Ο ΠΡΟΜΗΘΕΑΣ ΤΗΣ ΚΟΠΩΣΗΣ!

  Ευάγγελος Κωνσταντέλος

Ο Προμηθέας της κυβέρνησης, όπως και του Κάφκα, είναι η κόπωση της κοινωνίας στην οποία ελπίζει ο Κυριάκος Μητσοτάκης και το επιτελικό του κράτος

Από την αρχή της διακυβέρνησης της νέας δεξιάς του Κυριάκου Μητσοτάκη, τόσο οι πράξεις όσο και η ρητορική που διαμόρφωναν την αισθητική αποτύπωση των σκοπών του κυβερνητικού έργου, φάνταζαν σαν μια προσπάθεια πρόκλησης των κοινωνικών ενστίκτων. Η πανδημία αποτέλεσε μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για το επιτελικό κράτος να διευρύνει τον κοινωνικό αυτοματισμό, καθιστώντας την εργαλείο πειθάρχησης του συνόλου των πολιτών στις βουλές, όχι τόσο των κυβερνητικών αποφάσεων αλλά κυρίως του ίδιου του πρωθυπουργού. Η συνεπικουρία καλοπληρωμένων ΜΜΕ, διαπλεκόμενων επιχειρηματικών και τραπεζικών παραγόντων, μαζί με ορισμένους ανάλγητους δημοσιολογούντες, διαμόρφωσε ένα πλέγμα προστασίας γύρω από τον πρωθυπουργό, μεταθέτοντας τις ευθύνες για κάθε κυβερνητική πράξη στους πολίτες. Παράλληλα, η κυβέρνηση μηχανευόταν μεθοδολογίες προβολής των αποτυχιών της στους πολιτικούς της αντιπάλους. Όμως, όπως αποδείχτηκε στην πράξη, η κοινωνία της πειθαρχίας δεν είχε τα αναμενόμενα αποτελέσματα, αφού η εικονιστική δημόσια σφαίρα φάνηκε πιο δυνατή και ενεργητική στην αντίδρασή της εν σχέση με τη φυσική καταστολή και τον εκφοβισμό.

Έτσι, ταυτόχρονα με τη βία και την καταστολή, άρχισε να διαμορφώνεται μια ρητορική περί επιδόσεων και χειροκροτημάτων στα μπαλκόνια, ενισχύοντας την αντίληψη πως η κυβέρνηση «εμπιστεύεται» τους πολίτες για να ξεπεραστεί μία ακόμη κρίση. Συνεκδοχικά, η ευθύνη βαραίνει οποιονδήποτε άλλο… εκτός από τον πρωθυπουργό. Το επιτελικό κράτος γνωρίζει πως οι τεχνικές της πειθαρχίας μπορούν να φτάσουν σε ελάχιστα όρια ενώ οι επιδόσεις των πολιτών μπορούν να είναι πιο αποτελεσματικές, ώστε ο Κυριάκος Μητσοτάκης να ολοκληρώσει τη θητεία του, ή αν επιλέξει πρόωρες εκλογές, να μην φέρει καμιά ευθύνη για τις εκατόμβες νεκρών που έχει ήδη δημιουργήσει. Φυσικά, η ρητορική δεν εξαντλείται στον υπεράνθρωπο ή το κυρίαρχο υποκείμενο του Νίτσε αλλά στον άοκνο εργάτη που υποχρεούται να υπηρετεί το σύνολο, ώστε να βγάλει από το αδιέξοδο τον πρωθυπουργό.

Αυτός ο τύπος πολίτη, αν και είναι απροστάτευτα εκτεθειμένος στο πλεόνασμα θετικότητας της ανεμελιάς του Μητσοτάκη, καθίσταται μόνος φορέας της ατομικής ευθύνης και της πρωτοβουλίας. Όποιος διατυπώνει ενστάσεις, δυσανασχετεί ή ακόμη αμφισβητεί αυτή τη ρητορική, αυτόματα θεωρείται εχθρός του πρωθυπουργού. Λόγου χάρη, η μανία της κυβέρνησης προς το πρόσωπο του Κώστα Βαξεβάνη και της εφημερίδας Documento δεν αφορά την κριτική στην κυβερνητική πολιτική αλλά κυρίως στην πολιτική ποιότητα του ίδιου του Κυριάκου Μητσοτάκη. Θα αδικούσε τη λογική βέβαια, αν η ανάλυση περιοριζόταν στις δυνατότητες του πρωθυπουργού και δεν διέθετε επιπλέον πολιτικές προεκτάσεις.

Η πολιτική της «δραστήριας κοινωνίας», που είναι ταυτόχρονα και υπεύθυνη, πρέπει να είναι και κάτι επιπλέον πέρα από υπηρέτης της οικογένειας Μητσοτάκη. Μια εξήγηση έρχεται από το μυστηριώδες έργο τού εβραϊκής καταγωγής Βοημού λογοτέχνη Φραντς Κάφκα, με τίτλο «Προμηθέας» (1918). Ο Προμηθέας του Κάφκα χωρίζεται σε τέσσερα μέρη. Στο πρώτο μέρος αφηγείται τον γνωστό μύθο με την κλοπή της φωτιάς από τους θεούς και την προδοσία του ώστε να ευεργετήσει τους ανθρώπους. Η διήγηση προχωρά στην τιμωρία του ευγενούς Τιτάνα και τα δεσμά του στον Καύκασο, όπου οι θεοί έστελναν αετούς που κατασπάραζαν το αναφυόμενο συκώτι του. Το δεύτερο μέρος περιγράφει τα βάσανα και το μαρτύριο του Προμηθέα πάνω στο βράχο. Ο πόνος έσπρωχνε τον Τιτάνα ολοένα πιο μέσα στο βουνό, ώσπου τελικά δεν μπορούσε κανείς να τον διακρίνει. Στο τρίτο μέρος η προδοσία για χάρη του ανθρώπου έχει αρχίσει να ξεχνιέται από όλους. Η λήθη σκέπασε την προδοσία, το μαρτύριο και τον πόνο. Στο τέταρτο και τελευταίο μέρος όλη η ιστορία άρχισε να κουράζει τους θεούς, τους αετούς, τον κόσμο, μέχρι που στο τέλος και η ίδια η πληγή κουράστηκε και επουλώθηκε μια και καλή.

Ο Προμηθέας της κυβέρνησης, όπως και του Κάφκα, είναι η κόπωση της κοινωνίας στην οποία ελπίζει ο Κυριάκος Μητσοτάκης και το επιτελικό του κράτος. Θεωρεί, ότι η κοινωνία θα κουραστεί σε τέτοιο βαθμό, ώστε να πάψει να ασχολείται με τα καμώματά του και αυτοβούλως θα παραμείνει αλυσοδεμένη και ξεχασμένη στο «βουνό» της καθημερινής της αγωνίας. Ελπίζει πως ο κόσμος θα βαρεθεί να ασχολείται ακόμη και με το ίδιο το μαρτύριο που η κυβέρνηση τον τιμωρεί. Προσδοκά πως θα κουραστεί και ο Βαξεβάνης και όποιος άλλος δεν ανέχεται να σκεπαστούν από τη λήθη τα σκάνδαλα και οι απάτες του αγελαίου συρφετού που κυβερνά. Θεωρεί, τέλος, πως θα ρίξει όσους τον αμφισβητούν στην κατάθλιψη και στην αρνητικότητα για να ζει αυτός μέσα στην ανεμελιά.

Οι άοκνοι εργάτες δεν θα τον υπηρετούν για πάντα, αφού η ελπίδα της κοινωνικής μεταβολής επιφέρει τις περισσότερες φορές κάθαρση. Πολύ λίγες ήταν οι φορές στην ιστορία που ο άνθρωπος μεταφέρθηκε από την κοινωνία της πειθαρχίας, στην κοινωνία της κόπωσης και τελικά οδηγήθηκε στην ψυχική εξάντληση και παραίτηση. Και αν ορισμένοι πιστεύουν πως πολλές πληγές στο σώμα της κοινωνίας επουλώθηκαν λόγω κόπωσης, λησμονούν τούτο. Πως η κοινωνία έχει την ιδιότητα της αυτοπροστασίας, ούσα σε θέση να αποβάλλει καθετί βλαβερό και παρακμιακό που την προσβάλλει.

Πηγή: https://www.koutipandoras.gr/