ΛΙΤΟΧΩΡΟ ΠΙΕΡΙΑΣ: Ο ΜΥΘΟΣ ΚΑΙ Η ΙΣΤΟΡΙΑ!

Από: Χαρά Καλαϊτζίδου

 

Πηγή: Dion-olympos.gr

Διάσημο για την τοποθεσία του στους πρόποδες του Ολύμπου, το Λιτόχωρο Πιερίας εντυπωσιάζει τον επισκέπτη με την μοναδική του θέα. Μόλις 5 χιλιόμετρα μακριά από την θάλασσα, το Λιτόχωρο είναι μια κωμόπολη στο νότιο μέρος του νομού Πιερίας σε απόσταση 90 χιλιομέτρων από τη Θεσσαλονίκη και 22 από την Κατερίνη. Ο πληθυσμός του υπολογίζεται γύρω στους 7.000 κατοίκους.
Η πλούσια ιστορία του Λιτοχώρου χάνεται στα βάθη των αιώνων, καθώς από την αρχαιότητα υπήρχε στην περιοχή λατρευτικό κέντρο των Μουσών, ενώ η σημερινή πόλη υποστηρίζεται πως άρχισε να δημιουργείται ήδη από τον 14ο αιώνα.

Λιτόχωρο Πιερίας & ιστορία

Η ονομασία της πόλης συνδέεται αφενός με τον μύθο και την ιστορία, και αφετέρου με το φυσικό περιβάλλον. Σύμφωνα με την παράδοση, αρχικά είχε ονομαστεί Λητόχωρο γιατί εκεί είχε την πατρίδα της η Λητώ, η οποία λουζόταν στα νερά του Ενιπέα. Κατά μια άλλη εκδοχή, η γραφή “Λιτόχωρο” οφείλεται στον λιτό χώρο ή στη βυζαντινή λέξη “λιτή”, δηλαδή προσευχή. Είναι, επίσης, πιθανό να προήλθε από το όνομα “Λιθόχωρο” που σημαίνει πετρότοπος. Σε διάφορους χάρτες της Μακεδονίας του 16ου και 17ου αιώνα, αναφέρεται ως “Λισσάς” από το ομηρικό “λις”, που σημαίνει γκρεμός ή γυμνή-λεία πέτρα. Μια τελευταία εκδοχή είναι η ονομασία Λυτόχωρο, με την έννοια του “λυτού”, ελεύθερου τόπου, ο οποίος θεώρησε την οθωμανική κυριαρχία χαλαρή.

Το Λιτόχωρο Πιερίας κατά πάσα πιθανότητα ιδρύθηκε από τους κατοίκους της αρχαίας Πίμπλειας. Η Αρχαία Πίμπλεια αποτελούσε σημαντικό λατρευτικό κέντρο των Πιμπλειάδων Μουσών και υπαγόταν στην πόλη του Δίου. Ο αρχαίος οικισμός ήταν χτισμένος στις όχθες του ποταμού Ενιπέα. Ωστόσο όμως, λόγω των συχνών πλημμυρών οι κάτοικοι αναγκάστηκαν να εγκατασταθούν στη σημερινή θέση του Λιτοχώρου.

Οι τελευταίοι πιστοί στο Δωδεκάθεο εκχριστιανίστηκαν με εντολή του Ρωμαίου αυτοκράτορα Θεοδοσίου Α’ (379-395 μ.Χ.). Ο Θεοδόσιος έστειλε στην περιοχή νησιώτες χριστιανούς ως εποίκους, οι οποίοι έφεραν μαζί τους την ναυτική παράδοση. Κατά την οθωμανική περίοδο, οι Λιτοχωρίτες καραβοκύρηδες είχαν πάνω από 100 ιστιοφόρα.

Ο χρόνος δημιουργίας της σύγχρονης κωμόπολης είναι ασαφής. Τοποθετείται περίπου στον 14ο αιώνα. Το 1542 στην περιοχή κατέφθασε ο Άγιος Διονύσιος και έχτισε το ξακουστό μοναστήρι του “Αγίου Διονυσίου εν Ολύμπω” στη θέση “Πριόνια”. Μετά την ανατίναξη και παντελή καταστροφή του μοναστηριού από τους Γερμανούς το 1943 μεταφέρθηκε νοτιότερα στο Μετόχι της, στη θέση “Σκάλα”. Από τότε τόσο το μοναστήρι όσο και η πόλη ακολούθησαν κοινή πορεία.

Πηγή: Dion-olympos.gr

Νεότερη Ιστορία

Οι κάτοικοι του Λιτοχώρου συμμετείχαν ενεργά στον Αγώνα του 1821. Ο Όλυμπος, το μοναστήρι του Αγίου Διονυσίου και το Λιτόχωρο έγιναν καταφύγιο των αρματωλών. Από την περιοχή πέρασε ο μεγάλος δάσκαλος του Γένους, Κοσμάς Αιτωλός. Επίσης, στο Λιτόχωρο κατέφυγε και ο Ρήγας Φεραίος μετά τον φόνο του Τούρκου προκρίτου στο Βελεστίνο. Στην παραλία του Λιτοχώρου, το 1807, αποβιβάστηκε ο Νικοτσάρας, ο οποίος βρήκε ηρωικό θάνατο στην προσπάθεια του να ξεσηκώσει τον λαό.

Το Λιτόχωρο έπαιξε σημαντικό ρόλο και στον Μακεδονικό Αγώνα. Το 1878, με πρόεδρο τον Ευάγγελο Κοροβάγκο συγκροτήθηκε στο Λιτόχωρο η πρώτη επαναστατική κυβέρνηση, η λεγόμενη “Προσωρινή Κυβέρνηση Ολύμπου Μακεδονίας”, η οποία διακήρυττε την ένωση της Μακεδονίας με την Ελλάδα. Η ίδρυση της κυβερνήσεως σηματοδότησε την έναρξη της επανάστασης στον Όλυμπο για την απελευθέρωση της Μακεδονίας. Αργότερα, το 1912-1913, οι Λιτοχωρίτες ναυτικοί Ν. Βλαχόπουλος και Μ. Κωφός οδήγησαν τον ναύαρχο Βότση στους απελευθερωτικούς αγώνες μετά τον τορπιλισμό του τουρκικού καταδρομικού “Φετίχ Μπουλέν” στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης.

Το 1922, μετά την Μικρασιατική Καταστροφή, στο Λιτόχωρο εγκαταστάθηκαν πρόσφυγες. Δόθηκε άμεσα εντολή από την κυβέρνηση για απαλλοτρίωση μεγάλων εκτάσεων γης, οι οποίες διανεμήθηκαν σε ακτήμονες – ντόπιους και πρόσφυγες.

Πηγή: Dion-olympos.gr

Το Φαράγγι του Ενιπέα

Ξεχωριστή θέση στην καρδιά των ταξιδιωτών έχει και το Φαράγγι του Ενιπέα. Σύμφωνα με την μυθολογία, τον Ενιπέα, τον ωραιότερο από τους ποτάμιους θεούς, γιό του Ωκεανού και της Τηθύος, ερωτεύτηκε η Τυρώ, κόρη του βασιλιά Σαλμωνέων και της Αλκιδίκης. Ο θεός Ποσειδώνας που ερωτέυτηκε την Τυρώ, πήρε την μορφή του Ενιπέα με σκοπό να την κατακτήσει. Αυτή εξαπατήθηκε και δέχτηκε τον Ποσειδώνα. Ο Ποσειδώνας αποκάλυψε στην συνέχεια την ταυτότητα του και της προανήγγειλε τη γέννηση των δίδυμων παιδιών τους, Πελία και Νηλέα.

Επίσης, σύμφωνα με την μυθολογία πάλι, στα νερά του Ενιπέα λουζόταν η Λητώ, η μητέρα του Απόλλωνα και της Άρτεμις, ενώ το φαράγγι υπήρξε και ο τόπος όπου οι Μαινάδες κατασπάραξαν τον Ορφέα.

Δραστηριότητες και παραθερισμός

Το Λιτόχωρο αποτελεί έδρα και ορμητήριο για όσους επιθυμούν να κατακτήσουν τις κορυφές του Ολύμπου. Οι εντυπωσιακές πλαγιές, η πυκνή βλάστηση, τα ξύλινα γεφυράκια και τα κρυστάλλινα νερά προσελκύουν ορειβάτες που επιθυμούν να ανακαλύψουν το μέρος. Καθ’ όλη τη διάρκεια της διαδρομής, μοσχομυρίζουν αρώματα από τα αγριοβότανα του Ολύμπου, όπως θυμάρι, ρίγανη και τσάι του βουνού. Επίσης, θα συναντήσετε αγριοφράουλες, αγριοτριανταφυλλιές, καρυδιές, κρανιές, οξιές και μαύρη πεύκη. Το νερό του ποταμού είναι πόσιμο στα περισσότερα σημεία του και χρησιμοποιείται για την ύδρευση της κωμόπολης.

Μερικές από τις δραστηριότητες που παρέχονται είναι η πεζοπορία, η ορειβασία και διάφορα σπορ του βουνού. Οι διαδρομές προς το βουνό είναι 9, με πιο δημοφιλή αυτή που οδηγεί στη θέση “Πριόνια”, μέσω του φαραγγιού του Ενιπέα. Κοντά στα “Πριόνια”, τα νερά του ποταμού σχηματίζουν μικρούς καταρράκτες και φυσικές πισίνες. Στη θέση “Γκορτσιά”, λίγα χιλιόμετρα πριν τα “Πριόνια”, ξεκινά η διαδρομή για το οροπέδιο των Μουσών (στα 2.600 μ.) και από εκεί για ψηλότερες κορυφές του βουνού. Κάποιες ορειβατικές διαδρομές ξεκινούν επίσης από το Δίον και την Πέτρα. Η ευρύτερη περιοχή ενδείκνυται, επίσης, για canyoning, διαδρομές με αυτοκίνητα 4×4, mountain bike, αναρρίχηση στις φυσικές πλαγιές του βουνού κ.α.

Ιδανικές για παραθερισμό είναι οι παραλίες Βαρικό, Γρίτσα και Πλάκα (το επίνειο του Λιτοχώρου). Οι απομονωμένες βοτσαλωτές ή αμμουδερές παραλίες του Λιτοχώρου συνδυάζουν την απόλυτη ηρεμία με την επίσκεψη στο Αρχαίο Δίον, την ιερή πόλη των Μακεδόνων. Στην Γρίτσα και την Πλάκα θα βρείτε τα πιο περιζήτητα beach bar της Πιερίας, που συχνά φιλοξενούν γνωστούς DJs μέχρι το πρωί. Ιδανικά ο επισκέπτης μπορεί να απολαύσει τα χρώματα της ανατολής και δύσης του ηλίου πάνω στην θάλασσα.

Πηγή: Dion-olympos.gr

Λιτόχωρο Πιερίας

ΧΑΡΑ ΚΑΛΑΪΤΖΙΔΟΥ

Φοιτήτρια του τμήματος Ιστορίας-Εθνολογίας ΔΠΘ. Μένω προσωρινά στην Κομοτηνή, αλλά κατάγομαι από την Κατερίνη. Στον ελεύθερο μου χρόνο βλέπω πολλές ταινίες και ακούω μουσική. Λατρεύω τις εκδρομές και τα βιβλία.

Πηγή: https://www.maxmag.gr/