Η ΔΟΥΛΕΙΑ ΣΤΟΝ ΑΡΧΑΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ!

Από: Χριστίνα Μιχαηλίδου

Δούλοι στην αρχαία Ελλάδα | Πηγή εικόνας: olympia.gr

Ο αρχαιοελληνικός πολιτισμός αποτελεί κοιτίδα του σύγχρονου δυτικού πολιτισμού. Το ερώτημα είναι πως μία τέτοια κοινωνία αντιμετώπιζε τη δουλεία ως αναπόσπαστο στοιχείο της δομής της. Ο αρχαίος φιλόσοφος Αριστοτέλης έχει επικριθεί σχετικά με τις αντιλήψεις του. Θεωρείται πως ενθάρρυνε την αντίληψη ότι οι δούλοι δεν είναι δεκτικοί ηθικής τελείωσης. Πρόβαλε επίσης ως επιχείρημα υπέρ της δουλείας την ιεράρχηση ανάμεσα στους ανθρώπους.

Η δουλεία καθιερώθηκε ως “εθιμικό δίκαιο” σε όλους τους πολιτισμούς του κόσμου από τους προϊστορικούς χρόνους. Εκτός από τις πρωτόγονες κοινωνίες, επειδή δεν υπήρχε σε αυτές ο κοινωνικός διαχωρισμός. Ως φαινόμενο πρωτοεμφανίστηκε μόνο όταν ο άνθρωπος άρχισε να αποκτά μόνιμη εγκατάσταση και να καλλιεργεί τη γη.

Αρχαία Αθήνα

Η Αρχαία Αθήνα δεν αποτέλεσε εξαίρεση οργανωμένων κοινωνιών που ενστερνίστηκαν τη δουλεία ως άγραφο “πολεμικό δίκαιο”. Καθώς ένας μεγάλος αριθμός δούλων προέρχονταν από την κατάκτηση ξένων εδαφών ως λάφυρο των νικητών. Το δουλεμπόριο αποτελούσε μία εμπορική συναλλαγή όπως κάθε άλλη μορφή εμπορίου. Οι περιοχές διεξαγωγής ήταν πολλές. Από τη Μαύρη Θάλασσα, την Ανατολική Μεσόγειο και τη Βόρεια Αφρική ως και την Αθήνα, Αίγινα, Κόρινθο, Χίο. Η ανθρώπινη αγοραπωλησία, δουλεία, αφορούσε γυναίκες, άνδρες και μικρά παιδιά. Ως προς τον αριθμό των δούλων στην αρχαία Αθήνα, πηγές αναφέρουν ότι αποτελούσε το 15% του πληθυσμού και άλλες ότι άγγιζε εώς και το 40%. Ποσοστό πολύ πιθανό να είναι και το αληθές, αφού κάθε νοικοκυριό είχε παραπάνω από ένα δούλο. Η οικονομική ευμάρεια της κάθε οικογένειας όριζε και τον αριθμό των δούλων που αποκτούσαν.

Σύμφωνα με το αθηναίικό δίκαιο, η δουλεία ήταν ένα αποδεκτό καθεστώς και όριζε ότι οι δούλοι ήταν ιδιοκτησία των αφεντικών τους. Θα μπορούσαν να πουληθούν και να αγορασθούν ανά πάσα στιγμή. Επίσης υπήρχαν δούλοι που ήταν ιδιοκτησία της πόλης κράτους, οι οποίοι διέφεραν από τους υπόλοιπους.

Αρχικά οι δούλοι χρησιμοποιούνταν ευρέως ως βοηθητικό προσωπικό στις εργασίες της κάθε οικογένειας. Ήταν μέλος της αλλά χωρίς κανένα δικαίωμα. Φρόντιζαν τα παιδιά, έκαναν όλες τις εσωτερικές και εξωτερικές εργασίες του σπιτιού. Οι Αθηναίοι δούλοι ενδυματολογικά έμοιαζαν με τους αφέντες τους. Παράλληλα, ιστορικά έγγραφα καταγράφουν ότι οι δούλοι συμμετείχαν στην οικοδόμηση γνωστών κτισμάτων, όπως το Ερεχθείο. Άλλοι εργάζονταν κάτω από άθλιες συνθήκες στα ορυχεία, λατομεία και σε γεωργικές εργασίες.

Δούλοι στην αρχαία Ελλάδα | Πηγή εικόνας: olympia.gr

Αρχαία Σπάρτη

Στην Αρχαία Σπάρτη μόνο οι εύπορες οικογένειες είχαν δούλους, με την έννοια ότι τους ανήκαν ως προσωπική περιουσία. Οι είλωτες είχαν έντονη παρουσία και ήταν δημόσιοι εργάτες.

Αντιλαμβανόμαστε ότι στην Αρχαία Σπάρτη η δουλεία λαμβάνει διαφορετική μορφή με την παρουσία των Ειλώτων. Απολάμβαναν σημαντικά προνόμια σε σχέση με τους δούλους των άλλων περιοχών. Ζούσαν με τις οικογένειες τους, μπορούσαν να κάνουν παιδιά και να τα αναθρέψουν. Επίσης, σημαντικό γεγονός ήταν ότι κρατούσαν μέρος των κερδών από την καλλιέργεια της γης. Με αυτά τα χρήματα μπορούσαν να εξαγοράσουν και την ελευθερία τους.

Εκτός από τις γεωργικές δουλειές που αναλάμβαναν, κατά τη διάρκεια του Πελοποννησιακού πολέμου, ο κύριος όγκος του στρατεύματος, που αναλάμβανε τις μακρινές επιχειρήσεις, ήταν είλωτες. Προσέφεραν με αυτό τον τρόπο σημαντικές υπηρεσίες στην πόλη.

Σήμερα

Δυστυχώς σύμφωνα με καταγραφές του ΟΗΕ, εκτιμάται ότι σήμερα ζουν περίπου 27.000.000 άνθρωποι σε διάφορες χώρες ως δούλοι, κυρίως γυναίκες και παιδιά. Η σύγχρονη μορφή δουλείας περνά απαρατήρητη λόγω του παράνομου χαρακτήρα της. Διεξάγεται με απόλυτη μυστικότητα από όλους τους αυτουργούς. Είναι οι ομάδες που συλλαμβάνουν τους δούλους, οι ομάδες που τους μεταφέρουν στην αγορά και η αγορά που τους εκμεταλλεύεται.

Ανά τους αιώνες, η δουλεία παραμένει η μαύρη κηλίδα ενός πολιτισμού που συνεχώς φαίνεται πως εξελίσσεται αλλά ουσιαστικά παραμένει αναχρονιστικός και ουδέτερος στα ανθρώπινα δικαιώματα.

Πηγές από άρθρα στο διαδίκτυο

-Ο ρόλος της δουλείας στην αρχαία Αθήνα : Ανακτήθηκε από: greekreporter.com (τελευταία πρόσβαση 24/06/2021)

-Τι γινόταν με τη δουλεία στην Αρχαία Ελλάδα. Ανακτήθηκε από: yougoculture.com (τελευταία πρόσβαση 24/06/2021)

Το ηθικό καθεστώς της δουλείας στα Πολιτικά του. Ανακτήθηκε από: ejournals.epublishing.ekt.gr (τελευταία πρόσβαση 24/06/2021)

-Οι πληθυσμιακές ομάδες των μη πολιτών στην κλασική Αθήνα και Σπάρτη. Ανακτήθηκε από: www.historical-quest.com (τελευταία πρόσβαση 24/06/2021)

Λίγα λόγια για τον συντάκτη

  ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΜΙΧΑΗΛΙΔΟΥ

Έχω πτυχίο και μεταπτυχιακό στη Διοίκηση Επιχειρήσεων. Αγαπώ τη λογοτεχνία και τη γραφή. Ασχολούμαι με τη συγγραφή ποιημάτων, πεζών κειμένων και παραμυθιών.

Πηγή: https://www.maxmag.gr/