Η ΕΞΟΥΣΙΑ ΤΟΥ ΦΟΒΟΥ Ή Ο ΦΟΒΟΣ ΤΗΣ ΕΞΟΥΣΙΑΣ;

Του Γιάννη Βεργίδη,

Η καθημερινότητά μας, στην ολότητά της, είναι δομημένη με όρους που έχουν σφυρηλατηθεί από το «πρέπει». Μια ανάγκη που είτε ενσυνείδητα είτε ασυνείδητα, μας οδηγεί στη λήψη αποφάσεων και επακόλουθα στη διενέργεια πράξεων που έχουν ως στόχο την εκπλήρωση όλων αυτών των «πρέπει». 
Για να υπάρχουν αυτά όμως σημαίνει ότι υπάρχει και μια δύναμη επιβολής πάνω μας που μας κάνει να προσαρμόζουμε τη συμπεριφορά μας. Αυτή η δύναμη επιβολής ονομάζεται εξουσία. 
Όρος ιδιαίτερος, μυστήριος και ρομαντικός για τη σκέψη και τον στοχασμό. Δε μπορούμε να φανταστούμε τις ζωές μας δίχως την ύπαρξή της, ακόμα και τα πιο αντισυμβατικά πνεύματα αυτού του κόσμου δεν πιστεύω πως μπορούν να νοηθούν την ύπαρξή τους χωρίς κάποιον εξουσιαστικό δεσμό, γιατί ακόμα και να μην υπήρχε σε κοινωνικό επίπεδο, σε διαπροσωπικό είναι αναπόφευκτο το μοιραίο αυτό δέσιμο.

Ουσιαστικά η πρώτη απόπειρα να αποδοθεί στον ορισμό αυτόν μια στυγνή επισκόπηση προέρχεται από τον Μακιαβέλι. Μετέπειτα εμπλουτίστηκε σε πολλούς τομείς και έχουμε φτάσει σε ένα σημείο που οι ορισμοί που έχουμε γι’ αυτό το φαινόμενο να είναι αρκετοί και η κύρια παράμετρος αποδοχής κάποιου ορισμού είναι η ιδεολογία μας και το πόσο «κουμπώνει» ο εκάστοτε ορισμός σε αυτήν.

Ας χρησιμοποιήσουμε όμως ως αντικειμενικό ορισμό της εξουσίας ότι είναι η δυνατότητα επιβολής κάποιας συμπεριφοράς σε άλλους υπό την προϋπόθεση πως αυτός που έχει τη σχετική δυνατότητα, επικαλείται και κοινωνικά καταξιωμένο σχετικό δικαίωμα του, καθώς και αντίστοιχη υποχρέωση του εξουσιαζόμενου.( Θ. Διαμαντόπουλος «Τα πολιτικά καθεστώτα»).

Για να καταλάβουμε αν η εξουσία είναι ένα φαινόμενο φυσικό ή ένα κοινωνικό κατασκεύασμα αφού πρώτα την ορίσαμε, πρέπει να δούμε πότε αυτή εμφανίστηκε. Τα ιστορικά δεδομένα βέβαια όσο πιο πίσω πηγαίνουμε τόσο πιο θολά γίνονται, όμως μια γενική παραδοχή είναι πως η εξουσία συμβαδίζει με την ανάπτυξη του θρησκευτικού αισθήματος, όπως αναφέρει χαρακτηριστικά ο Θ. Διαμαντόπουλος. Αν αναζητήσουμε για κοινά μεταξύ αυτών, εντοπίζουμε στη ρίζα τους μια κοινή ουσία που δίχως αυτή δε μπορεί να επιβιώσει ούτε το θρησκευτικό αίσθημα ούτε και το εξουσιαστικό φαινόμενο, αυτή η ουσία δεν είναι άλλη από το φόβο. Ο φόβος της ανυπακοής και της μη συμμόρφωσης και στις δύο καταστάσεις ισοδυναμεί με συνέπειες ανάλογες του παραπτώματος, για τις μεν θρησκείες η τιμωρία δεν περιορίζεται μόνο στις εν ζωή συνέπειες, αλλά ξεφεύγει και σε μεταφυσικά επίπεδα (παράδεισος – κόλαση π.χ). Οι συνέπειες της ανυπακοής προς την εξουσία από την άλλη επιφέρουν επιπτώσεις που επηρεάζουν αποκλειστικά την προσωπική και κοινωνική ζωή των παραβατών. Επιπλέον, είναι η ανάγκη και η ασφάλεια της επιβράβευσης που είναι κοινή στις δύο αυτές περιπτώσεις και είναι ικανή να διαμορφώσει και να επηρεάσει την ανθρώπινη συμπεριφορά, ώστε να επιτευχθεί η πολυπόθητη υπακοή.

Αυτή η παρατήρηση που συνδέεται άμεσα με τον ανθρώπινο ψυχισμό και τη μηχανιστική ανθρώπινη ψυχολογία φανερώνει την φυσική ροπή του ανθρώπου προς το εξουσιαστικό φαινόμενο αν αναλογιστεί κανείς πως συναντάται από τα πολύ πρώιμα χρόνια της ανθρώπινης ιστορίας και αποτελούσε βασική προϋπόθεση για την ομαλή λειτουργία και αποτελεσματικότητα των ανθρώπινων ομάδων. Μπορεί επομένως να μην υπήρχε εξ αρχής σαν έννοια, αλλά η φυσική κοινωνική εξέλιξη του ανθρώπου οδήγησε στην εμφάνιση και την διαρκή διόγκωση της εξουσίας.

Η εξουσία έχει αποτελέσει εφαλτήριο για πληθώρα φιλοσοφικών συζητήσεων, έρευνας και έργων και σίγουρα η διαχρονικότητά της δεν περιορίζεται σε μερικές σειρές pixel μιας οθόνης, αλλά ούτε και μελάνης.

«Η χειρότερη εξουσία, είναι αυτή του έρωτα.» -Άγνωστος

 Γιάννης Βεργίδης

Γεννημένος στις 10 Μαΐου το 1999 και μεγαλωμένος στις Σέρρες. Είναι προπτυχιακός φοιτητής στο τμήμα Κοινωνικής Διοίκησης και Πολιτικής Επιστήμης του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης στη Κομοτηνή. Εργάζεται ως ραδιοφωνικός παραγωγός σε τοπικό ραδιοφωνικό σταθμό της Κομοτηνής.

Πηγή:https://www.offlinepost.gr