ΣΩΜΑΤΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΣΤΡΕΣ: ΤΙ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΕΧΕΙ;

Α. ΔΗΜΗΤΡΑΚΟΠΟΥΛΟΣ

Σωματοποίηση ονομάζεται η έκφραση ψυχολογικών ή συναισθηματικών προβλημάτων ως σωματικά συμπτώματα. Τυπικό παράδειγμα σωματοποίησης είναι η κεφαλαλγία κατά το έντονο στρες.

Από τη σωματοποίηση πηγάζει μία ομάδα διαταραχών που σχετίζονται με σωματικά συμπτώματα, τα οποία αρκετές φορές είναι χρόνια και σοβαρά. Οι ασθενείς που πάσχουν από τις διαταραχές αυτές συχνά νιώθουν ότι τα συμπτώματά τους είναι σοβαρά σε βαθμό που δυσχεραίνουν την κοινωνική και επαγγελματική τους ζωή.
Αρκετές φορές επίσης, δεν δέχονται ότι τα συμπτώματά τους έχουν ψυχολογικά αίτια και πιστεύουν ότι είναι αποτέλεσμα κάποιας σωματικής νόσου.

Οι διαταραχές που σχετίζονται με σωματικά συμπτώματα περιλαμβάνουν:

• Τη διαταραχή σωματικών συμπτωμάτων
• Τη διαταραχή άγχους ασθενείας (υποχονδρίαση)
• Τη διαταραχή μετατροπής
• Τη διαταραχή σωματικής δυσμορφίας

Διαταραχή Σωματικών Συμπτωμάτων

Οι ασθενείς με την παραπάνω διαταραχή παρουσιάζουν διάφορα συμπτώματα όπως:

• Ναυτία
• Κεφαλαλγία
• Κοιλιακό άλγος
• Εντερικές ενοχλήσεις
• Διαταραχές της εμμήνου ρύσεως
• Αίσθημα κόπωσης
• Σεξουαλική δυσλειτουργία

Οι ασθενείς με διαταραχή σωματικών συμπτωμάτων εστιάζουν στα συμπτώματα αυτά σε τέτοιο βαθμό που δημιουργείται έντονο άγχος, δυσκολεύονται να επιτελέσουν καθημερινές δραστηριότητες και νιώθουν ανάπηροι. Λόγω του υπερβολικού άγχους που είναι σύνηθες στη διαταραχή, επισκέπτονται συνέχεια τον γιατρό με σκοπό αυτός να τους βοηθήσει να αντιμετωπίσουν τα συμπτώματα αυτά.

Σκέψεις, συναισθήματα και συμπεριφορές που σχετίζονται με τη διαταραχή σωματικών συμπτωμάτων περιλαμβάνουν:

• Εξαιρετικό άγχος ασθενείας
• Πεποίθηση ότι φυσιολογικές αισθήσεις είναι αποτέλεσμα μίας σοβαρής πάθησης
• Αντίληψη φυσιολογικών αισθήσεων ως επιβλαβείς και προβληματικές
• Αμφιβολία για την ικανότητα του γιατρού
• Άγχος ότι η φυσική άσκηση μπορεί να προκαλέσει σωματικές βλάβες
• Τακτικός έλεγχος του σώματος για ανωμαλίες
• Αδυναμία να καθησυχαστούν μετά την επίσκεψη στον γιατρό
• Μη απόκριση στη θεραπεία
• Εμφάνιση συμπτωμάτων σε μεγαλύτερο βαθμό απ’ ότι θα ήταν αναμενόμενο για διάφορες παθήσεις

Διαταραχή άγχους ασθενείας

Η διαταραχή αυτή, που είναι γνωστή και ως υποχονδρίαση, αναφέρεται στην πεποίθηση ενός ατόμου ότι είναι σοβαρά ασθενής, παρά το γεγονός ότι οι γιατροί δεν μπορούν να βρουν κάποιο πρόβλημα υγείας. Οι ασθενείς με τη διαταραχή ερμηνεύουν φυσιολογικές αισθήσεις, ως συμπτώματα κάποιας σοβαρής νόσου, με αποτέλεσμα να κυριεύονται από φόβο ο οποίος είναι συχνά έντονος και συνεχής. Το γεγονός αυτό μπορεί να περιορίσει τη λειτουργικότητα στην κοινωνική ζωή, την εργασία και τις σχέσεις με τους άλλους ανθρώπους.

Οι ασθενείς με υποχονδρίαση αναφέρουν συχνά έντονο πόνο στο λαιμό, την κεφαλή και τον κορμό. Εκτιμάται ότι το 80% των ασθενών που πάσχουν από υποχονδρίαση έχουν και κάποια άλλη ψυχιατρική διαταραχή, όπως κατάθλιψη ή αγχώδη διαταραχή. Ενδεικτικά σημεία της υποχονδρίασης είναι:

• Το άγχος ότι πάσχει από κάποια σοβαρή νόσο για πάνω από 6 μήνες
• Η λανθασμένη ερμηνεία φυσιολογικών αισθήσεων ως συμπτώματα κάποιας σοβαρής νόσου
• Δυσπιστία όταν ο γιατρός τον διαβεβαιώνει ότι δεν πάσχει από κάποια σοβαρή νόσο
• Δυσκολία να διατηρήσει σχέσεις, κοινωνική ζωή ή εργασία
• Δυσκολία να επιτελέσει καθημερινές δραστηριότητες

Διαταραχή μετατροπής

Η διαταραχή μετατροπής είναι μία ψυχολογική διαταραχή κατά την οποία παρουσιάζονται συμπτώματα από το νευρικό σύστημα, χωρίς ωστόσο, να μπορούν να αποδοθούν σε κάποια πάθηση. Τα συμπτώματα που εμφανίζονται περιλαμβάνουν:

• Παράλυση
• Απώλεια της όρασης
• Απώλεια της ομιλίας
• Κώφωση
• Μούδιασμα

Τα συμπτώματα αυτά πιστεύεται ότι εμφανίζονται ως απόκριση σε μία εσωτερική διαμάχη. Για παράδειγμα, ένας ασθενής μπορεί να θέλει να χτυπήσει κάποιον, ωστόσο, επειδή αναγνωρίζει ότι η πράξη αυτή είναι λανθασμένη, εμφανίζεται μούδιασμα στα χέρια του.

Τυπικές ενδείξεις ότι ένας ασθενής πάσχει από διαταραχή μετατροπής είναι:

• Η ξαφνική εμφάνιση ενός σοβαρού συμπτώματος.
• Η αδιαφορία του ασθενούς για ένα σοβαρό σύμπτωμα.
• Ιστορικό μίας νοητικής διαταραχής η οποία υποχωρεί με την εμφάνιση των συμπτωμάτων.

Διαταραχή σωματικής δυσμορφίας

Στη διαταραχή αυτή, ο ασθενής έχει την πεποίθηση ότι έχει κάποια «ανωμαλία» στο σώμα του η οποία όμως δεν είναι ορατή από τους άλλους ανθρώπους. Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να υπάρχει πραγματικά κάποια δυσμορφία, ωστόσο η ενασχόληση του ασθενούς με αυτή είναι υπερβολική. Για παράδειγμα, ο ασθενής μπορεί να θεωρεί μία κηλίδα στο δέρμα ως κάτι εξαιρετικά αποκρουστικό με αποτέλεσμα να περνά αρκετές ώρες μπροστά στον καθρέφτη και να επιδιώκει με κάθε τρόπο να την αποκρύψει.

Οι αντιλήψεις των ασθενών με διαταραχή σωματικής δυσμορφίας διαφέρουν για τον κάθε ασθενή, ωστόσο συνήθως περιλαμβάνουν υπερβολική ανησυχία ότι ένα ή περισσότερα μέλη του σώματος είναι:

• Δυσανάλογα
• Δυσμορφικά
• Ασυμμετρικά
• Πολύ μεγάλα ή πολύ μικρά

Συνήθως, τα μέλη του σώματος τα οποία απασχολούν τον ασθενή είναι:

• Το δέρμα
• Τα μαλλιά
• Το πηγούνι
• Τα χείλη
• Η μύτη

Τα γεννητικά όργανα

Οι εμμονικές αυτές σκέψεις και συμπεριφορές μπορεί να οδηγήσουν σε σοβαρό άγχος το οποίο επηρεάζει τις καθημερινές δραστηριότητες. Ορισμένοι ασθενείς με αυτή την πάθηση δυσκολεύονται να βγουν από το σπίτι ή να έχουν κοινωνική ζωή.

Πηγή: http://pathologia.eu