ΠΡΟΤΑΣΗ…ΓΙΑ ΑΝΑΓΝΩΣΗ!

Επιμέλεια: Ελένη Σοφού

«Ψάχνε για την αδερφή σου ύστερα από κάθε κατάδυση. Μην το ξεχνάς ποτέ. Όσο τη βλέπεις, είσαι ασφαλής… Μην τους αφήσεις ποτέ να σε δουν! Και το κυριότερο, μην κάνεις ποτέ το λάθος να βρεθείς μόνη με κάποιον από αυτούς… Η Χάνα ξέρει ότι το να προστατεύει την αδελφή της σημαίνει να την κρατάει μακριά από τους Γιαπωνέζους στρατιώτες. Τα προειδοποιητικά λόγια της μητέρας είναι εμποτισμένα από έναν δυσοίωνο φόβο και στα δεκάξι της χρόνια η Χάνα νιώθει τυχερή που δεν έχει συμβεί ποτέ αυτό. Και που έμελλε να αλλάξει μια ζεστή καλοκαιρινή μέρα…

Η μητέρα της άναψε μια λάμπα πετρελαίου, άνοιξε την τσάντα της και έβγαλε ένα λουλούδι. Ήταν ένα λευκό χρυσάνθεμο, σύμβολο πένθους για τους Κορεάτες. Ο πατέρας της σήκωσε τη λάμπα και την κράτησε ψηλά, φωτίζοντας το λευκό άνθος κόντρα στον ομιχλώδη, αστροφώτιστο ουρανό».

Το «ΛΕΥΚΟ ΧΡΥΣΑΝΘΕΜΟ» είναι ένα ιστορικό μυθιστόρημα της Mary Lynn Bracht από τις εκδόσεις Λιβάνη (2019) που μας μεταφέρει στην εισβολή του Ιαπωνικού στρατού στην Κορέα. Ένα βιβλίο που βγάζει στο φως ένα ακόμη έγκλημα του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου. Τη μεγάλη ντροπή της Ιαπωνίας, που δημιούργησε με τη βία το «στρατό του έρωτα» ή αλλιώς την εκμετάλλευση των «γυναικών ανακούφισης» που χρησιμοποιούνταν ως σκλάβες του σεξ, ταγμένες στην υπηρεσία των Ιαπώνων στρατιωτών. Μια συγκλονιστική ιστορία γραμμένη με λυρισμό και ρεαλισμό για το ισχυρό δέσιμο ανάμεσα σε δύο αδελφές, της δεκαεξάχρονης Χάνα και της μικρής Έμι, που τις χωρίζει ο πόλεμος ξαφνικά και βίαια. Θύματα και οι δυο του ιαπωνικού στρατού κατοχής, όπως πολλές άλλες γυναίκες και κορίτσια.

Το βιβλίο είναι μοιρασμένο σε δύο αφηγηματικούς χρόνους. Αρχικά μας ταξιδεύει πίσω στο 1943 σε ένα μικρό νησί της Κορέας. Σε ένα ψαροχώρι στο νησί Τζέτζου που βρίσκεται υπό ιαπωνική κατοχή ξεκινά η γνωριμία μας με την οικογένεια της Χάνα. Η δεκαεξάχρονη Χάνα μαζί με τη μητέρα της δουλεύουν για να ζήσουν ως «χενιό» δηλαδή «γυναίκα της θάλασσας». Το χαρακτηριστικό αυτών των γυναικών είναι ότι κολυμπούν σε βάθος 20 μέτρων και μαζεύουν αχινούς, καλαμάρια και άλλα παράξενα πλάσματα του βυθού. Η κατάδυσή τους γίνεται χωρίς φιάλες οξυγόνου και πολλές φορές κρατούν την αναπνοή τους πάνω από 2 λεπτά. «Οι γυναίκες χενιό κάνουν την δουλειά των νεκρών, στην γη των ζωντανών» αναφέρει ένα κορεάτικο ρητό. Έτσι αυτές οι γυναίκες βγάζουν το ψωμί τους από τις καταδύσεις στη θάλασσα και από τις πωλήσεις των αγαθών στην αγορά. Η Έμι, η μικρή αδελφή της Χάνα, καθόταν στην ακτή και φύλαγε τους κουβάδες που περιείχαν την ψαριά της ημέρας. Ήταν πολύ μικρή για να βουτάει μαζί τους. Η αγωνία της μητέρας αλλά και της Χάνα ήταν να μην δουν οι Ιάπωνες στρατιώτες τη μικρή Έμι. Όταν οι στρατιώτες ιαπωνικής κατοχής κάνουν επιδρομή στο ψαροχώρι τους, η Χάνα, θυσιάζεται για να σωθεί η μικρή της αδελφή. Παίρνει τη θέση της και οδηγείται στην Μαντζουρία, όπου αναγκάζεται να γίνει μια «γυναίκα ανακούφισης» σε πορνείο του ιαπωνικού στρατού.

Εξήντα οχτώ χρόνια μετά, το Δεκέμβριο του 2011 στο νησί Τζέτζου η εβδομηνταεφτάχρονη Έμι κουβαλώντας τις δικές της μνήμες κάνει καταδύσεις στον βαθύ ωκεανό. Με αυτόν τον τρόπο προσπαθεί να μην σκέφτεται, να μη θυμάται. Είναι τόσο επώδυνο να θυμάται το παρελθόν. Το λευκό χρυσάνθεμο που έφερε η μητέρα της στο σπίτι όταν η Χάνα έπεσε στα χέρια των στρατιωτών για να την σώσει, την στοιχειώνει ακόμη. Θα μπορέσει έστω στο τέλος της ζωής της να σβήσει τους εφιάλτες της και να βρει ψυχική γαλήνη; Θα καταφέρει να βρει την αδελφή της και να εξιλεωθεί που σε ηλικία εννέα χρόνων φοβήθηκε να την υπερασπιστεί;

Το λευκό χρυσάνθεμο στην Κορέα συμβολίζει το πένθος. Η Mary Lynn Bracht έγραψε ένα ιστορικό μυθιστόρημα για το «πένθος» του πολέμου. Για την καταστροφή και για τα ερείπια, υλικά και ανθρώπινα. Για το σωματικό και ψυχικό βιασμό που αφήνει πίσω του πληγές και δυστυχώς κανένα δικαστήριο δεν έχει ακόμα καταδικάσει. Η συγγραφέας παρόλο που καταπιάνεται με ένα από τα μεγαλύτερα εγκλήματα πολέμου μας παραδίδει ένα μυθιστόρημα σκληρό αλλά πλούσιο σε εικόνες και συναισθήματα. Μέσα από τη λυρικότητα και την κελαριστή γραφή βρίσκουμε πάλι την αγάπη στις σελίδες μυθιστορήματος: την αδερφική αγάπη και θυσία, την μητρική αγάπη αλλά και την φιλική. Το μυθιστόρημα μας ταξιδεύει σε θαλάσσιους βυθούς, σε ήσυχα ψαροχώρια, σε γυναίκες γοργόνες που για αιώνες συντηρούσαν τις οικογένειες τους, καθώς και σε μια διαφορετική κουλτούρα, της την κουλτούρα της μακρινής Κορέας.

Η δράση είναι κλιμακούμενη, και προσφέρει δυνατές συγκινήσεις, ειδικά προς το τέλος του βιβλίου όπου γινόμαστε μάρτυρες της τιμητικής αυτοκτονίας του σαμουράι διοικητή της ιαπωνικής κατοχής στην Κορέα, αντιλαμβανόμαστε ότι και οι ίδιοι οι στρατιώτες αποτελούν θύματα, θύματα μιας χαμένης αξιοπρέπειας και ντροπής.

Το «ΛΕΥΚΟ ΧΡΥΣΑΝΘΕΜΟ» αποτείνει φόρο τιμής σε όλες τις γυναίκες που ο πόλεμος άλλαξε με βία τη ζωή τους. Στα κορίτσια που απήχθηκαν από τους Ιάπωνες κατά την ιαπωνική κατοχή και χρησιμοποιήθηκαν ως «γυναίκες ανακούφισης». Σε όλες αυτές που χωρίς τη θέλησή τους έγιναν σκλάβες του σεξ. Στις γυναίκες που επιβίωσαν σε ξένες χώρες χωρίς οι οικογένειές τους να μάθουν τις τραγικές ιστορίες τους. Στα κορίτσια που κατόρθωσαν να βγουν ζωντανές και επέστρεψαν, χωρίς να έχουν την ελευθερία να μιλήσουν για όσα φρικτά βίωσαν. Σε όλες τις γυναίκες που αναγκάστηκαν να υπομένουν ολομόναχες και σιωπηλές τους εφιάλτες τους λόγω των κοινωνικών άγραφων νόμων, της κοινωνικής ηθικής και των προκαταλήψεων. Φόρο τιμής σε όλες τις γυναίκες που ο πόνος τους έγινε δύναμη και η υπομονή τους ελπίδα. «…γιατί οι «χενιό» είναι γυναίκες της δύναμης και της αντοχής…»

Καλό διάβασμα!

Λίγα λόγια για την συγγραφέα:

Η Mary Lynn Bracht είναι Αμερικανίδα συγγραφέας κορεατικής καταγωγής, που ζει στο Λονδίνο. Έχει λάβει πτυχίο Δημιουργικής Γραφής από το Κολέγιο Μπίρκμπεκ του Πανεπιστημίου του Λονδίνου. Μεγάλωσε στους κόλπους μιας μεγάλης κοινότητας εκπατρισμένων γυναικών που ενηλικιώθηκαν στη μεταπολεμική Νότια Κορέα. Το 2002 επισκέφθηκε το χωριό στο οποίο γεννήθηκε η μητέρα της και στη διάρκεια αυτού του ταξιδιού έμαθε για πρώτη φορά για τις «γυναίκες ανακούφισης», οι οποίες αρπάχτηκαν διά της βίας και εγκλωβίστηκαν σε οίκους ανοχής για τους άντρες του ιαπωνικού στρατού. Το «ΛΕΥΚΟ ΧΡΥΣΑΝΘΕΜΟ» είναι το πρώτο της μυθιστόρημα και τιμήθηκε με τα βραβεία Writers’ Guild της Μεγάλης Βρετανίας και Prix Coup de Cœur Saint-Maur en Poche 2018.