ΡΑΟΥΛ ΚΑΣΤΡΟ: O ΤΕΛΕΥΤΑΙΟΣ ΗΓΕΤΗΣ ΤΗΣ «ΓΕΝΙΑΣ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ»!

Η «αλλαγή σελίδας» θα μπορούσε να έχει πολλούς συμβολισμούς στην Κούβα. Ο ηγέτης του «νησιού της επανάστασης» μετά από 59 ολόκληρα χρόνια, δεν λέγεται πια Κάστρο. Έπεσε όμως το... κουβανικό κάστρο, δηλαδή η τελευταία χώρα που θυμίζει τον σοσιαλισμό που γνώρισε η ανθρωπότητα τον 20ο αιώνα; Ακόμα όχι. 
Σημαντικότερο ίσως από το ίδιο το γεγονός της αλλαγής φρουράς στην κορυφή του κουβανικού κράτους ή της απουσίας κάποιου Κάστρο από εκεί, είναι πως ο διάδοχος του Ραούλ, δεν είχε γεννηθεί καν όταν η επανάσταση ολοκληρωνόταν νικηφόρα με τους αντάρτες να μπαίνουν αποθεούμενοι από τους κατοίκους της πρωτεύουσας στην Αβάνα, την 1η ημέρα του 1959. Ότι ήταν δηλαδή για την Σοβιετική Ένωση, ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ όταν το 1985 αναλάμβανε τις τύχες του κόμματος και του κράτους στην ΕΣΣΔ. Ο πρώτος ηγέτης που δεν είχε γεννηθεί τον καιρό της επανάστασης. 

Ο Ραούλ Κάστρο, που στα 86 του χρόνια αποχωρεί από την ηγεσία της Κούβας (όχι όμως και από του Κομμουνιστικού της Κόμματος), δεν είναι τραγουδισμένος όσο ο Γκεβάρα ή ο Φιντέλ. Κι όμως είχε κομβικό ρόλο, στην ίδια την επανάσταση αλλά και στη διαμόρφωση του χαρακτήρα και των ιδεών του αδερφού του Φιντέλ Κάστρο.

Ο Φιντέλ ήταν μέλος της νεολαίας ενός κεντρώου κόμματος με εθνικιστικές τάσεις. Από την άλλη, ο αδερφός του Ραούλ, ήταν σαφέστατα χειρότερος μαθητής, όμως από μικρός ριζοσπαστικοποιημένος και ενταγμένος στο Κομμουνιστικό Κόμμα της Κούβας, το PSP (Partido Socialista Popular), αλλά και εκείνος που κατά τη διάρκεια της εξορίας τους στο Μεξικό, μετά την αποτυχημένη απόπειρα επίθεσης στο στρατόπεδο της Μονκάδα, τον έφερε σε επαφή με τον Αργεντίνο επαναστάτη, Ερνέστο Τσε Γκεβάρα. 

Τον αδερφό του Ραούλ, «λοξοκοιτούσε» ο Φιντέλ, όταν μιλώντας το 1959 ακόμα σε υποστηρικτές της επανάστασης έλεγε «Πίσω μου υπάρχουν άλλοι πολύ πιο ριζοσπάστες απ' ότι εγώ». Πέρα από την «Dia del triunfo de la Revolucion», δηλαδή την ημέρα του θριάμβου της Επανάστασης όπως ονομάζουν οι Κουβανοί αυτήν που οι υπόλοιποι λέμε «πρωτοχρονιά», το μεγαλύτερο επίτευγμα του Ραούλ Κάστρο, ο οποίος έζησε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του στη σκιά της προσωπικότητας του αδερφού του, ήταν ότι το 1961 ηγήθηκε των στρατευμάτων που απέκρουσαν την εισβολή στον κόλπο των Χοίρων.

Ο Ραούλ έγινε πρόεδρος της Κούβας όταν ο Φιντέλ, του παρέδωσε τα καθήκοντά του το 2006, πριν αναγκαστεί να μπει στο νοσοκομείο για μια σημαντική επέμβαση. Για 18 μήνες, η προεδρία του θεωρούνταν προσωρινή, όμως το 2008 εξελέγη με κάθε επισημότητα όταν ο Φιντέλ αποφάσισε να παραιτηθεί οριστικά.

Το Φεβρουάριο του 2013 ο Ραούλ εξελέγη από την Εθνική Αντιπροσωπεία για την δεύτερη πεντάχρονη θητεία του, όμως δήλωσε πως θα είναι η τελευταία του. Για πολλά χρόνια άλλωστε, ζούσε στη σκιά της εμβληματικής μορφής του αδερφού του. Όμως ο Ραούλ δεν βρέθηκε ποτέ στο περιθώριο. Αντίθετα από την επανάσταση και έπειτα είχε θέσεις κλειδιά, πριν ανελιχθεί στο ανώτερο αξίωμα του κουβανικού κράτους, την προεδρία της χώρας. Άλλωστε είναι επικεφαλής του Κομμουνιστικού Κόμματος της χώρας και των Ενόπλων Δυνάμεών της.

Περισσότεροι «φίλοι»

Ο νεότερος αδερφός του Φιντέλ, μπορεί να είναι ιδιαίτερα ευχαριστημένος από τις διεθνείς του σχέσεις. Οι 10 οικονομίες με τις οποίες πλέον η Κούβα συναλλάσεται είναι η Κίνα, η Βενεζουέλα, η Ισπανία, ο Καναδάς, η Βραζιλία, το Μεξικό, η Ιταλία, η Αργεντινή, η Γερμανία και το Βιετνάμ, ενώ ακολουθούν οι ΗΠΑ, η Γαλλία, η Αλγερία, η Ολλανδία, η Ρωσία και το Τρίνινταντ και Τομπάκο.

Το μεγάλο πρόβλημα για την Κούβα ήταν στις αρχές της δεκαετίας του 1990, με τις ανατροπές στις σοσιαλιστικές χώρες της Ευρώπης και κυρίως στην ΕΣΣΔ. Η οικονομική ομάδα του Ραούλ όμως, κατάφερε να φέρει εις πέρας την δύσκολη αποστολή. Υπό τον Ραούλ, η Κούβα επέκτεινε και τον αριθμό των χωρών που εξάγει το βασικό και συγκριτικό της πλεονέκτημα, την κύρια υπηρεσία, την εργασία των εκπαιδευμένων επαγγελματιών, ιδιαίτερα στο πεδίο της Ιατρικής. Ο Φιντέλ είχε πετύχει μεγάλης έκτασης τέτοια εξαγωγή προς τη Βενεζουέλα, ο Ραούλ έκανε το ίδιο με τη Βραζιλία αλλά και μια σειρά αναπτυσσόμενες χώρες.

Τα τελευταία 10 χρόνια, άλλαξαν εντελώς και οι πηγές επενδύσεων από το εξωτερικό. Για παράδειγμα, στο λαμπρότερο σημείο της κουβανικής οικονομίας, τον διεθνή τουρισμό, οι επενδυτές από την Ισπανία, την Γαλλία, τον Καναδά, τη Γερμανία, την Ελβετία, την Κίνα και την Μαλαισία.

Μια μικρή νησιωτική οικονομία δεν μπορεί να ελπίζει να γίνει πλήρως αυτάρκης. Η Κούβα έχει ελαχιστοποιήσει το πόσο ευάλωτη είναι σε εξωτερικούς παράγοντες ενώ έχει μεγιστοποιήσει τη δυνατότητά της να ελίσσεται.

Οικονομική πολιτική

Σε ό,τι έχει να κάνει με την οικονομική του πολιτική, σίγουρα δεν μπορεί να κριθεί με τα ίδια μέτρα που οι ηγέτες κρίνονται στον υπόλοιπο -καπιταλιστικό κόσμο- καθώς στην περίπτωση της Κούβας μιλάμε ακόμα και σήμερα για μια σοσιαλιστική οικονομία.

Σύμφωνα με το Brookings, ο Ραούλ «έσπασε τους ιδεολογικούς φραγμούς». Και αν και μεταξύ Φιντέλ και Ραούλ, ο πιστός στον σοσιαλισμό από την αρχή ήταν ο δεύτερος, ήταν και εκείνος που άλλαξε την πολιτική του παρελθόντος.

Έχτισε σχέσεις με μια σειρά κυβερνήσεων και ξένων εταιρειών, ενώ αποφάσισε να ομαλοποιήσει τις σχέσεις της χώρας του με τις ΗΠΑ. Ο Ραούλ δεν αποτέλεσε ούτε καν για τους Κουβανούς της Φλόριντα -κυρίως απογόνους πια των ευνοημένων του προηγούμενου καθεστώτος- μια υπαρξιακή απειλή όπως θεωρούσαν τον Φιντέλ.

Το εμπορικό εμπάργκο μπορεί να παραμένει – ελαφρά πιο χαλαρό- όμως η συμφωνία του Ραούλ με τον Ομπάμα επέτρεπε τις επιβατικές πτήσεις και τις κρουαζιέρες αλλά και τη γεναιόδωρη ροή εμβασμάτων σε πολλές οικογένειες Κουβανών είτε πρόκειται για τις ανάγκες των νοικοκυριών είτε για την ίδρυση επιχειρήσεων.

Οι Κουβανοί μπορούν ευκολότερα από το παρελθόν να ταξιδέψουν στο εξωτερικό, ενώ όλο και μεγαλύτερο κομμάτι του πληθυσμού αποκτά πρόσβαση στην τεχνολογία και τα social media. Οι Κουβανοί μπορούν πλέον να λάβουν άδεια να πουλήσουν σπίτι ή αυτοκίνητο αλλά και την ευχέρεια να μείνουν στα τουριστικά ξενοδοχεία.

Άνοιγμα στις ξένες επενδύσεις

Για να αποφύγει την οικονομική κατάρρευση των αρχών του '90, όταν όλο το σοσιαλιστικό μπλοκ στην Ευρώπη κατέρρεε, ο Φιντέλ προσκάλεσε περιορισμένες ξένες επενδύσεις, όμως έκλεισε και πάλι τα σύνορα της Κούβας για τις επιχειρήσεις μόλις ένιωσε και πάλι ασφάλεια. Αντίθετα, ο Ραούλ έχει «βάλει χέρι» δημοσίως σε υπουργούς του, γιατί δεν επίσπευσαν την ροή ξένου κεφαλαίου.

Σποραδικά, η κυβέρνηση εκδίδει ένα «Portfolio» με «Ευκαιρίες για ξένες επενδύσεις». Κάθε έκδοση, είναι ακόμα μεγαλύτερη. Το άλμπουμ 300 σελίδων του 2017-2018, περιλαμβάνει 456 projects αθροιστικού κόστους 11 δισ. δολαρίων.

Τα τελευταία 3 χρόνια, έχουν εγκριθεί βέβαια μόλις 26 projects κόστους 1 δισ. δολαρίων. Δεκαπέντε από αυτά σταμάτησαν εξαιτίας ενός ακόμα «κολλήματος» των ξένων εταιρειών. Η Κούβα δεν επιτρέπει επιχειρήσεις 100% ξένης ιδιοκτησίας.

Ιδιωτική περιουσία

Το 1968 η Κούβα εθνικοποίησε και τις τελευταίες μικρές επιχειρήσεις. Αντίθετα την τελευταία δεκαετία, η κυβέρνηση έδωσε εκατοντάδες χιλιάδες άδειες για τέτοιες μικρές επιχειρήσεις. Ο Ραούλ έδωσε μάλιστα κίνητρα σε 200 χιλιάδες οικογένειες να στραφούν στον αγροτικό τομέα. Δίπλα στις μικρές επιχειρήσεις, αρκετοί Κουβανοί αυξάνουν το εισόδημά τους στην λίγο ή πολύ ανεκτή από την κυβέρνηση σκιώδη αγορά. Κάπως έτσι σχεδόν το 40% των Κουβανών εργαζομένων έχει τουλάχιστον το ένα πόδι του στον ιδιωτικό τομέα. Το αμερικανικό εμπάργκο όμως που ισχύει από τα μέσα της δεκαετίας του '60 και συνεχίζει να «ματώνει» οικονομικά τη χώρα, όσο κοντά και αν έφτασαν οι δυο χώρες την περίοδο Ομπάμα, παραμένει εκεί. Άλλωστε στις ΗΠΑ δεν φτάνει ένα μικρό άνοιγμα της Κούβας στην ιδιωτική οικονομία. Τα θέλουν όλα και επιστροφή στο στάτους της Κούβας όπως ήταν στην εποχή του Λοχία Φουλχένσιο Μπατίστα.

Πηγή: www.reader.gr