ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΤΗΣ ΚΑΙ Η ΑΡΕΤΗ ΩΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΞΙΑ!

Ο Συγγραφέας-Ερευνητής κ. Ηλίας Τριανταφύλλου

Το παρόν αποτελεί το θέμα ομιλίας μου, ενώπιον εκλεκτού ακροατηρίου, τον Απρίλιον του 2014, σε ξενοδοχείον της Λεωφόρου Κηφισίας στο Μαρούσι.

Το ίδιον θέμα είχε και η ομιλία μου, την οποίαν έκανα εις την Λυών της Γαλλίας, ένα μήνα αργότερα δηλ. τον Μάϊον του 2014, επίσης ενώπιον εκλεκτού ακροατηρίου, αποτελουμένου από Έλληνας οι οποίοι διαμένουν εις την Γαλλίαν και από Γάλλους, κυρίως νέους.-

Η.Κ Τ.

Πολιτικός Μηχανικός Ε.Μ.Π. 

Η ΟΜΙΛΙΑ ΜΟΥ

Καλησπέρα σας Κυρίες-Δεσποινίδες καί Κύριοι.

Σας ευχαριστώ όλους για την τιμή πού μού κάνετε να παρακολουθήσετε την ομιλία μου αυτή, τής οποίας Θέμα είναι: Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΤΗΣ ΚΑΙ Η ΑΡΕΤΗ ΩΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΞΙΑ.

Ο Ανθρώπινος βίος Κες-Δες και Κοι, εκ φύσεως, ενέχει το στοιχείον του Αγώνος. Ο Αγών αυτός συναρτάται προς την ψυχοπνευματικήν καλλιέργειαν του ατόμου το οποίον τον διεξάγει, η δε ευγένεια και η ωραιότης είναι ανάλογοι της συνειδητής προσπαθείας την οποίαν καταβάλλει, με στόχον την ανύψωσιν και την τελείωσιν.

Ο Αγών του ανθρωπίνου όντος, προσλαμβάνει διαφόρους μορφές και διαθέτει πολλές κλιμακώσεις, αποσκοπών εις την μετάβασιν από το ΖΗΝ εις το ΕΥ ΖΗΝ, επιδίωξις η οποία αποτελεί βασικόν συστατικόν στοιχείον της Ελληνικής Βιοθεωρίας.

Άλλωστε η ποιότης και η έντασις, είναι εκείνα τά δύο συστατικά στοιχεία, τά οποία προσδιορίζουν την ουσίαν της ζωής, καί εις τον όρον ΠΟΙΟΤΗΣ, συνυπάρχουν οι συνθετικές ιδιότητες και τά κυρίαρχα γνωρίσματα της ΠΑΙΔΕΙΑΣ και τής ΑΡΕΤΗΣ.-----

Η Ιστορική ζωή, είναι μία διαρκής ροή και συνέχεια, διαδοχή αιώνων. Κίνησις όμως μή διεπομένη από ρυθμόν μονοειδή και ομοιόμορφον. Ο ρυθμός της ζωής, είναι άλλοτε βραδύτερος και άλλοτε γοργώτερος, την δε επιτάχυνσιν προκαλεί η εμφάνισις εις την ιστορικήν σκηνήν, εποχών, λαών και ατόμων, τά οποία προκαλούν ευρείαν εις έκτασιν και ρωμαλαίαν εις έντασιν ιστορικήν εξέλιξιν.

Τά τμήματα αυτά της ιστορικής ζωής όπως, Εποχές, Λαοί καί Άτομα, υποχρεώνουν την Επιστήμην, να σταθή εις αυτά, για να εξαντλήση το πλούσιον ιστορικόν των περιεχόμενον και ιδία το υπεριστορικόν των νόημα. 

Υποχρεώνουν την Επιστήμην να θεωρήση την ζωήν υπό το πρίσμα όχι της Αριθμητικής, αλλά της Γεωμετρικής Ισότητος.

Το Οικουμενικόν Βλέμμα της Επιστήμης, σταματά περισσότερον εις ωρισμένα σημεία. Αυτά είναι οι Ιστορικοί Σταθμοί, είναι τά υπό της Ιστορικής Μοίρας ιδρυμένα ορόσημα.

Τέτοιος Σταθμός λ.χ. είναι η παρουσία του Ιησού Χριστού επί της Γής. Άλλος, πολύ παλαιότερος Σταθμός, είναι η εμφάνισις των Ελλήνων εις την Ιστορίαν.------------

Όσον αφορά εις τους Έλληνας, καθ/όλην την διάρκειαν της πολυετούς ιστορίας των, η αγωνιστική προσπάθεια την οποίαν διεξήγαγον και διεξάγουν με σκοπό την Ανάτασιν, περιβάλλεται από τας ιδιότητας της Παιδείας και τής Αρετής.

Ιδέα Άνθρωπος και Μορφή Άνθρωπος, όπως και Ιδέα της Μορφώσεως, δεν υπήρχαν πρό των Ελλήνων. Δεν υπήρχε κάν Ιδέα, ούτε μορφή συνειδητή. Κατ’ουσίαν υπήρχεν αίσθησις μόνον και εμπειρία.

Η Ιστορική Μοίρα ηθέλησε, νά γεννηθή εις τον μικρόν αλλ’ωραίον τόπον, την ΕΛΛΑΔΑ, ο Πνευματικός Άνθρωπος και ο κατ’εξοχήν Ανθρώπινος Πολιτισμός. Διότι εις την ΕΛΛΑΔΑ Κες-Δες καί Κοι κατά γενικήν ομολογίαν, συνελήφθη η Ιδέα και η Μορφή του Ανθρώπου.

Η Μορφή είναι πλάσμα των Ελλήνων και η Ιδέα της παροχής Μορφής, εις τον άμορφον εσωτερικόν Άνθρωπον, η Ιδέα δηλαδή της Μορφώσεως, είναι επίσης σύλληψις του Ωραίου Λαού των Ελλήνων. Είναι Ελληνικόν εύρημα και ποίημα.

Επομένως την Ιδέαν της Μορφώσεως καί άρα του Πνευματικού Πολιτισμού χρεωστεί ο κόσμος εις τους Έλληνας..-.-.-.-

Αυτή η Ιδέα της μορφώσεως, καθόσον εγεννήθη εις την Ελλάδα εις εποχές πανάρχαιες, είναι Υπέριστορική και Αιωνία. Ώστε οιαδήποτε μόρφωσις, οιασδήποτε εποχής, χώρας και ανθρώπου, γιά να είναι αληθινή, θα πρέπει να αντλή την ζωήν της από την αστείρευτον πηγήν της,………την Ελληνικήν.

Ο Ελληνικός Πνευματικός Πολιτισμός, ως ενσάρκωσις της Ιδέας του Υπεριστορικού και Υπέρατομικού Ανθρώπου, είναι κατ’εξοχήν αυτό τούτο το Ανθρώπινον Πνεύμα. Είναι μία Υπέριστορική Οικουμενικότης, καί όχι η κατ’έκτασιν και αριθμητικήν ισότητα Οικουμενικότης, αλλά η κατ’έντασιν και γεωμετρικήν ισότητα Ελληνοκεντρική Πνευματική Οικουμενικότης.

Και από την άποψιν αυτήν, ο Πνευματικός Ελληνισμός ταυτίζεται με ολόκληρον την Ελληνοκεντρικήν Οικουμένην, δηλ.είναι…Αυτή Αύτη η Πνευματική Ανθρωπότης. 

Με αποτέλεσμα:

Ο σύγχρονος Δυτικός Πολιτισμός, (Αγγλικός, Γερμανικός, Γαλλικός, Αμερικανικός κ.λ.π.), νά γίνεται κατ’εξοχήν Ανθρώπινος μέσω της Ελληνικότητός του. Καί κάθε πολιτισμένος άνθρωπος, να θεωρή ανθρώπινον χρέος του, να αισθάνεται τον εαυτόν του, πρώτον ως πνευματικόν τέκνον της Ελλάδος και έπειτα ως μέλος της Εθνικής Κοινότητος της Χώρας του.

Το Ελληνικόν Έθνος, του οποίου (επαναλαβάνω), είναι βασικόν συστατικόν στοιχείον η ΠΑΙΔΕΙΑ και κατ’επέκτασιν η ΑΡΕΤΗ, από της συστάσεώς του, έχει ως κύρια γνωρίσματα, (κατά την Ηροδότειον εκδοχήν), Το Όμαιμον, Το Ομόγλωσσον, Των Θεών Ιδρύματα κοινά, Αι Θυσίαι ή Θεά τε Ομότροπα.

Αλλά και ο Πλάτων, αναφέρεται εις τήν φυλετικήν και εις την κατ’Αρετήν συγγένειαν των Ελλήνων προς αλλήλους, ως εξής:

Φημί το μέν Ελληνικόν Γένος αυτό εαυτώ οικείον είναι και συγγενές και ενάρετον, τώ δε βαρβαρικώ οθνείον και αλλότριον.

Άρα με σύγχρονον γενικήν έκφρασιν, δυνάμεθα να ορίσωμεν γενικώς το Ελληνικόν Έθνος ως:

Την Φυσικήν, Φυλετικήν, Πολιτιστικήν και Ενάρετον Κοινότητα, γνωρίσματα εις τά οποία σήμερον προστίθεται και τό γνώρισμα της Πολιτικής ή Κρατικής Ενότητος.

Με τις πρώτες ποιητικές πτήσεις της η Ελληνική ψυχή, ανύψωσε εις το Πάνθεον των Ηρώων της, ως αιώνια Μυθικά Σύμβολα της Ελληνικής φύσεως, Δύο Μορφές: Την Εθνικήν Μορφήν του Αχιλλέως και την Οικουμενικήν Μορφήν του Ηρακλέους. Η δε Ελληνική Ιστορία κατά Θείαν Οικονομίαν, επέτυχε θαυμαστήν σύνθεσιν των Δύο αυτών Μορφών, εις την Μεγάλην Προσωπικότητα, του Κατακτητού και Εξημερωτού της Οικουμένης Αλεξάνδρου.

Οι τρείς αυτές Ιδανικές Μορφές, Αχιλλεύς-Ηρακλής-Αλέξανδρος, είναι οι Αιώνιοι Μύσται και Χρησμοδοί των Αδύτων της Ελληνικής Ψυχής.

Ο Αχιλλεύς, εκτελών το κέλευσμα του πατρός του Πηλέως (αιέν αριστεύειν και υπήροχον έμεναι των άλλων) ενσαρκώνει τον φυσικόν Ηρωισμόν των Μυρμηδόνων και συμβολίζει το Αγωνιστικόν Πνεύμα της Φυλής. Ο Ηρακλής παριστά πρότυπον κατακτήσεως και κυριαρχίας της Οικουμένης, διότι είναι ταυτοχρόνως και φορεύς του Πολιτισμού και φροντιστής αυτού αλεξίκακος. Είναι ο διασώσας το αλφάβητον, και ο διδάξας την φιλοσοφίαν και την ιατρικήν εις την Δύσιν. Εις το πρόσωπον δέ του Αλεξάνδρου, εκφράζεται η Ιστορική σύνθεσις του Εθνισμού με την Οικουμενικότητα και του Ελληνισμού με το Πανανθρώπινον.

Ούτω ο Ελληνικός Εθνικός βίος έχει δύο πλευρές:

1ον.Τήν πλευράν της Εθνικής Ατομικότητος, η οποία εκφράζει την φυσιογνωμίαν αυτήν καθ’εαυτήν των Ελλήνων και της οποίας η συνείδησις απέχει από τον σωβινισμόν, πράγμα το οποίον άλλωστε, είναι γνώρισμα όλων των υγιών λαών οι οποίοι θέλουν να ζήσουν και όχι να αυτοκτονήσουν.

2ον. Την πλευράν της Ελληνικής υπερατομικότητος ή ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΤΗΤΟΣ, δηλαδή την επέκτασιν των Ελληνικών Εθνικών Αξιών, εις άλλους λαούς και άλλους ολιγώτερον ανεπτυγμένους πολιτισμούς. Αυτή η πλευρά η Οικουμενική Κες-Δες και Κοι είναι το κατ’εξοχήν ιδιαίτερον και μοναδικόν γνώρισμα του Ελληνισμού και δεν σημαίνει διεθνηστικού ή κοσμοπολιτικού τύπου άρνησιν της Ελληνικής ουσίας, αλλά μεταφύτευσιν, ρίζωσιν και καλλιέργειαν Ελληνικής Ζωής και εις μη Ελληνικόν λαϊκόν έδαφος. Εσωτερικήν, θα ελέγαμεν, συνάφειαν του Ελληνισμού με όλον τον κόσμον. Είσδυσιν της Ελληνικής Πνευματικής Ουσίας εις την Οικουμένην.

Συνήθως, οι υμνωδοί του Εθνικού Βίου, αντλούν τά νάματα της εμπνεύσεώς των, από την Κασταλίαν των Εθνικών Παιάνων και Τροπαίων, και…. δικαίως. Μήπως δεν ήντλησεν από την ιδίαν πηγήν ο Αισχύλος, για να εκφράση την επινίκειον αγαλλίασιν της εποχής του, με το ύφος της τραγικής λέξεως; ή το αντιπερσικόν του μένος ο επιγραμματοποιός Σιμωνίδης, διά των επιγραμμάτων του; ή τον πατριωτικόν οργασμόν του, ο πλάστης της πολεμικής ελεγείας Καλλίνος ο Εφέσιος;

Η Δευτέρα περιοχή της Εθνικής δραστηριότητος των Ελλήνων, η πραγματοποίησις του Οικουμενικού Εθνισμού των, οφείλεται κυρίως εις την Πολιτικήν του Αλεξάνδρου και των Διαδόχων του, η οποία Πολιτική, απετέλεσε την ιστορικήν προϋπόθεσιν και θεμελίωσιν, της Πνευματικής Οικουμενικότητος του Ελληνισμού. Είναι η πρώτη φορά, όπου ένα Έθνος (το Ελληνικόν), εξαπλώνεται εις τον Κόσμον, ως φορεύς και όργανον παγκοσμίου εξημερωτικής καταστάσεως και Εκπολιτιστικής Αποστολής.

Η υπό της Ελληνικής Επιστήμης πλασθείσα γεωγραφική έννοια της Οικουμένης, καθίσταται πολιτική και πνευματική ιδέα, καθίσταται Οικουμενικόν Πνεύμα. Είναι η ιδέα ενός ενιαίου εναραίτου πεπολιτισμένου κόσμου εις τον οποίον η ανθρωπότης είναι συνημμένη εις ένα αδιαίρετον σύνολον.

Οικουμενικόν Πνεύμα προδίδει η ρήσις του Περικλέους εις τον Επιτάφιον Λόγον: Ανδρών Επιφανών πάσα γή τάφος και ου στηλών μόνον εν τη οικεία σημαίνει επιγραφή.

Όπως επίσης οι περιλάλητοι στίχοι του Ευρυπίδου:

Άπας μέν αήρ αετώ περάσιμος

Άπασα δε χθών ανδρί γενναίω πατρίς.

Στίχοι οι οποίοι θυμίζουν το Δημοκρίτειον απόφθεγμα:

Ανδρί σοφώ πάσα γή βατή, ψυχής γάρ αγαθής, πατρίς ο σύμπας κόσμος.

Αυτή η ιδέα της Οικουμένης ετροφοδότησε καί την πολιτικήν ονειροπόλησιν του Ιουλίου Καίσαρος, όπως ιδρύση ένα Υπερεθνικόν Παγκόσμιον Κράτος, περιλαμβάνον ολόκληρον τον Ελληνιστικόν και Ρωμαϊκόν Κόσμον. Μετά ταύτα όμως ενεδύθη Εθνικόν Ρωμαϊκόν ένδυμα και εθεμελίωσε το Imperium Romanum, το Οικουμενικόν Ρωμαϊκόν Κράτος του Αυγούστου. Βραδύτερον η ιδέα της Οικουμένης, παρελήφθη υπό των Βυζαντινών, ως Χριστιανική Ρωμαϊκή Ιδέα, της συνεργασίας δηλ. τού Οικουμενικού Κράτους και της Χριστιανικής Θρησκείας, προς εξασφάλισιν της ειρήνης. Της παλαιάς Pax Romana, και της ευδαιμονίας των ανθρώπων. Τοιουτοτρόπως η Ελληνική Οικουμενική Ιδέα επιζεί και εις την νέαν Ελληνικήν Πολιτιστικήν Κοινότητα του Ανατολικού Κράτους, δηλ. τής Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Αυτήν δε την Κοινότητα Πολιτισμού, εθεώρη μέχρι τέλους ο Κόσμος της Ελληνικής Αυτοκρατορίας, ως την Οικουμένην και την μόνην επίγειον βασιλείαν, πέριξ της οποίας και εναντίον της οποίας εκινούντο τα<<έθνη>>, δηλ. τά στίφη και τά συγκροτήματα τών βαρβάρων, η οποία όμως δεν εκάμφθη, αλλά ηδυνήθη να διατηρήση ζώσαν και ένδοξον την παλαιάν παράδωσιν της Αιωνίας Ελλάδος.

Αλλά Κες-Δες και Κοι, το νόημα της Οικουμενικότητος του Ελληνικού Έθνους δεν εξαντλείται μόνον με την επισήμανσιν των κυριωτέρων πολιτικών σταθμών εις την ιστορικήν τροχιάν της Οικουμενικής Ιδέας. Υπέρ το πολιτικόν της περιεχόμενο κείται το αθάνατον Πνευματικόν της Νόημα, το επενδεδυμένον με τον μανδύα της ΑΡΕΤΗΣ. Και μόνον υπό το πρίσμα της Πνευματικής Οικουμενικότητος του Ελληνισμού, καθίσταται θεατή και νοητή, η διαρκής Ελληνική παρουσία και ακτινοβολία και η παγκόσμιος σημασία των Ελληνικών γεγονότων.

Άρα η Αρχαία Ελληνική Μόρφωσις, η Παιδεία και ο σκοπός αυτής η ΑΡΕΤΗ ως Ελληνική Αξία, αποτελούν διά τον Ελληνοκεντρικόν Κόσμον, τις Πνευματικές Γέφυρες οι οποίες ενώνουν την Ελλάδα με την Κοινότητα των Εθνών, τά οποία Έθνη, ανάγουν την πατρότητα του πολιτισμού των εις τους Έλληνας Πρωτοπόρους.

Οι Ελληνες Κες-Δες και Κοι, δεν ενόησαν τον πολιτισμόν κατ’άλλον τρόπον, παρά ως Παιδείαν και Ημέρωσιν του Ανθρώπου. Πόλις-Πολιτισμός-Παιδεία, είναι ο Εννοιολογικός Τρίπους, επί του οποίου στηρίζεται ο Αρχαίος Ελληνικός ιστορικός και πνευματικός βίος. Για τους Έλληνες, όλες οι ανώτερες πλευρές της ζωής, ευρίσκουν τον λόγον της υπάρξεώς των εις την παιδευτικήν των σημασίαν και εις την παιδαγωγικήν και ανθρωποπλαστικήν αποτελεσματικότητα. Γνήσιος υγιής τύπος ανθρώπου γι’αυτούς, είναι ο φορεύς της αληθούς Παιδείας άνθρωπος, ο οποίος συνδυάζει εις αρραγή ενότητα, Λόγον και Βίον.

Γιά τους Ελληνας η Παιδεία είναι η μόνη δικαίωσις της υπάρξεως τού Ανθρώπου, ως ζώου πολιτικού, ενταγμένου εντός συντεταγμένης Κοινότητος συμβιούντων ανθρώπων. Η Πόλις (το αρχαίον Ελληνικόν Κράτος), έναν κύριον σκοπόν και λόγον υπάρξεως είχεν. Την διάπλασιν των ανθρώπων πού το απετέλουν, εις ανθρώπους <<Αρχειν τε και Άρχεσθαι επισταμένους μετά Δίκης>> (Κατά Πλάτωνα). Ως αποτέλεσμα δε σκοπόν και τελείωσιν της Παιδείας, εθεώρουν οι ΄Ελληνες την ΑΡΕΤΗΝ.

Η Αρετή των Ελλήνων κατά το απώτατον και το εγγύς παρελθόν συνοψίζεται εις τά κατωτέρω:

Ο όρος Αρετή δεν είχε πάντοτε το ίδιον εννοιολογικόν περιεχόμενον.Τό νόημά της διέφερεν ανά τις εποχές και κατά τους τόπους, αναλόγως προς τις δοξασίες και τις αντιλήψεις, oι οποίες συνέθεταν την σκέψιν και την νοοτροπίαν των ανθρώπων.

Κατά το απώτατον παρελθόν, υπό τον όρον Αρετή εχαρακτηρίζετο η σωματική ρώμη, επροσδιορίζετο το σθένος. Δηλαδή η έννοια της Αρετής εις το στάδιον αυτό καθίστατο ταυτόσημος με την Ανδρείαν.

Με την πάροδον του χρόνου όμως, το περιεχόμενον της Αρετής διευρύνθη, και εξέφραζε και άλλες ιδιότητες, πέραν της γενναιότητος, οι οποίες είχαν εξωτερικήν σημασίαν όπως:

Το κάλλος, το ανάστημα και γενικώς στοιχεία τά οποία εξεπήγαζαν κυρίως από μορφικά χαρακτηριστικά.

Η μετάβασις ωστόσον εις ανώτερες, από πολιτιστικής απόψεως κοινωνίες, σηματοδοτεί πλέον εις τον Ελληνικόν Κόσμον, την εμπέδωσιν της Αρετής εις φιλοσοφικήν βάσιν, προσλαμβάνουσα και εσωτερικόν περιεχόμενον, αποκτώσα και ηθικήν υπόστασιν.

Αιέν αριστεύειν και υπείροχον έμμεναι άλλων προτρέπει ο επεικός ποιητής Όμηρος, διά του Πηλέως και του Ιππολόχου, προς τους υιούς των Αχιλλέα και Γλαύκον, συναρτών την Αρετήν προς την πολεμικήν υπεροχήν και το πνεύμα της ανωτερότητος, ιδανικόν το οποίον άλλωστε προσιδιάζει εις τον Ομηρικόν ήρωα. Όταν ο Όμηρος διακηρύσση:Ούκ αρετά κακά εργα, δηλαδή δεν επιφέρουν την Αρετήν τά άνομα έργα,εις την ουσίαν θέτει τά ηθικά θεμέλια της Αρετής, και την οριοθετεί εις τά πλαίσια του Καλού Καγαθού, του ιδανικού δηλαδή προτύπου των αρχαίων προγόνων μας.

Φιλόσοφοι και συγγραφείς, μεταγενέστεροι του Ομήρου, όπως ο Θέογνις, ο Ηράκλειτος, ο Ησίοδος, ο Δημόκριτος, ο Πυθαγόρας, ο Σωκράτης, ο Πλάτων, ο Αριστοτέλης, σημασιοδοτούν διά των διδασκαλιών των, το περιεχόμενον της Αρετής, εμβαθύνοντες εις την ουσίαν της.

Ο Ησίοδος εις το έργον του Έργα και Ημέραι τονίζει τά ακόλουθα: <<Της δ’Αρετής ιδρώτα θεοί προπάροιθεν έθηκαι αθάνατα, μακρός δε και όρθιος οιμός ες αυτήν και τρηχύς>>

Η λυρική ποιήτρια Σαπφώ (7ος αιών π.Χ), σημασιοδοτεί τον σκοπόν της ζωής ως ακολούθως: [Η απόκτησις υλικών αγαθών και η συσσώρευσις αμυθήτου πλούτου, χωρίς ψυχικές αρετές, ουδεμίαν αξίαν και σταθερότα έχει].

Ο Πυθαγόρας, προτάσσει την Πρακτικήν Αρετήν. Δηλαδή πρέπει πρώτον να πατάξωμε τον παραλογισμόν καί την έμφυτον ραθυμίαν, και μετά να επιδοθώμεν εις την κατανόησιν των Θείων πραγμάτων.

Η Αρετή συμφώνως προς τους Στωϊκούς φιλοσόφους θεωρείται μία δύναμις της ψυχής, η οποία προέρχεται από τον Νούν.

Βεβαίως η Αρετή ευρίσκει την καταξίωσίν της εις την μορφήν και εις το έργον του Σωκράτους, του μεγίστου των φιλοσόφων, ο οποίος, κατά τον Διογένην τον Λαέρτιον: Πρώτος περί βίου διελέχθη, και κατά τον Κικέρωνα, μετελαμπάδευσε την σοφίαν από τον Ουρανόν εις την Γήν.

Συμφώνως προς τήν Σωκράτικήν αντίληψιν, η Αρετή είναι μία, βασιζομένη εις την σοφίαν, και επί μέρους εκφάνσεις της είναι, η Δικαιοσύνη, η Ανδρεία, η Σωφροσύνη και η Αγνότης (Πλάτωνος Πρωταγόρας, κεφ.ΙΗ΄κε). 

Επίσης: Η έννοια της Αρετής, συνάπτεται με την έννοιαν της Παιδείας, της οποίας είναι ο στόχος, ο σκοπός. Ολοκληρωμένη, πλήρης και γνησία Αρετή είναι η Πολιτική Αρετή, η οποία ενέχει τον Νούν και την Δίκην, και ούτω συντελεί εις την τελείωσιν των πεπαιδευμένων και εις την διαμόρφωσιν αυτών, εις άνδρας αγαθούς, κατά το Ζήν και κατά το Εύ Ζήν.

Ο Πνευματικός διάδοχος του Σωκράτους ο ΠΛΑΤΩΝ, αναφέρεται εις τό τρισυπόστατον της ψυχής, διακρίνων αυτήν εις Λογιστικόν, Θυμοειδές και επιθυμητικόν και αναδεικνύει τις ψυχοπνευματικές εκείνες καταστάσεις και συμπεριφορές, οι οποίες προσιδιάζουν, εις την Σοφίαν, εις τήν Ανδρείαν και εις την Σωφροσύνην, οι οποίες αρετές, απορρέουν από την τριχοτόμησιν της ψυχής εις Λογιστικόν, Επιθυμιτικόν και Θυμοϊδές. Συνεπίκουρος προς αυτές τις αρετές θεωρείται και η Δικαιοσύνη, όπως προκύπτει από το έργον ΟΡΟΙ του μαθητού και διαδόχου του Πλάτωνος εις την Ακαδημίαν, Σπευσίπου. Τά τέσσαρα αυτά είδη Αρετής, αποτελούν κατά τον Πλάτωνα <<ΘΕΙΑ ΑΓΑΘΑ>>, συμπληρώνουν δε και ολοκληρώνουν τά τέσσαρα ανθρώπινα αγαθά, τά οποία είναι, η Υγεία, το Κάλλος, η Σωματική Δύναμις και ο εντός λογικών ορίων Πλούτος. Εις το έργον του ΝΟΜΟΙ, ο Πλάτων αναφέρει σαφώς ότι: [Τά μέν ανθρώπινα εις τά Θεία, τά δε Θεία εις τον Ηγεμόνα Νούν Σύμπαντα].

Εξάλλου, συμφώνως πάντοτε με την Σωκρατικήν και συνακολούθως την Πλατωνικήν αντίληψιν, η ψυχή βελτιώνει το σώμα και όχι τό αντίστροφον, εξηγών την σημασίαν της ιεραρχικής κλιμακώσεως των ειδών ής Αρετής. Τελικώς ο Πλάτων αποφαίνεται, ότι η Αρετή είναι η Αρμονία του ανθρώπου προς τον Φυσικόν Νόμον.

Εδώ ακριβώς έγκειται Κες-Δες και Κοι και το μεγαλείον του Πλατωνικού Φιλοσοφικού Ρεύματος, το οποίον εντοπίζεται εις την εξύψωσιν της Εσωτερικής Ψυχικής Αρετής, και αποδίδει έμφασιν εις το Εσωτερικόν Κάλλος.

[Αρετή…κάλλος και ευεξία ψυχής], λέγει ο Πλάτων εις το ΣΥΜΠΟΣΙΟΝ. Καί εις τήν ΠΟΛΙΤΕΙΑΝ τονίζει [Το εν ταίς ψυχαίς κάλλος τιμιώτερον τού εν τώ σώματι], χωρίς να παραγνωρίζεται βεβαίως και το κάλλος του σώματος. Ο Πλάτων δέχεται επίσης διά του Σωκράτους (Διάλογος ΜΕΜΝΩΝ), και άλλες υποδιαιρέσεις της Αρετής, μεταξύ των οποίων η Ευταξία, η Οσιότης, η φιλοπονία κ.λ.π.

Με αυτήν την αντίληψιν εναρμονίζεται και ο Δημόκριτος, ο οποίος έχει χαρακτηρίσει, Θεία τά Αγαθά της ψυχής, ανθρώπινα εκείνα τά οποία απορρέουν από σωματικά χαρακτηριστικά και ιδιότητες. Την γενικήν δε εποπτείαν όλων των μορφών Αρετής, ασκεί ο Νούς, ο κραταιός Ηγεμών.

Αξιόλογος είναι και η άποψις του Αριστοτέλους, ο οποίος υπό τον όρον Αρετή, δέχεται μόνον τις ψυχικές ιδιότητες και ικανότητες. Αρετήν δε λέγομεν ανθρωπίνην ού τήν τού σώματος αλλά τήν τής ψυχής, αναφέρει εις τά Ηθικά Νικομάχεια, και προβαίνει εις διάκρισιν των Αρετών, εις Αρετές Διανοητικές και Ηθικής σημασίας.

Ως Ηθικές Αρετές εννοεί τις έχουσες σχέσιν με τον Ορθόν Λόγον. Ως Διανοητικές δε, θεωρεί την Επιστήμην, την Φρόνησιν, την Σοφίαν, τον Νούν, την Τέχνην και την Δικαιοσύνην, ως την Μεγίστην των Αρετών. [Κρατίστην των Αρετών είναι δοκεί η Δικαιοσύνη και ούθ έσπερος, ούθ εώως ούτω θαυμαστός], είναι ένα τμήμα του περιφήμου Ύμνου προς την Αρετήν, με τον οποίον την υμνεί ο Αριστοτέλης.

Ανάλογον θέσιν είχε διατυπώσει πρό δύο αιώνων, από τον Αριστοτέλην περίπου και ο Θέογνης, με το περίφημον ποίημά του Αρετή…Αξία Ελληνική..

Εις την εσωτερικήν Αρετήν επικεντρώνουν το ενδιαφέρον των και οι Νεοπλατωνικοί και οι Νεοπυθαγόρειοι φιλόσοφοι με προεξέχοντας τον Πλωτίνον και τον Ιεροκλήν.

Από τόν Μυσταγωγόν Πλωτίνον αναφέρεται: Κάλλος ψυχής Αρετή πάσα και της Αρετής η θεοειδής αγλαία.

Ο νεοπυθαγόρειος Ιεροκλής, αναδεικνύων τον ρόλον της φιλοσοφίας, επί της αναδείξεως της Αρετής, αποφαίνεται τά ακόλουθα:

Διά της Φιλοσοφίας η ανθρωπίνη Αρετή καθάρεται και τελειούται. Καθάρεται από τόν υλικόν παραλογισμόν, γίνεται ανεξάρτητος του σώματος και τελειούται με την απόκτησιν της ευζωίας, επανακάμτουσα προς την θείαν εξομοίωσιν. Καί συμπληρώνει: Αυτά τά αποτελέσματα ημπορούν να επιτελέσουν η Αρετή και η Αλήθεια, η μέν Αρετή εξαλείφουσα την υπερβολήν των παθών, η δε Αλήθεια την πλάνην, επαναδίδουσαι την θειότητα εις όσους είναι προδιατεθημένοι να την απαιτήσουν.

Ενδεικτικόν τής σημασίας, πού προσελάμβανεν εις τόν Αρχαίον Ελληνικόν Κόσμον η Εσωτερική-Ψυχική Αρετή και Ωραιότης, αποτελεί το γεγονός ότι ο ευγενής Αλκιβιάδης, υπεχώρη έμπροσθεν του ασχήμου Σωκράτους διότι, έβλεπεν εντός αυτού [Αγάλματα…θεία καί χρυσά καί πάγκαλα, τά οποία ακτινοβόλουν απερίγραπτον ωραιότητα και επροκάλουν αμήχανον κάλλος]. (ΣΥΜΠΟΣΙΟΝ ΠΛ>).

Πέραν από λεπτομερειακές αναλύσεις και υποδιαιρέσεις, είναι κοινή η διαπίστωσις εις όλους, από τον Όμηρον μέχρι τήν Υπατίαν τόν Πλωτίνον και τον Ιεροκλήν, ότι η Αρετή, αποτελεί μίαν ιδιότητα, η οποία άγει τον άνθρωπον, εις τήν ψυχοπνευματικήν τελείωσιν και ανυψώνει αυτόν εις τά ανώτερα επίπεδα τής βιοτικής καταστάσεως.

Άλλωστε δια τον λόγον αυτόν η Αρετή, συνυφαίνεται προς τήν έννοιαν του ανθρωπίνου αγαθού και ο ενάρετος, ό έχων δηλ. εμπεδώσει το αληθές νόημα της Αρετής, ανελίσσεται προς τά Ουράνια Πεδία, προσεγγίζων την ιδεατήν κατάστασιν της Αθανασίας.

Βεβαίως διά την εμπέδωσιν τού αληθούς νοήματος της Αρετής, συμβάλλει τά μάγιστα, και η Παιδεία- η εκπαίδευσις, και διά τον λόγον αυτόν ο Σωκράτης εις τον Πλατωνικόν ΠΡΩΤΑΓΟΡΑ υποστηρίζει την αντίληψιν, ότι η Αρετή είναι ΔΙΔΑΚΤΗ, και τονίζει ότι [Διά της ορθής εκπαιδεύσεως καλλιεργείται ένας ενάρετος βίος, ενώ παραλλήλως αποκτάται και η επιβεβλημένη Πολιτική Αρετή]

Η Αρετή επευραβεύετο με υλικές και ηθικές αμοιβές και αναγνωρίσεις. Κυρίαρχον θέσιν εις τον αρχαίον Ελληνικόν Κόσμον κατελάμβανον οι ηθικές αναγνωρίσεις με την πλέον όλων αντιπροσωπευτικήν, την απονομήν του Ιερού Κοτίνου κατά την ανάδειξιν των Ολυμπιονικών εις την Ολυμπίαν Άλτιν.

Ανάλογοι στέφανοι επλέκοντο κατά την απονομήν των ηθικών αναγνωρίσεων των εναρέτων, εις τά Πύθια από δάφνην, εις τά Ίσθμια από πεύκον, εις τά Νέμεα από σέλινον και εις άλλα μέρη από κλάδους φοίνικος.

Η Ηθική επιβράβευσις των αθλητών, υπήρξεν ένδειξις ανωτερότητος του Ελληνικού Κόσμου, δυσεξήγητος στους Βαρβάρους, εις τούς οποίους, η Αρετή ήτο άγνωστος. 

Τελειώνω Κες-Δες καί Κοι, την μικράν αυτήν αναφοράν μου εις την Αιωνίαν Ελλάδα, με τά λόγια δύο ξένων κορυφαίων μορφών του Πνεύματος.

1ος. Ο Σέρ Ρίτσαρντ Λίβινκστον. Άγγλος καθηγητής εις το πανεπιστήμιον της Οξφόρδης και ακαδημαϊκός, γράφει μεταξύ άλλων εις το βιβλίον του Ελληνικά Ιδανικά και Σύγχρονος Ζωή: <<Η Ελλάς ευρήκε τον κόσμον χωρίς φιλοσοφικήν και επιστημονικήν Σκέψιν, με μίαν ζωήν πού ήτο ζωώδης άν όχι κτηνώδης, και όταν ετελείωσε το έργον της, οι ιδέες μητέρες του συγχρόνου πολιτισμού είχαν γεννηθή. Η σύγχρονος Ευρώπη είναι δημιούργημα καθαρόν της Ελλάδος και εις τήν σύγχρονον ζωήν είναι απαραίτητον να καταφύγωμεν εις την υιοθέτησιν των αρχαίων Ελληνικών Ιδανικών διά την ζωήν. Η έννοια της Αρετής, δεν είναι πράγμα των φιλοσόφων λέγει, είναι κάτι πού αντιπροσωπεύει το ένστικτον της Ελληνικής Φυλής. κ.λ.π >>

Και 2ος ο κορυφαίος Γάλλος επιστήμων, συγγραφεύς και ακαδημαϊκός, Βίκτωρ Ουγγώ, εις μίαν έξαρσιν ενθουσιασμού ανεφώνησε: Ελλάς είναι ο συστελλόμενος κόσμος και κόσμος είναι η διαστελλομένη Ελλάς.------

Σας Ευχαριστώ.

Ηλίας Κ. Τριανταφύλλου

Πολιτικός Μηχανικός Ε.Μ.Π