ΤΟ ΕΥΡΩ ΕΙΝΑΙ ΣΥΜΒΑΤΟ ΜΕ ΤΗΝ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ;

Μετάφραση στα ελληνικά του άρθρου του Philippe Legrain, “Is the Euro Compatible With Democracy?”, το οποίο δημοσιεύθηκε την περασμένη εβδομάδα στο «Foreign Policy”.
Την μετάφραση στα Ελληνικά έκανε ο Νεκτάριος Μπίλλης, Κοινωνιολόγος, συνεργάτης του iThesis
«Οι εκλογές δεν αλλάζουν τίποτα», υποστήριξε ο Γερμανός Υπουργός Οικονομικών, Β.Σόιμπλε, πριν από τις ελληνικές εκλογές του Ιανουαρίου, όπου η ριζοσπαστική αριστερά σάρωσε υποσχόμενη το τέλος της λιτότητας, απαιτώντας την ελάφρυνση του χρέους από τους πιστωτές της ευρωζώνης. Ο Σόιμπλε επέμεινε ότι η νέα ελληνική κυβέρνηση πρέπει να αποδεχθεί τους όρους που είχε αποδεχθεί ο προκάτοχός τους Α. Σαμαράς. Σε γενικές γραμμές, η νέα κυβέρνηση το έχει πράξει, παρά τις προεκλογικές δεσμεύσεις. Πώς, λοιπόν, οι καταστροφικές πολιτικές που επιβάλλονται από τους ομοίους του (Σόιμπλε) πραγματικά μπορούν ν’ αλλάξουν; Η ένταξη στην ευρωζώνη είναι συμβατή με την δημοκρατία;
Σίγουρα αυτό δεν είναι θέμα που αφορά μόνο την Ελλάδα. Οι εκλογές στην Ισπανία θα διεξαχθούν προς τα τέλη του έτους, με τους Podemos να προηγούνται στις δημοσκοπήσεις. Όντως, σε όλες σχεδόν τις εκλογές, σε όλα σχεδόν τα κράτη, μετά την κρίση, οι ψηφοφόροι καταψήφισαν την κυβέρνησή τους. Το μόνο που ειπώθηκε από τον Σόιμπλε και τα τσιράκια του στην ευρωζώνη είναι ότι η νέα κυβέρνηση θα πρέπει να επιμείνει στην εφαρμογή των αποτυχημένων πολιτικών που οι ψηφοφόροι μόλις καταψήφισαν. Για παράδειγμα, το 2012, ο Φρανσουά Ολάντ κέρδισε τις Προεδρικές Εκλογές της Γαλλίας με δέσμευση τον τερματισμό της λιτότητας, αλλά σύντομα αναγκάστηκε να υποχωρήσει κάτω από την πίεση του Βερολίνου. Πέρυσι, μετά την θριαμβευτική νίκη του στις ευρωπαϊκές εκλογές του Μαΐου, ο Ιταλός μεταρρυθμιστής Πρωθυπουργός Ματεό Ρέντζι απαίτησε αλλαγές στο φορολογικό καθεστώς της ευρωζώνης που θα επέτρεπαν στην ιταλική κυβέρνηση να κάνει περισσότερες επενδύσεις. Το αίτημά του απορρίφθηκε.
Βέβαια, οι πολιτικοί συχνά ξεχνούν τις προεκλογικές τους υποσχέσεις, όταν έρχονται αντιμέτωποι με την σκληρή πραγματικότητα της διακυβέρνησης. Αυτό αποτελεί ένα (αρνητικό) χαρακτηριστικό της δημοκρατίας και όχι απόδειξη της έλλειψής της. Όμως οι περιορισμοί της δημοκρατίας στην ευρωζώνη είναι πραγματικοί. Το 2011, οι αρχές της ευρωζώνης αποφάσισαν να αντικαταστήσουν τους πρωθυπουργούς της Ιταλίας και της Ελλάδας – ο τελευταίος είχε την τόλμη να προτείνει στους Έλληνες δημοψήφισμα για τους άδικους όρους που τους επέβαλλε η Γερμανία –με μη εκλεγμένους τεχνοκράτες.
Όσον αφορά τη Γαλλία, δεν είναι οι αγορές που εμποδίζουν την κυβέρνηση να δώσει οικονομικά κίνητρα – σε αντίθεση, με τους επενδυτές που επιθυμούν να δανείσουν το Παρίσι δωρεάν – αλλά το Βερολίνο και οι Βρυξέλλες. Και είναι η Καγκελαρία της Ανγκελα Μέρκελ, όχι η οικονομική «πραγματικότητα», που εμποδίζει την Ιταλία και τους άλλους από την λογική του δανεισμού για επενδύσεις, γεγονός που θα ενίσχυε την τρέχουσα ζήτηση, τις μελλοντικές οικονομικές παροχές, καθώς και τα δημόσια οικονομικά.
Όταν ο Σόιμπλε κλήθηκε να απαντήσει αν οι συμφωνίες πρέπει να γίνουν σεβαστές, απάντησε: Οι κανόνες είναι κανόνες. Αλλά ο ισχυρισμός ότι οι κανόνες της ευρωζώνης είναι ακλόνητοι δεν είναι μόνο αντιδημοκρατικό, αλλά και αναληθές. Επανειλημμένως το Βερολίνο έχει ασκήσει την επιρροή του στα θεσμικά όργανα της ΕΕ, ώστε να ξαναγράψει τους κανόνες της ευρωζώνης, συνεχίζοντας παράλληλα να τους παραβιάζει χωρίς καμία τιμωρία.
Οι Γερμανικές τράπεζες μπορούν να δανείζουν τόσο πολύ την αφερέγγυα Ελλάδα; Κανένα πρόβλημα! Στην ουσία παραβιάζεται η νομική βάση πάνω στην οποία η ευρωζώνη διαμορφώθηκε – Κανόνας «μη διάσωσης» της Συνθήκης του Μάαστριχτ, όπου απαγορεύει κυβέρνηση να επιδοτεί άλλη κυβέρνηση- με το να διασώζει κρυφά τις τράπεζές της δίνοντας χρήματα των ευρωπαίων φορολογουμένων στην Αθήνα. Επίσης, οι Γερμανικές τράπεζες μπορούν να δανείζουν τόσα πολλά χρήματα στην χρεωκοπημένη Ιρλανδία, Πορτογαλία και Ισπανία; Κανένα πρόβλημα! Σε συμπαιγνία με τις διεφθαρμένες εθνικές ελίτ, εμείς θα δανείζουμε αυτές τις κυβερνήσεις, ώστε να μπορούν να σώζουν τόσο τις τοπικές τράπεζες, όσο και τους γερμανούς πιστωτές. Θα αρχίσουν να ανησυχούν οι Γερμανοί φορολογούμενοι ότι μπορούν να πιαστούν στον γάντζο των χρεών της Νότιας Ευρώπης; Τότε ας ξαναγράψουμε τους δημοσιονομικούς κανόνες, κάτω από την απειλή ενός οικονομικού πανικού που τα λάθη της Μέρκελ έχουν δημιουργήσει, η οποία επιβάλει ένα νέο φορολογικό ζουρλομανδύα, που δίνει στο Βερολίνο και στις Βρυξέλλες μεγαλύτερο έλεγχο επί των προϋπολογισμών των άλλων χωρών.
Το τεράστιο πλεόνασμα των τρεχουσών συναλλαγών της Γερμανίας – οι πλεονάζουσες αποταμιεύσεις προέκυψαν από την πολιτική της ζητιανιάς των γειτονικών χωρών με περικοπή των μισθών για την επιδότηση των εξαγωγών – αποτέλεσε το καύσιμο για τον κακό δανεισμό των γερμανικών τραπεζών που προκάλεσαν την κρίση στην ευρωζώνη. Τώρα αυτή η πρακτική, γίνεται το όχημα μέσω του οποίου η Γερμανία θα εξάγει τον αποπληθωρισμό. Εν ολίγοις, αυτός είναι ο μεγαλύτερος αποσταθεροποιητικός παράγοντας στην νομισματική ένωση. Κι αυτό δεν γίνεται δεκτό από τους κανόνες της ευρωζώνης, όσον αφορά τις μακροοικονομικές ανισορροπίες που δημιουργούνται. Είναι αυτό πρόβλημα για τις Βρυξέλλες; ΟΙ Γερμανοί οδηγούν τις αρχές της ευρωζώνης στο να απαγκιστρωθούν από αυτή τη δέσμευση και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υποκύπτει στο Βερολίνο. Αλλά οι ψηφοφόροι θέλουν να αλλάξουν τα πράγματα, ακόμη και μόνο στις δικές τους χώρες;
Στην ελληνική περίπτωση, η γερμανική κυβέρνηση έχει καταλήξει σε ένα ακόμη πιο υποκριτικό επιχείρημα. Δεν είναι δυνατόν μία τόσο αντιδημοκρατική πολιτική να μπορεί να επιβάλλει στην ελληνική κυβέρνηση να υποταχθεί στην βούληση του Βερολίνου, όπως επιθυμεί ο Σόιμπλε. Αντίθετα, η Αθήνα πρέπει να σεβαστεί τις επιθυμίες των ψηφοφόρων των άλλων ευρωπαϊκών χωρών. Και είναι αλήθεια ότι οι φορολογούμενοι στην Γερμανία και σε όλη την Ευρώπη θα χάσουν – αδίκως – αν η Ελλάδα ανακουφιστεί από το χρέος και ανακάμψει. Αλλά γιατί γίνεται αυτό; Επειδή η Μέρκελ παραβίασε τον κανόνα απαγόρευσης της διάσωσης, βάζοντας τα συμφέροντα των γερμανικών τραπεζών πάνω από εκείνα των ευρωπαίων πολιτών –συμπεριλαμβανομένων των Γερμανών- και θέτοντας τους Ευρωπαίους τον έναν ενάντια στον άλλον. Εάν οι Γερμανοί ψηφοφόροι συνειδητοποιήσουν ότι η Μέρκελ και ο Σόιμπλε έχουν πει ψέματα σε αυτούς, δεν θα πέσουν στην παγίδα του εθνικισμού ενάντια στις ελληνικές τράπεζες και στις πράξεις της κυβέρνησης.
Για να ανακουφιστεί η Ελλάδα θα χρειαστεί να μπλοφάρει με τους Γερμανούς, όπως υποστήριξε πριν δύο βδομάδες – και να είναι έτοιμη να εκδώσει ένα παράλληλο νόμισμα. Η τετράμηνη παράταση έγινε αποδεκτή από τους ευρωπαίους πιστωτές τον περασμένο μήνα, ώστε να έχουν χρόνο να σκεφτούν την στρατηγική τους. Αλλά γενικότερα πως θα μπορούσε να αποκατασταθεί η δημοσιονομική δημοκρατία; Η οργή και η δυσπιστία που δημιουργήθηκε από την κακή διαχείριση της κρίσης οδηγούν σε σκέψεις για μια δημοκρατική ομοσπονδία που είναι πολιτικά αδιανόητη αυτή τη στιγμή. Μια καλύτερη επιλογή θα ήταν να αποκαταστήσει τον κανόνα «μη διάσωσης» και να απαντήσει με κυβερνητική ελευθερία, ώστε να ανταποκριθούν στις οικονομικές συνθήκες και τις πολιτικές προτεραιότητες τους – περιορίζοντας τις αγορές από την προθυμία να δανείζουν υπό τον κίνδυνο της χρεοκοπίας. (Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα θα λάβει επίσης εντολή να είναι σωστή δανειστής σε μη ρευστοποιημένες κυβερνήσεις.) Ή το ευρώ να διασπαστεί.
Ωστόσο, το δίκαιωμα των ψηφοφόρων να κάνουν νόμιμες οικονομικές και πολιτικές επιλογές δεν φαίνεται να αποτελεί βιώσιμη διαδικασία. Η τραγική ιστορία της Βαϊμάρης όμως δείχνει ότι η επιβολή δυσβάσταχτων φόρων στους μισητούς ξένους πιστωτές οδηγεί σε πολιτικό εξτρεμισμό. Ο Martin Wolf των Financial Times παρατήρησε ότι η ευρωζώνη είναι γραφτό να γίνει μια ένωση δημοκρατιών και όχι μια αυτοκρατορία. Μέρκελ και Σόιμπλε πρέπει να το θυμάστε αυτό.

Πηγή: ithesis.gr