωπος την ψυχαγωγία, παρά την ύπαρξη τόσων τεχνικών μέσων πού θεωρητικά ικανοποιούν την ανάγκη αυτή, θα πρέπει να μη βιαστούμε να δώσουμε μια πρόχειρη απάντηση. Για έναν σημαντικό αριθμό ανθρώπων η ψυχαγωγία εκφυλίστηκε απλώς σε μια φυγή από την πραγματικότητα.

Προϋπόθεση της αληθινής ψυχαγωγίας είναι η ήρεμη ψυχική κατάσταση του ανθρώπου, την οποία εξασφαλίζουν όχι τα άφθονα υλικά μέσα, αλλά η πνευματική και ηθική καλλιέργεια. Αυτή είναι μία βασική παράμετρος για να αποδίδουν οι διάφορες μορφές ψυχαγωγίας. Αν ο καθένας μας ανάλογα με το χαρακτήρα, την ηλικία και τις δυνατότητές του ξέρει να κάνει σωστή επιλογή στις διάφο¬ρες μορφές της ψυχαγωγίας, οπωσδήποτε θα αξιοποιήσει γόνιμα τον ελεύθερο χρόνο του και θα ικανοποιήσει τις βαθύτερες ψυχικές του ανάγκες.

Κοιτώντας με μια βαθύτερη ματιά στην καθημερινότητά μας, η ζωή όπως την ξέρουμε τα τελευταία δέκα χρόνια με την ανοιχτή – ακόμα κι όταν δεν βλέπουμε κάτι – τηλεόραση, το Iντερνετ και την κινητή τηλεφωνία, δεν είναι μία ωραία ζωή. Ακόμη χειρότερα, δεν είναι μία ζωή που επιλέξαμε. Κάποιος μας χτυπάει το ρυθμικό ντέφι κι εμείς ακολουθούμε στο χορό.

O ψηφιακός πολιτισμός επιτρέπει ήδη την συγκέντρωση όλων των παραπάνω (τηλεόραση, Iντερνετ, τηλέφωνο) σε μία και μόνο κινητή συσκευή. Η δημιουργία μιας τέτοιας συσκευής είναι ante portas. Όλο και περισσότερα γκάτζετ θα ζητούν την προσοχή μας, θα παρακαλούν για λίγο ακόμα από τον ελεύθερο χρόνο μας. Κι είναι ένας χρόνος εξόφθαλμα κλεμμένος. Αλλά όμως και ευτυχώς δεν είναι όλα τόσο μαύρα. H επίγνωση του σημερινού μας τρόπου λειτουργίας μάς επιτρέπει ίσως μία νέα διαπραγμάτευση του αυριανού μας χρόνου.

Η τεχνολογία, παρά τα άπειρα θετικά στοιχεία που μας παρέχει, μας δημιουργεί ένα πολύ σημαντικό πρόβλημα. Το ότι μας δίνει δηλαδή ένα σωρό ευκαιρίες για μία άνευ νοήματος ραστώνη, τις οποίες πρέπει να χωρέσουμε στον διαθέσιμό μας χρόνο. Κάθισε και σκέψου πόσο χρόνο ξοδεύεις μπροστά σε μια τηλεόραση, για να βλέπεις όλα αυτά τα ανούσια προγράμματα που σε ψυχαγωγούν. Γιατί δυστυχώς μετά από τόση έκθεση, έχεις επιτρέψει σε αυτά τα τηλεοπτικά καλαμπαλίκια να τέρπουν πραγματικά την ψυχή σου.

Σκέψου πόσο επιπλέον χρόνο, από αυτόν που χρειάζεσαι πραγματικά, ξοδεύεις στα social media. Πόσες φορές δεν έχεις κάνει συνεχόμενες ανανεώσεις της σελίδας σου στο Facebook ή στο Twitter, μόνο και μόνο επειδή δεν έχεις τι άλλο να κάνεις εκεί μέσα; Κι όμως, παραμένεις συνδεμένος συνεχώς. Πόσες φορές δε διαπίστωσες ότι πέρασες μέχρι και τρεις ώρες μπροστά στην παιχνιδοκονσόλα σου και μετά καταριόσουν τη μέρα επειδή δεν έχει 40 ώρες για να προλαβαίνεις τις δουλειές σου; Κι όμως, την επόμενη μέρα έφαγες μπροστά της άλλο τόσο χρόνο.

Αυτό που περιορίζει το χρόνο μας ουσιαστικά είναι ο τρόπος που διαχειριζόμαστε τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα της τεχνολογίας και όχι η τεχνολογία αυτή καθαυτή. Επιλέγουμε όμως να την αφορίζουμε στο σύνολο της, για να μπορούμε να καταναλώνουμε χωρίς τύψεις τα εύπεπτα υποπροϊόντα της. Ο χρόνος που σπαταλάμε άσκοπα στις πιο πάνω ή και σε άλλες δραστηριότητες κενές ουσιαστικού ενδιαφέροντος, μας φτάνει ίσως για να τελειώσουμε τις δουλειές μας με περισσότερη ηρεμία και να ασχοληθούμε με πιο δημιουργικές δραστηριότητες, που θα κάνουν την ψυχή και το πνεύμα μας ικανά να φιλτράρουν και να απορρίπτουν τα αρνητικά της τεχνολογίας. Πολλές φορές ξεχνάμε ότι υπάρχουν δύο όψεις σε κάθε νόμισμα. Μπορεί η μία όψη, αυτή που δεν έχουμε κοιτάξει μέχρι τώρα, να μας ανοίξει τα μάτια σε νέες δυνατότητες.

Πηγή: http://www.dubiumn.com