ΠΡΟΤΑΣΗ…ΓΙΑ ΑΝΑΓΝΩΣΗ!

Επιμέλεια: Ελένη Σοφού

«Είμαι ο Άλεξ Κομνηνός. Είμαι επιδημιολόγος. Αποστολή μου είναι να σώσω τον κόσμο από την λαίλαπα που προκαλεί το καταραμένο βακτήριο. Τη λαίλαπα που κατακαίει τα θεμέλια του πολιτισμού μας. Η πανώλη πήρε μακριά τη γυναίκα μου. Τρέμω για το μέλλον του γιου μου και γι αυτό της ανθρωπότητας.
Πλησιάζουν οι γιορτές. Τι θα μπορούσα να πω; Η πίστη μου στους θεούς χάθηκε. Έσβησε όπως σβήνουν τα ξερόκλαδα στην καλοκαιρινή μπόρα. Το μόνο που μένει ακόμα να με κρατάει είναι η επιβίωση, είναι το μέλλον...είθε να βρεθούμε ξανά ζωντανοί»!!!! 

Όταν η λογοτεχνία του φανταστικού συναντά την επικαιρότητα, προκύπτουν άκρως ενδιαφέρουσες εναλλακτικές πραγματικότητες που ελκύουν το ενδιαφέρον μας. Τι σχέση θα μπορούσε να έχει ο χειμώνας του 1347 μ.Χ. με τον χειμώνα του 2017 μ.Χ. και τη Θεσσαλονίκη; Τι σχέση θα μπορούσε να έχει η πανούκλα της Κωνσταντινούπολης στα χρόνια του Βυζαντίου με μια παγκόσμια επιδημία στις μέρες μας; Απαντήσεις μας δίνει ο Μανώλης Παλαβούζης στο έργο του «Ο Τέταρτος Καβαλάρης» από τις εκδόσεις Πηγή (2018). «Ο τέταρτος καβαλάρης»: Η Επώαση και ο Όλεθρος πραγματεύεται ένα σενάριο βιολογικού τρόμου. Φαντάζει πέρα για πέρα αληθινό όπου τα όρια μεταξύ μυθοπλασίας και πραγματικότητας δεν είναι διακριτά. Είναι η πρώτη διλογία για ένα φονικό ιό από Έλληνα συγγραφέα. Αποτελεί την πρώτη λογοτεχνική του προσπάθεια , ένα εγχείρημα που στέφεται με επιτυχία. Ο τίτλος του έργου προέρχεται από τον τέταρτο καβαλάρη της Αποκάλυψης. Συμβολίζει τον θάνατο και την καταστροφή. Κατά τον Ευαγγελιστή Ιωάννη στον τέταρτο καβαλάρη που λεγόταν Θάνατος, και στον Άδη που τον ακολουθούσε, δόθηκε η εξουσία να σκοτώσουν το ένα τέταρτο της οικουμένης με ρομφαία, με πείνα, με θανατικό και με τα θηρία της γης. 

Το πρώτο μέρος της διλογίας, «Η Επώαση», πραγματεύεται ένα βιολογικό θρίλερ που διαδραματίζεται σε δύο περιόδους. Ξεκινά το χειμώνα του 1342 μ.Χ. όταν στις στέπες της Κιργισίας γεννιέται ένας θανάσιμος εχθρός. Ο Πάμφιλος, ένας Βυζαντινός πολεμιστής, βρίσκεται στο επίκεντρο της καταστροφής. Μία πολιορκημένη πόλη καίγεται συθέμελα, και οι επιζώντες, αγωνιζόμενοι για την επιβίωσή τους, καταφεύγουν για σωτηρία στην Κωνσταντινούπολη, μεταφέροντας μαζί τους κάτι που θα αλλάξει τη ροή της ιστορίας. Χειμώνας 2017μ.Χ: Σε ένα εργοτάξιο του μετρό της Θεσσαλονίκης, ένας εργάτης ανακαλύπτει μία υπόγεια κρύπτη. Άθελά του θα ξυπνήσει τον μεγαλύτερο βιολογικό εχθρό της ιστορίας. Η πανδημία εξαπλώνεται ταχύτατα σε όλο τον κόσμο, και ο Άλεξ, επιδημιολόγος του ΚΕΕΛΠΝΟ, βρίσκεται αντιμέτωπος με υπέρτερες δυνάμεις έχοντας στο πλευρό του την Σκάρλετ, απεσταλμένη του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας. Καθημερινοί άνθρωποι έρχονται αντιμέτωποι με την απειλή σε ένα θανάσιμο παιχνίδι. Οι κανόνες διαχρονικοί. Η επιβίωση μονόδρομος. 

Μετά την «Επώαση» έρχεται ο «Όλεθρος» για να μας θυμίσει όσα μπορούν να συμβούν αν συνεχίσουμε να είμαστε αυτοί που είμαστε και να συμπεριφερόμαστε στον πλανήτη μας αλλά και στους συνανθρώπους μας με τον τρόπο που συμπεριφερόμαστε τώρα. Το δεύτερο βιβλίο της διλογίας βιολογικού τρόμου του Μανώλη Παλαβούζη είναι πιο σκληρό από το πρώτο με ένα δυσοίωνο μέλλον να φαίνεται από τις πρώτες κιόλας σελίδες. Η συνέχεια της ιστορίας όπως τη γνωρίσαμε από το πρώτο μέρος είναι συναρπαστική και αγωνιώδης. Η ένταση κλιμακώνεται, ακριβώς όπως κλιμακώνεται και η πανώλη. Οι άνθρωποι που γνωρίσαμε στο πρώτο βιβλίο και παρέμειναν ζωντανοί τότε, επανέρχονται στο δεύτερο βιβλίο και βλέπουμε την εξέλιξή τους. Στη Θεσσαλονίκη 1347 μ.Χ. ο Πάμφιλος έχει έρθει αντιμέτωπος με την πανούκλα και έχει επιβιώσει. Κατατρεγμένος από τη θανατηφόρα ασθένεια γνωρίζει δύο ανθρώπους που θα αλλάξουν ριζικά τη ζωή του. Και όλα αυτά καθώς ο θάνατος βασιλεύει στη βυζαντινή πόλη, στο αποκορύφωμα του Μεσαίωνα και του σκοταδισμού. Στη Θεσσαλονίκη 2017 μ.Χ. οι προσπάθειες του Άλεξ και της Σκάρλετ να περιορίσουν την εξάπλωση της ασθένειας δεν καρποφορούν. Ολοένα και περισσότερες χώρες μολύνονται, ενώ το παγκόσμιο σύστημα υγείας καταρρέει. Η επιστήμη αδυνατεί να βρει τη λύση, ενώ η θρησκεία και η εθνική ασφάλεια γίνονται εργαλεία που υποσκάπτουν τα θεμέλια της σύγχρονης κοινωνίας, ωθώντας τούς ήρωες να αναρωτηθούν τι είναι αυτό που αξίζει τελικά. Δύο κόσμοι βαδίζουν στο χάος, πλησιάζουν σε ένα αναπάντεχο τέλος. Θα βρεθεί η λύση για την πανώλη; Μπορεί ένας στρατιωτικός Νόμος ή κάποια ακραία μορφή διακυβέρνησης να φέρει την λύση και τι αντίκτυπο θα έχει σε όλο τον κόσμο αλλά και τις κυβερνήσεις; 

Στο πρώτο βιβλίο, όπως μας λέει ο συγγραφέας, "περιγράφονται οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στην ανθρώπινη κοινωνία και το φυσικό κόσμο όπως και γενικότερα η υποβάθμιση του πλανήτη από τον άνθρωπο". Η διπλή αφηγηματική γραφή λειτουργεί εξαιρετικά ως προς την παρουσίαση των παραλληλισμών. Οι αγωνίες της ανθρωπότητας ήταν ίδιες το 1347 μ.Χ. αλλά και το 2017, όπως και οι ανθρώπινες συμπεριφορές μπροστά στο διαφαινόμενο τέλος. Οι σελίδες των βιβλίου, εκτός από το να συγκινήσουν και να καθηλώσουν, έχουν επιπλέον σκοπό να αφυπνίσουν, να προβληματίσουν. Ο αναγνώστης αναρωτιέται πόσο έτοιμη είναι η ανθρωπότητα να αντιμετωπίσει μια πανδημία τέτοιου είδους. Η γραφή είναι προσεγμένη και ζωηρή. Η ιστορική απόδοση βασίζεται σε πραγματικά στοιχεία και φανερώνει την έρευνα που έκανε ο συγγραφέας ώστε να μείνει πιστός στα ιστορικά και επιστημονικά γεγονότα που παραθέτει. Παράλληλα, τα στοιχεία που αναφέρει για το μαύρο θάνατο στα χρόνια του Μεσαίωνα είναι ακριβή και ιστορικά τεκμηριωμένα και δεν αφήνει περιθώρια φαντασίας. Είναι άλλωστε αρκετά διαδεδομένη η επίδραση που είχε η πανώλη εκείνα τα χρόνια. Αξιοπρόσεκτος είναι και ο τρόπος με τον οποίο ο συγγραφέας κατορθώνει να δένει την πλοκή, η οποία όσο προχωρά η υπόθεση γίνεται ολοένα και πιο εθιστική. Ο Παλαβούζης καταφέρνει να συνδυάσει με έναν τρόπο αρμονικό και ισορροπημένο το παρελθόν με το παρόν, ξετυλίγοντας το ιστορικό κουβάρι του ιού και το ταξίδι του στον χρόνο. Με έναν τρόπο που επίσης ακούγεται απόλυτα φυσικός, τον «επαναφέρει» στην εποχή μας. Κι ενώ πολλά γεγονότα μοιάζουν προδιαγεγραμμένα, κάθε τόσο μια νέα ανατροπή έρχεται να κλονίσει τον αναγνώστη και ένας καινούριος θάνατος να τον ταράξει. Ο συγγραφέας επιτυγχάνει να προσδώσει μια ξεχωριστή ταυτότητα σε όλους ανεξαιρέτως τους ήρωες, κεντρικούς ή δευτερεύοντες, έτσι ώστε το προσωπικό δράμα του καθενός να ενσταλαχτεί βαθιά στην ψυχή του αναγνώστη. Στο τέλος του βιβλίου δίνεται η μάχη ανάμεσα της κακής απέναντι στην καλή πλευρά της ανθρωπότητας. Το τελικό μήνυμα είναι η Ελπίδα. Αυτή που μας κρατά όρθιους και που πάντα, ακόμα και στις χειρότερες συνθήκες, θα βρει τρόπο να επιβιώσει και να ανακάμψει. 

Ο λόγος που επέλεξα να σας παρουσιάσω το συγκεκριμένο μυθιστόρημα σε μια δύσκολη περίοδο που συμπίπτει με την νέα παγκόσμια επιδημία που παλεύουμε να ξεπεράσουμε, είναι το τελικό μήνυμα που περνάει. Είναι η Ελπίδα, είναι η νίκη του Καλού σε μια άνιση και σκληρή μάχη απέναντι σε ένα ισχυρό και ύπουλο κακό… είναι η νίκη της ΖΩΗΣ! Τέλος θα κλείσω με τα λόγια του συγγραφέα: «Η αλληλεγγύη υπάρχει στον άνθρωπο, είναι η άλλη όψη της ίδιας της φύσης μας. Η επιβίωση είναι πάντα ο αυτοσκοπός για κάθε οργανισμό αλλά πολλές φορές η συνύπαρξη και η συνεργασία ανάμεσα στα άτομα ενός είδους μπορούν να επιφέρουν την άνθιση και την ευμάρεια. Αυτό λοιπόν που μου δίνει προσωπικά ελπίδα, είναι η έμφυτη αυτή τάση του ανθρώπου να μπορεί να δώσει και να λάβει το καλό. Ο καθένας από εμάς μπορεί να το κάνει, είναι κάτι που βρίσκεται στα γονίδιά μας. Απλά χρειάζεται κάποιο σπινθήρα για να ξυπνήσει. Ακόμα και μέσα από στενωπούς, ακόμα και μέσα από αμφίρροπες καταστάσεις, η ελπίδα πάντα υπάρχει. Μπορεί να μην είναι πάντα αρκετή, μπορεί ο αντίπαλος να είναι ισχυρότερος, όμως η ελπίδα υπάρχει. Είναι στο χέρι μας να τη μεταμορφώσουμε σε γνώση, σε στρατηγική και σχέδιο, κάτι που μπορεί πάντα να φέρνει τη νίκη του καλού ενάντια στο κακό, είτε αυτό είναι μια πανδημία, είτε ο ίδιος μας ο εαυτός, είτε τα κομμάτια της κοινωνίας μας που στερούνται γνώσης και επαγρύπνησης». 

Καλό διάβασμα! 

Λίγα λόγια για τον συγγραφέα: 

Ο Μανώλης Παλαβούζης γεννήθηκε στην Ορεστιάδα του νομού Έβρου το 1994. Σπούδασε την επιστήμη του περιβάλλοντος στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου, απ’ όπου και αποφοίτησε το 2016, ενώ παράλληλα συνέχισε να διαβάζει ασταμάτητα λογοτεχνικά κι επιστημονικά βιβλία, μία συνήθεια που υιοθέτησε από την εφηβεία. Ανάμεσα στους αγαπημένους του συγγραφείς ξεχωρίζουν ο Τόλκιν, ο Μάρτιν, ο Κινγκ, ο Κόρνγουελ κι ο Ντόκινς. Λατρεύει τα ταξίδια, τη ζωγραφική και τα παζλ, ενώ οι πεζοπορίες και η ενασχόληση με το φυσικό περιβάλλον είναι η δεύτερη φύση του. Ζει με την οικογένειά του στο Σουφλί, απ’ όπου και κατάγεται. Η διλογία Ο «Τέταρτος Καβαλάρης» Η Επώαση – Ο Όλεθρος αποτελεί την πρώτη λογοτεχνική του προσπάθεια και είναι καρπός της αγάπης του για τη βιολογία και την ιστορία.