ΜΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΟΥ ΕΓΙΝΕ ΜΥΘΟΣ, ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΛΙΑΝΤΙΝΗΣ!

«Θα πεθάνω, θάνατε, όχι όταν θελήσεις εσύ, αλλά όταν εγώ θα θελήσω. Σε τούτη την έσχατη ολική πράξη δεν θα γίνει το δικό σου, αλλά το δικό μου. Παλεύω τη θέλησή σου. Παλεύω τη δύναμή σου. Σε καταπαλεύω ολόκληρον»…

Πρόκειται για την ιστορία εξαφάνισής του και τον μύθο που τη συνοδεύει. Ο Δημήτρης Λιαντίνης γεννήθηκε στην Πολοβίτσα της Λακεδαίμονος στις 23 Ιουλίου 1942. Σπούδασε κλασσικές γνώσεις, Ίωνες φυσικούς και ανθρωπολογία. Νέος περπάτησε για μια στιγμή, στην Ανω Ενγκαντίν και στο κάστρο του Εζέ. Στα πάρεργά του ασχολήθηκε με τους κήπους και με τον ουρανό, με τάξη και με λιτότητα, και στο μέτρο του ανθρώπου.

Το ερώτημα που του τέθηκε στο δρόμο, κάτι σαν το αίνιγμα της Σφίγγας στις Θήβες, εστάθηκε το ακόλουθο:

– Καθώς κοιτάς το μηδέν στα μάτια δύνεσαι να μην αποκαρτερήσεις; 

Αποκρίθηκε: – Ναι. 

(Το παραπάνω λιτό βιογραφικό είναι αυτό που επέλεξε ο ίδιος να αφήσει, και υπάρχει στο οπισθόφυλλο της Γκέμμας.)

Ο Βίος του

Ο Δημήτρης Λιαντίνης (23 Ιουλίου 1942 – 1998) υπήρξε αναπληρωτής καθηγητής της Φιλοσοφίας της αγωγής και της Διδακτικής των Ελληνικών μαθημάτων στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και συγγραφέας εννέα βιβλίων με φιλοσοφικό και παιδαγωγικό περιεχόμενο.

Το επώνυμό του ήταν Νικολακάκος, το οποίο άλλαξε σε Λιαντίνης για να τιμήσει την ιδιαίτερη πατρίδα του, το χωριό Λιαντίνα της Λακωνίας.

Τελείωσε το εξατάξιο γυμνάσιο της Σπάρτης. Το 1966 αποφοίτησε από τη Φιλοσοφική Σχολή Αθηνών, Τμήμα Φιλολογίας. Από το 1968 μέχρι το 1970 υπηρέτησε ως φιλόλογος στη Μέση Εκπαίδευση στους Μολάους Λακωνίας. Τον Οκτώβριο του 1970 μετέβη στο Μόναχο, όπου παρέμεινε μέχρι το 1972 και σπούδασε τη γερμανική γλώσσα, διδάσκοντας συγχρόνως ως φιλόλογος στο ιδιωτικό ελληνικό σχολείο της Otto Gesellschaft του Μονάχου.

Από το 1973 μέχρι το 1975 υπηρέτησε εκ νέου στη Μέση Εκπαίδευση στις Θεσπιές Βοιωτίας. Το 1975 διορίστηκε βοηθός στο Εργαστήριο Παιδαγωγικής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Το 1978 έγινε Διδάκτωρ με βαθμό «άριστα» και θέμα της διδακτορικής διατριβής: «Η παρουσία του ελληνικού πνεύματος στις ελεγείες του Duino του Ράινερ Μαρία Ρίλκε».

Υπήρξε από το 1975 μέχρι το 1998 βοηθός, επιμελητής, λέκτορας, επίκουρος καθηγητής και αναπληρωτής καθηγητής της Φιλοσοφίας της Aγωγής και της Διδακτικής των Ελληνικών μαθημάτων στον Τομέα Παιδαγωγικής του Τμήματος Φιλοσοφίας, Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών. Το 1978-79 με εκπαιδευτική άδεια παρακολούθησε στο Πανεπιστήμιο της Χαϊδελβέργης φιλοσοφία και συγχρόνως δίδασκε σε ελληνικό σχολείο στο Ludwigshafen. Εκτός του Πανεπιστημίου δίδαξε στο Μαράσλειο Διδασκαλείο και σε διάφορα ΠΕΚ. Το 1973 παντρεύτηκε την καθηγήτρια θεολογίας Νικολίτσα Γεωργοπούλου. Από το γάμο τους απέκτησαν μια κόρη.

Την 1η Ιουνίου 1998 ο Λιαντίνης εξαφανίστηκε αφήνοντας γράμμα προς την κόρη του, στο οποίο δήλωνε πως είχε αποφασίσει «να αφανισθεί αυτοθέλητα», όπως χαρακτηριστικά έγραφε. Η υπόθεση της εξαφάνισής του απασχόλησε την κοινή γνώμη, λόγω ιδιαίτερης προβολής από τα ΜΜΕ. Τον Ιούλιο του 2005 ο συγγενής του Παναγιώτης Νικολάκακος οδήγησε την κόρη του Λιαντίνη σε μία σπηλιά του Ταϋγέτου, όπου μέσα κείτονταν ο ίδιος. Όπως έγραψε στο τελευταίο γράμμα στην κόρη του, είχε προετοιμάσει αυτή τη στιγμή βήμα-βήμα μια ολόκληρη ζωή.

Η σπηλιά στην οποία ο Δ.Λιαντίνης πέρασε τις τελευταίες στιγμές της ζωής του.

Μετά την ανεύρεση του σκελετού, έγιναν ιατροδικαστικές εξετάσεις που κατέληξαν με απόλυτη βεβαιότητα ότι ο νεκρός ήταν ο Λιαντίνης. Όμως άφησαν αναπάντητο το πώς πέθανε, δεδομένου ότι δεν ανευρέθη στις τοξικολογικές εξετάσεις κάποια ουσία που να επιφέρει τον θάνατο.

Άγνωστη είναι και η ακριβής ημερομηνία του θανάτου, η οποία ωστόσο δύναται να προσδιοριστεί μεταξύ 1ης και 5ης Ιουνίου 1998. Παρότι η επιθυμία του ίδιου ήταν τα οστά του να μείνουν στον Ταύγετο, τελικά ενταφιάστηκαν στις 20 Αυγούστου 2005 στο νεκροταφείο των Κεχρεών Κορινθίας.

Το Γράμμα

Tο γράμμα αυτό αποτελεί τη πνευματική διαθήκη του πατέρα Λιαντίνη προς τη κόρη του. Αλλά και ο αποχαιρετισμός του σε αυτή. Δεν είναι τυχαίο ότι ο Λιαντίνης απέφυγε να συναντήσει τη κόρη του για να της μιλήσει για την απόφαση του και να την αποχαιρετήσει. Γνώριζε ότι θα ήταν μια πολύ δύσκολη στιγμή για εκείνον και κυρίως για το παιδί του. Της είχε μεγάλη αδυναμία. Γνώριζε, επίσης, ότι το γράμμα θα έβλεπε κάποτε το φως της δημοσιότητας. Ήξερε βλέπετε όσο κανένας άλλος τη γυναίκα του και τις αδυναμίες της. Έτσι λοιπόν μας άφησε ένα έξοχο κείμενο, άκρως διαφωτιστικό, σημείο αναφοράς θα λέγαμε για κάθε ερευνητή του φαινομένου Λιαντίνης.

Διοτίμα μου,

Φεύγω αυτοθέλητα. Αφανίζομαι όρθιος, στιβαρός και περήφανος. Ετοίμασα τούτη την ώρα βήμα- βήμα ολόκληρη τη ζωή μου, που υπήρξε πολλά πράγματα, αλλά πάνω από όλα εστάθηκε μια προσεκτική μελέτη θανάτου. Τώρα που ανοίγω τα χέρια μου και μέσα τους συντρίβω τον κόσμο, είμαι κατάφορτος με αισθήματα επιδοκιμασίας και κατάφασης.

Πεθαίνω υγιής στο σώμα και στο μυαλό, όσο καθαρό είναι το νωπό χιόνι στα όρη και το επεξεργασμένο γαλάζιο διαμάντι.

Να ζήσεις απλά, σεμνόπρεπα, και τίμια, όπως σε δίδαξα. Να θυμάσαι ότι έρχουνται χαλεποί καιροί για τις νέες γενεές. Και είναι άδικο και μεγάλο παράξενο να χαρίζεται τέτοιο το δώρο της ζωής στους ανθρώπους, και οι πλείστοι να ζούνε μέσα στη ζάλη αυτού του αστείου παραλογισμού.

Η τελευταία μου πράξη έχει το νόημα της διαμαρτύρησης για το κακό που ετοιμάζουμε εμείς οι ενήλικοι στις αθώες νέες γενεές που έρχουνται. Ζούμε τη ζωή μας τρώγοντας τις σάρκες τους. Ένα κακό αβυσσαλέο στη φρίκη του. Η λύπη μου γι’ αυτό το έγκλημα με σκοτώνει.

Να φροντίσεις να κλείσεις με τα χέρια σου τα μάτια της γιαγιάς Πολυτίμης, όταν πεθάνει. Αγάπησα πολλούς ανθρώπους. Αλλά περισσότερο τρεις. Το φίλο μου Αντώνη Δανασσή, τον αδερφοποιτό μου Δημήτρη Τρομπουκη, και τον Παναγιώταρο το συγγενή μου, γιο και πατέρα του Ηρακλή.

Κάποια στοιχεία από το αρχείο μου το κρατά ως ιδιοκτησία ο Ηλίας Αναγνώστου.

Να αγαπάς τη μανούλα ως την τελευταία της ώρα. Υπήρξε ένας υπέροχος άνθρωπος για μένα, για σένα, και για τους άλλους. Όμως γεννήθηκε με μοίρα. Γιατί της ορίστηκε το σπάνιο, να λάβει σύντροφο στη ζωή της όχι απλά έναν άντρα, αλλά τον ποταμό και τον άνεμο. Το γράμμα του αποχαιρετισμού που της έγραψα το παίρνω μαζί μου. 

Σας αφήνω εσένα, τη μανούλα και το Διγενή*, το σπίτι μου δηλαδή, που του στάθηκα στύλος και στέμμα, Γκέμμα πες, σε υψηλούς βαθμούς ποιότητας και τάξης. Στην μεγαλύτερη δυνατή αρνητική εντροπία. Να σώζετε αυτή τη σωφροσύνη και αυτή την τιμή. Θα δοκιμάσω να πορευτώ τον ακριβό θάνατο του Οιδίποδα. Αν όμως δεν αντέξω να υψωθώ στην ανδρεία που αξιώνει αυτός ο τρόπος, και ευρεθεί ο νεκρός μου σε τόπο όχι ασφαλή, να φροντίσεις με τη μανούλα και το Διγενή*, να τον κάψετε σε ένα αποτεφρωτήριο της Ευρώπης 

Έζησα έρημος και ισχυρός. 

Λιαντίνης 

Τη μέρα που θα πέσω* έδωσα εντολή 

να στεφανωθούν οι μορφές 

Σολωμού στη Ζάκυνθο κ’ Λυκούργου 

στη Σπάρτη. 

* Διγενής: γαμπρός του Δ. Λιαντίνη εκείνη την εποχή. 

* Οι μορφές στεφανώθηκαν στις 3/6/1998. 

Mεταφυσική παρουσία 

Aκόμη και σήμερα, το πλούσιο μυθολογικό, ιστορικό τοπίο του παραμένει θολό, αφήνοντας μόνο να περνούν εικόνες ενός παρελθόντος που δικαιολογεί κάθε θρύλο -ακόμη και η ανάδυση του Tαΰγετου στην τρέχουσα επικαιρότητα, γίνεται μέσα από την υπερβολή μιας ειρωνείας: την πιθανολογούμενη αυτοκτονία ενός ανθρώπου που δίδασκε το θάνατο για να αναδείξει τη ζωή. 

«Ο Λιαντίνης δεν χάθηκε για να ξαναφανεί.» Ο ηλικιωμένος αγρότης στα χωράφια στις Aμύκλες, λίγο έξω από τη Σπάρτη, προσπαθεί να δώσει ένα μεταφυσικό υπαινιγμό στην πράξη του συντοπίτη του. 

Eτσι κι αλλιώς, η υποψία μιας μεταφυσικής παρουσίας σκεπάζει τα πάντα στους πρόποδες, στις πλαγιές και στην κορυφή του Tαΰγετου. Aκριβώς στον πυρήνα της μεταφυσικής αμφιλογίας του βουνού, επέλεξε ο «αυτόχειρ» καθηγητής να σβήσει τα ίχνη της φυσικής του παρουσίας ανάμεσά μας: στη σκιά ενός πυραμιδικού λόφου που τα τελευταία χρόνια έχει αποτελέσει πόλο έλξης εικασιών αλλά και χλευασμών. 

H «πυραμίδα του Tαΰγετου», ένας ανεμοδαρμένος λόφος με τέσσερις πλευρές σε σχήμα απόλυτα γεωμετρικής πυραμίδας, που πολλοί ελληνολάτρες θεωρούν ως τη μεγαλύτερη και παλαιότερη πυραμίδα του κόσμου, αποτέλεσε το σημείο εξόδου του καθηγητή. 

Kάτω στην πεδιάδα της Λακωνίας, στο αρχαιολογικό μουσείο της Σπάρτης, μπορείς να αισθανθείς το λιγότερο αφελής αν τολμήσεις να ρωτήσεις την άποψη των αρχαιολόγων για τον μυστήριο αυτό λόφο -εισπράττοντας ένα βλέμμα κουρασμένης κατανόησης. 

Yπάρχει βέβαια και η πραγματικότητα. Mια και η υπουργική πολιτιστική μας διαχείριση δεν επιτρέπει κανενός είδους ανασκαφές στην πλούσια (αρχαιολογικά) περιοχή του Tαΰγετου, ανέλαβαν οι ειδικοί της Bρετανικής Aρχαιολογικής Σχολής της Aθήνας να σώσουν το ιστορικό μας παρελθόν: το 1975 εκτέλεσαν ανασκαφές στην κορυφή του πυραμιδικού λόφου, ανακαλύπτοντας αναθήματα που χρονολογούνται στη μυκηναϊκή εποχή και αποδεικνύουν ότι εκεί υπήρχε τόπος λατρείας. 

Ο Tαΰγετος, αν και μία από τις ισχυρότερες αρχαιολογικές προκλήσεις του τόπου μας, παραμένει ουσιαστικά άτρωτος στην αρχαιολογική σκαπάνη. Οι μόνες ανασκαφές που γίνονται είναι σωστικές και προκαλούνται ως ευεργητική… παρενέργεια της οικιστικής ανάπτυξης. 

Οι μπουλντόζες συχνότατα σκοντάφτουν σε αρχαία ευρήματα, και έτσι καλούνται οι αρχαιολόγοι να «σώσουν» το ιστορικό μας παρελθόν προτού ανθήσουν πάνω του οι πολυκατοικίες της επαρχίας και οι μύθοι της ανάπτυξης. 

Οι άλλοι μύθοι, οι αρχαίοι, είναι πάντα ομορφότεροι. Οπως αυτός που δίνει την ταυτότητα του Tαΰγετου. Tου βουνού που ονομάστηκε έτσι λόγω της μυστηριακής λατρείας της Tαϋγέτης, μιας από τις Πλειάδες, δηλαδή τις κόρες του Aτλαντα και της Πλειόνης, η οποία, μάλιστα, μετά το θερμό ερωτικό εναγκαλισμό της με το Δία, απέκτησε τον Λακεδαίμονα, τον επώνυμο ήρωα της περιοχής. 

Οι ελάχιστοι μόνιμοι κάτοικοι των μοναχικών αγροικιών μιλούν πια συχνά για «τον καθηγητή» που έδωσε έναυσμα στις μνήμες τους. 

Θεωρώντας αδύνατο να βρεθεί κάποιος που διάλεξε να εξαφανιστεί στις χαράδρες του βουνού, θυμούνται παρόμοια -αλλά μακάβρια- περιστατικά που σημάδεψαν την αγριότητα της φύσης του Tαΰγετου. Xαμένοι τουρίστες που κατατσακίστηκαν στις απότομες πλαγιές, ένας ελληνοαμερικανός επιχειρηματίας που έκανε το λάθος να επενδύσει στην περιοχή και η εξασφαλισμένη αποτυχία τον οδήγησε στην αυτοκτονία στον Kαιάδα και άλλα παρόμοια. 

«Tέλειο έγκλημα» 

Ο Kαιάδας παραμένει μυστήριο. H θέση του εντοπίστηκε μόλις το 1983, κοντά στο χωριό Tρύπη. Tα οστά που βρέθηκαν εκεί έπεισαν τους αρχαιολόγους για την ταυτότητα του σπηλαίου. Kαι όμως. Yπάρχουν μαρτυρίες στα κείμενα του Θουκυδίδη που αναφέρουν τη μαζική εκτέλεση 2.000 ειλώτων στον Kαιάδα, πράξη που θα μπορούσε σήμερα να χαρακτηριστεί «τέλειο έγκλημα», μια και δεν υπάρχει κανένα ίχνος από αυτούς. Iσως εδώ να βοήθησε και η φύση με τον καταστρεπτικό σεισμό του 464 π.X. που προκάλεσε κατολισθήσεις και διαμόρφωσε το χάσμα όπως είναι τώρα. 

Περίπου είκοσι χιλιόμετρα νότια της Σπάρτης υπάρχει το χωριό Λιαντίνα. H γενέτειρα του καθηγητή, που άλλαξε το όνομά του παίρνοντας εκείνο του χωριού του. Aκριβώς πάνω από τη Λιαντίνα ορθώνεται η νοτιότερη απόληξη του Tαΰγετου, όπου δεσπόζει ο πυραμιδικός λόφος. Eκεί όπου ο ιδανικός αυτόχειρας καθηγητής διάλεξε να ξεκινήσει το δικό του θρύλο -υπερβολή ή όχι, ο τοπικός πληθυσμός πλάθει ήδη το νέο μύθο του Tαΰγετου. Στο ιδανικό του τοπίο… 

Περισσότερα για τον Δημήτρη Λιαντίνη και τα έργα του στο liantinis.org

Πηγή ellinikoarxeio.com

Thessaloniki Arts and Culture 

Πηγή: https://www.thessalonikiartsandculture.gr