Γράφει ο Γιάννης Πανούσης //
ΠΡΟ-ΛΕΓΟΜΕΝΑ
Μ’ένα στίχο δεν ανα-γνωρίζεσαι ως ποιητής και μ’ένα ποίημα δεν γίνεσαι διάσημος. Τούτο δεν σημαίνει όμως ότι πρέπει να είσαι καταδικασμένος να ζεις στην αφάνεια. Αυτή είναι η αφετηρία του κειμένου μου.
Όπως μου είπε ένας φίλος, γνωστός και έγκριτος λογοτέχνης, κακώς στα σημειώματά μου παραπέμπω σε αποσπάσματα ποιημάτων [κι όχι σε ολόκληρο το ποίημα] και κάκιστα παραλείπω [προφανώς από μη-γνώση] ποιήματα άλλων ποιητών, οι οποίοι έχουν γράψει για το ίδιο θέμα.
Είχε δίκιο. Μολονότι δεν διεκδικώ τον τίτλο του λογοτέχνη/ποιητή για να έχω συν-ολική εικόνα της παραγωγής και μολονότι σε όποιον αρέσει ένας στίχος μπορεί να ανατρέξει για να βρει το ποίημα και ν’ ανακαλύψει τον ποιητή, νομίζω ότι εξ ίσου σημαντική είναι η διαπίστωση ότι τόσες Ανθολογίες, τόσοι εκδοτικοί οίκοι, τόσα πάνελ, τόσες εκδηλώσεις κι όμως δεν συμπεριλαμβάνουν, για τον α’ ή β’ λόγο, στη λίστα τους ποιητές ‘που δεν τραβάνε’ [το σκοινί; το χρήμα; το κοινό;].Ποιητικοί κύκλοι [ή κυκλώματα;], χωρίς ρωγμές κι ανοίγματα [1], θέτουν συχνά στο περιθώριο ‘ενδιαφέρουσες φωνές’
Έχω επιχειρήσει και πάλι να ‘κατηγοριο-ποιήσω‘ ποιητές και ποιήματα[2]. Μάλλον ανεπιτυχώς. Επειδή όμως με συναρπάζει αυτό το εγχείρημα, θα συνεχίσω να παρουσιάζω κάποιους στίχους και κάποιους δημιουργούς, οι οποίοι-με βάση τα δικά μου κριτήρια και τον τρόπο που τα διαβάζω, τα συνδυάζω και τα συνθέτω-αξίζουν προσοχής.
Προφανώς θα κριθώ ξανά από τους ειδικότερους του λογοτεχνικού χώρου για τις [αυθαίρετες;] επιλογές μου
ΜΕΜΟΝΩΜΕΝΟΙ ΣΤΙΧΟΙ ΣΕ ΕΙΔΙΚΕΣ ΘΕΜΑΤΙΚΕΣ
1. Η έννοια του Τίποτα και του Απόλυτου
-εκποιήθηκαν για το Τίποτα [Νιόβη Ιωάννου, Για το Τίποτα]
-πίσω από το Τίποτα,η αθέατη παλίρροια του Αείποτε [Βασίλης Φαϊτάς, Ο αμφιβληστροειδής]
-τίποτα δεν έμεινε απ’ αυτό που ήμουν.. τίποτα δεν έγινε απ’ αυτά που ονειρευόμουν [Μαρία Ζαγκλαρά, Τοπογραφία της νοσταλγίας]
-μες στη συνενοχή του Απόλυτου κι οι δύο σε όλους μας εκάνανε κακό [Γιάννης Μεταξάς, Μες στη συνενοχή]
-τίποτα, λέει, δεν χάνεται στο σύμπαν τίποτα [Αντ.Φωστιέρης, Ψιχία ψυχής]
2.Η έννοια της Σιωπής
-με την άδεια πένα, χειρουργώ τη σιωπή [Γιάννης Τσούτσιας, Γράφω]
-στην έρημη χώρα πεθαίνουνε οι ήχοι και οι γλώσσες…σωπαίνουν οι φωνές [Γιάννης Τσιτσίμης, Στην έρημη χώρα]
-περιγράφω τις ανήκουστες μέρες..εισχωρώ μέσα στη σιωπή τους [Σοφία Περδίκη, Ανήκουστες μέρες]
-ανώφελη μάχη, μεταφυσική σιωπή, αλγεσίδωρος έρωτας [Απ.Ζώτος, Αστροπελέκι]
-καμιά φωνή δεν διαπερνά της σιωπής τη διάρκεια [Τάσος Κανάτσης, Ναυαγός σε ξέρα]
3.Ο Θεός και το Κακό
-χόρευε το βαρύ ζε’ι’μπέκικο όρθια,σαν να μιλούσε στον Θεό [Σπ.Ραδίτσας, Το ζε’ι’μπέκικο]
-παντού και πάντα εδώ, μαζί σου, ίδιοι απαράλλαχτοι, όπως τους άφησε απαλά το χέρι του Θεού [Σωτήρης Σαράκης, Οι λόφοι]
-πριν ξεκινήσουμε, είχαμε νικήσει κάθε δισταγμό, θρυμματίζοντας μέσα στον αρχαίο ναό,τις δέκα εντολές με τα τροπάρια του Θεού [Στ.Γεράνης, Ταξίδι για καινούργιες σπουδές]
-σε σένα μιλώ ποιητή.. μην ψάχνεις αμετάτροπους Θεούς [Θεοδόσης Σ. Σπαντιδέας, Καθρέφτισμα]
-είναι κακό να ζεις μέσα στην ανάγκη,αλλά δεν είναι ανάγκη να ζεις μέσα στο κακό [Ν.Γ.Μουρτζούχος, Οδοιπορικό ιδεών]
4.Η έννοια των Λέξεων
-υπάρχει μία λέξη που χάθηκε μέσα σε κάθε λέξη.. η λέξη των μονολόγων μας [Ευαγγελία Τάτση, Το παλίμψηστο των λέξεων]
-το βλέμμα τους είναι λέξεις, τα μάτια έκπτωτες ιδέες [Μιχ.Αντωνιάδης, Έκπτωτοι]
-όταν προφέρεις μία λέξη, πρέπει να μπαίνεις μέσα στη λέξη με όλο σου το κορμί [Νίκος Καζαντζάκης ,Ο Ανήφορος]
-ήλθαν οι νέοι φορείς αγνώστων λέξεων [Θ.Σ. Σπαντιδέας, Ήλθαν οι νέοι]
-από ορμητήρια πένας, λάμνουν οι λέξεις [Γ.Τσούτσιας, Φωτογραφίες σιωπής]
-ξεφυλλίζουμε τη στιγμή, απολαμβάνοντάς την στο έπακρο με το βιβλίο που μας χαρίστηκε να έχει ένα κατεβατό από άγνωστες λέξεις ακόμα [Νίκος Μυλόπουλος, Αγώνας χωρίς προειδοποίηση]
-δεν κατοικούν στο στόμα οι λέξεις και δεν γεννιούνται από τις σκέψεις [Τασούλα Τσιλιμένη, Η αφωνία του απογεύματος]
-λέξεις πάνω σε λέξεις, λέξεις φράσεις ξεφτισμένες [Σόνια Ζαχαράτου, Παλίμψηστα]
5.Η έννοια του Έρωτα και της Φιλίας
-ο έρωτας είναι Μαθουσάλας, κρατάει ολόκληρη ζωή [Έλλη Αλεξίου, Για τον Καζαντζάκη]
-θεατράνθρωπος ο έρωτας, άγιος και δήμιος [Γ.Τσούτσιας, Από πάντα]
-θά’ρθει η ώρα να βγει στο φως ο έρωτας [Αλ.Μανίτσας, Κοίτα]
-τρεις φίλους είχαμε κάποτε στο σχολειό, τους λέγαμε σπουδαίους,στα γράμματα, στο μιλητό και στο μυαλό [Νίκος Παυλίδης, Οι τρεις φίλοι]
6.Η έννοια του Ονείρου και της Ελπίδας
-τ’όνειρο ποτέ του δεν δανείζεται,ούτε πουλιέται [Ν.Παυλίδης, Τ’όνειρο δεν αγοράζεται]
-αόρατα ονειρικά και μέσα από ομίχλη ήρθαν οι Ερινύες [Γιάννης Μαντάς, Να μην ξεχνάω]
-είδα χαμένα όνειρα, χαμένες ελπίδες, να σαλτάρουν στο κενό [Ξένη Μητσοβασίλη, Επαναστάτησα]
-κάηκαν οι ελπίδες, εξανεμίστηκαν οι άνθρωποι [Κ.Υφαντής, Πύρινος άνεμος]
-χαρταετοί τα όνειρα, δεν πέταξαν ποτέ [Β.Τσακίρογλου, Χαρταετοί]
-σκαρφαλώνει το όνειρο τον τοίχο του ανθρώπου [Ολυμπία Θεοδοσίου, Λίγο πριν χαράξει]
7.Η έννοια του Ανθρώπου και της Μοίρας του
-σε κάποια στάση σε περιμένει η μοίρα σου..και βέβαια κάποια στιγμή [σωστή ή λάθος] αυτή σε βρίσκει…δεν τη διαλέγεις [Δ.Πιστικός, Στη στάση]
-το ποίημα, ακτινοβολία που συμβαίνει, διαχέεται κι αλλάζει τη μοίρα, δεν επιστρέφει ποτέ στην πηγή του [Β. Φαϊτάς, Το ελιξήριο]
-ψαρινά, ερπετά, πετούμενα, θηριά και λογής άνθρωποι [Κ.Δαρβίρης, Κοσμογονία]
-είμαι ό,τι υπήρξα.. είμαι και ό,τι δεν υπήρξα [Βάκης Λοϊζίδης, Ποίηση και κεντητική]
8.Η έννοια της Μοναξιάς και του Θανάτου
-ο μοναχικός ποιητής, μένει και πάλι μόνος [Θ.Σ.Σπαντιδέας, Ωδή προς μοναχικό ποιητή]
-κάθε που νυχτώνει, η ποίηση καλεί προσκλητήριο των ζωντανών-νεκρών [Γιάννης Ιωσηφέλλης, Λίστα σχεδίων]
-όλα έχουν την ευλογία του χαμένου [Τάσος Γουδέλης, Η γοητεία των υποσχέσεων]
-ένα σακατεμένο τραγούδι μεγάλης μοναξιάς στα μάτια σου [Απ.Ζώτος, Τ’απομεινάρια των Θεών οι λέξεις]
-μόνον ο θάνατος αχρηστεύει το χρόνο [Νιόβη Ιωάννου, Η άλλη]
-αυτός που αγαπά δεν υποκύπτει στο θάνατο [Π.Καραβασίλης, Κομπιούτερ του αισθήματος]
-στο δρόμο της ζημιάς, όπου και να σταματήσεις, κέρδος θα’ναι… είπε και κατηφόρησε απτόητος στο γκρεμό [Βασίλης Γ. Νιτσιάκος, Ορμήνια]
9.Η έννοια του Ποιητή και της Ποίησης
-όχυρωσα το σπίτι με βιβλία ιστορικών και ποιητών [Γιάννης Φαλκώνης, Οχύρωσα το σπίτι με βιβλία]
-κολυμπώντας στην ποίηση, χάθηκε [Γ.Τσούτσιας, Μία πένα]
-η ποίηση, δικαιολογία ύπαρξης για τον ποιητή, ενίοτε και για τον αναγνώστη [Γ.Δουατζής, Χρονογραφίες]
-η ποίηση σκοπός και δεκανίκι μου [Σπ.Ζαχαράτος, Κατοικία μου ο δρόμος]
-τις νύχτες θρηνεί, αφανής ποιητής, μία ακτίνα φωτός περιμένει [Μ.Κολοβού-Ρουμελιώτη, Αφανής ποιητής]
-φτωχοί ποιητές, ενός φτωχού αιθέρα [Αναστασία Φροντιστή, Νύχτα]
ΕΠΙΜΥΘΙΟ
Πολλοί ‘ζητούν το λόγο από τον πετυχημένο και διάσημο ποιητή, όμως αυτός άλλοτε δεν απαντάει’ [Ηλίας Κεφάλας, Νυχτώνει] κι άλλοτε αρνείται ‘να δώσει μία απλή απάντηση’ [Έφη C. Νικολούδη,Possum] ή-έστω-
‘να εκφραστεί ανώδυνα’ [Ν.Μαμαρέλης, Εσύ]. Ελάχιστοι ευτυχώς μοιάζει να ‘καταριούνται’ όσους τους αμφισβητούν [Καλλή Κρασσά, Κορίτσι με καπέλο]
Σου δίνεται η εντύπωση πως κάποιοι ή ‘δεν βρίσκουν τα μηνύματα ή δεν ξέρουν να τα διαβάζουν’ [Απόστολος Παλιεράκης, Το μάθημα της Γιαγιάς] ή, το χειρότερο, συγκροτούν έναν εσμό από ‘ποιητές-λιμοκοντόρους που φορτώνουν το στήθος τους με σωσίβια ντενεκεδένια’ [Δ.Πιστικός, Η ανακωχή]
Δεν γνωρίζω αν για τα παραπάνω φταίνε τα ‘παζάρια της αγοράς’ [Καίτη Παυλή, Ανοίγεις το παράθυρο] ή απλώς συνήθισαν ‘να διηγούνται αποκυήματα της φαντασίας’ [Θ.Σ. Σπαντιδέας, Χοάνη Χρόνου], καλλιεργώντας ψευδαισθήσεις και ματαιότητες με ‘στίχους σκιών’ [Γ.Τσούτσιας, Τα παλιά κοσμήματα]
Ορισμένοι δεν έχουν συνειδητοποιήσει ότι ‘ο χρόνος της αθωότητας είναι ασπρόμαυρος’ [Αριστούλα Δάλλη, Ο κύκλος του χρόνου ΙΙΙ] γι’αυτό ίσως δεν έχουν τη δύναμη ‘για μία ρωμαλέα συγνώμη’ [Π.Γ.Κριμπάς, Μάλμα]
Μπορεί ο Άγγελος Σικελιανός να είπε ότι ‘μπροστάρηδες είνσι οι ποιητές κι αλίμονό τους αν δεν είναι’, αλλά φοβάμαι ότι αν δεν απαλλαγούν από ‘κακές συνήθειες υπεροψίας και παντογνωσίας’ εύκολα θα κηρυχθούν’ έκπωτοι’ [Μιχ.Αντωνιάδης] στη συνείδηση της κοινωνίας και τα ποιήματά τους ‘θα μείνουν γυμνά’ [Απ.Καλουδάς, Κάτι φορούν…], ενώ οι ίδιοι θα περιμένουν, μοιραίοι κι αδύναμοι, ‘το τέλος της παράστασης’ [Χάρης Μελιτάς, Πρόβα Τζενεράλε]
ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
[1]πρβλ. Κ.Γεωργουσόπουλος, Κλειστό ποιητικό σύμπαν, Νέα-βιβλιοδρόμιο 27-28/5/23
[2] Γ.Πανούσης, Τι λένε ορισμένοι ποιητές για την ποίησή [τους], Μανδραγόρας 13/2/21
Πηγή: https://www.fractalart.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.