ΑΞΙΑ ΚΑΙ ΑΠΑΞΙΩΣΗ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ!

Γράφει η Πόπη Ντόβα – Μπαζάκα // *

Γλώσσα είναι το όργανο το οποίο εκφράζεται με ένα οργανωμένο σύνολο συμβόλων φωνητικοακουστικων και γραπτών που συνθέτουν έναν κατάλογο λέξεων, που η καθεμία αντιστοιχεί σε ένα αντικείμενο ή σε μια έννοια.

Ο λόγος εξασφαλίζει την ικανότητα στον άνθρωπο να συνεννοείται με τους ομοίους του, να εκφράζει τις σκέψεις και τις εμπειρίες του.

Η γλώσσα και η σκέψη είναι δύο έννοιες με αλληλεπίδραση μεταξύ τους• έτσι η γλώσσα βοηθάει στην οριοθέτηση και στην ορθή διατύπωση της σκέψης.

Ο λόγος είναι μέσο επικοινωνίας. Ο άνθρωπος νιώθει την ανάγκη να εξωτερικεύει τους λογισμούς και τα συναισθήματά του, να συμπορεύεται και να συνδιαλέγεται με τους συνανθρώπους του. Όταν διατυπώνονται σκέψεις, ακολουθεί η συμφωνία, η διαφωνία, η αντιπαράθεση απόψεων. Δημιουργείται, κατά συνέπεια, ο διάλογος που αποτελεί ανθρώπινη ανάγκη, γιατί οδηγεί στην αλήθεια. Άλλωστε κάθε ανθρώπινη εκδήλωση στηρίζεται στο διάλογο, ο οποίος μορφώνει, καλλιεργεί την κριτική ικανότητα και μας μαθαίνει να εκφραζόμαστε με σαφήνεια και να τεκμηριώνουμε τις απόψεις μας με επιχειρήματα.

Οι άνθρωποι ανέπτυξαν επικοινωνία, γιατί ο γλωσσικός κώδικας καθιστά δυνατή την ερμηνεία του εσωτερικού και εξωτερικού κόσμου, με αποτέλεσμα η ανάπτυξη ανθρώπινων σχέσεων, η οποία οδήγησε στην εμφάνιση της κοινωνίας.

Επίσης η γλώσσα υπήρξε πρωταρχικός παράγοντας της δημιουργίας και της εξέλιξης του πολιτισμού και της μεταβίβασης στις επόμενες γενεές, με αποτέλεσμα αυτή η πλούσια εμπειρία του παρελθόντος να γίνει απόκτημα του ανθρώπου.

Η ομιλούμενη γλώσσα είναι ένας ζωντανός οργανισμός που εξελίσσεται συνεχώς με την προσθήκη νέων λέξεων, που έχουν σχέση με την προαγωγή της ανθρώπινης δραστηριότητας στους διάφορους τομείς, όπως στον τεχνολογικό, ενώ ο γραπτός λόγος εμφανίζεται πιο σταθεροποιημένος ή με πολύ αργή κίνηση.

Επιπροσθέτως, η γλώσσα ενός λαού υποδηλώνει την ευαισθησία του, το συναισθηματικό του υπόβαθρο, τους αγώνες και τις αγωνίες του, τα ήθη και τα έθιμά του, τα τραγούδια του και τα πολιτιστικά του επιτεύγματα.

Ως γνωστόν, ο τρόπος που χειρίζεται καθένας το λόγο υπαγορεύεται από την παιδεία του, την ψυχοσύνθεσή του και το χαρακτήρα του.

Ωστόσο, στην εποχή μας παρατηρεί κανείς χαμηλή ποιότητα λόγου και μία υποβάθμιση της γλώσσας. Εκδηλώνεται δηλαδή μία λεξιπενία και μία γλωσσική ένδεια, που οδηγούν στον περιορισμό της εκφραστικής ικανότητας και στοιχειοθετούν μία εικόνα λόγου με δυσκολίες στην ακριβή και σαφή διατύπωση, με γραμματικά και συντακτικά λάθη, με την εισαγωγή ξενόφερτων λέξεων και με μια ροπή στο γλωσσικό λαϊκισμό (ARGO). Συρρίκνωση της γλώσσας επιφέρει και η χρήση των GREEKLISH.

Ερευνώντας τα αίτια αυτής της γλωσσικής κρίσης, διαπιστώνει κανείς ότι η σύγχρονη κοινωνική εικόνα με τους έντονους ρυθμούς και τις αυξημένες υποχρεώσεις για την επιβίωση του ανθρώπου, έχει μερίδιο ευθύνης στην ανυπαρξία ουσιαστικής επικοινωνίας η οποία οδηγεί στη συρρίκνωση των ανθρώπινων σχέσεων, αφού εξυπηρετεί μόνο αναγκαίες συναλλαγές της καθημερινότητας.

Έτσι, η ελαχιστοποίηση του ελεύθερου χρόνου αποστασιοποιεί τον άνθρωπο από τον εποικοδομητικό διάλογο και τις καρποφόρες συζητήσεις που λαμβάνουν χώρα στο θεμέλιο του ανθρώπινου οικοδομήματος, την οικογένεια.

Ακόμη, η ανάπτυξη και η εξέλιξη της τεχνολογίας εισήγαγε στον γλωσσικό κώδικα μία νέα ορολογία και μετέτρεψε τον πνευματικό χαρακτήρα της εκπαίδευσης σε τεχνοκρατικό.

Επίσης, στα πλαίσια της παγκοσμιοποίησης η στενότητα σχέσεων και η συνεχής επαφή των λαών με πολιτιστικά κυρίως αναπτυγμένους δημιούργησε μία τάση μιμητισμού και ξενομανίας με τη χρήση πολλών ξένων λέξεων στην καθομιλουμένη, με τις επιγραφές και τις ονομασίες καταστημάτων.

Αρνητικό ρόλο έπαιξαν ακόμη τα ΜΜΕ με προεξάρχουσα την τηλεόραση, η οποία με την εικόνα και το συνθηματικό λόγο προβάλλει τις διαφημίσεις. Έτσι οι δημοσιογράφοι, οι πολιτικοί και οι διαφημιστές επηρεάζουν το κοινό, γιατί πολλές φορές διαστρεβλώνουν την πραγματικότητα με συνθηματικές λέξεις και στερεότυπα.

Εδώ θα υπογραμμίσουμε και την πλημμελή διδασκαλία της γλώσσας μέσα από το εκπαιδευτικό σύστημα. Ο χρόνος που διατίθεται είναι περιορισμένος, με αποτέλεσμα να μην επαρκεί για την ορθολογική διδασκαλία της Ελληνικής γλώσσας, την εμπέδωση της και κατά συνέπεια τη σωστή χρήση της από τους νέους.

Θα προσθέσουμε ακόμη τη διαφοροποίηση της κοινωνικής εικόνας μέσα από την έκπτωση του αξιακού κώδικα, όπου λανσάρεται ο σύγχρονος άνθρωπος ως τεχνοκρατικά σκεπτόμενος που αναλύει γεγονότα και καταστάσεις επιφανειακά, με αποτέλεσμα να υποβαθμίζεται ο προβληματισμός και η κριτική προσέγγιση των πραγμάτων.

Άλλωστε, για να διατηρήσουμε την παράδοση μας, την εθνική μας ύπαρξη και τη διαχρονική μας πορεία στο μέλλον, απαιτείται η εξασφάλιση του διαχρονικού χαρακτήρα της γλώσσας μας, της οποίας εχθροί είναι η κακοποίηση και η άγνοια της μεγάλης της αξίας.

Εν κατακλείδι, ας επικεντρώσουμε το ενδιαφέρον μας στο Σχολείο, το φυτώριο της γλωσσικής καλλιέργειας, όπου παρέχεται η δυνατότητα να μελετηθεί η διαχρονικότητα της γλώσσας μέσα από λογοτεχνικά και επιστημονικά κείμενα.

* Η Πόπη Ντόβα – Μπαζάκα είναι απόφοιτος του κλασσικού τμήματος της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Εργάστηκε για 35 χρόνια στη δημόσια εκπαίδευση και έχει γράψει πολλά άρθρα και δοκίμια. Κάποια από αυτά έχουν δημοσιευθεί στην τοπική εφημερίδα Αγρινίου “Παλμός”, με την οποία συνεργάζεται σε εβδομαδιαία βάση.

Πηγή: https://www.fractalart.gr