ΑΝΤΙΓΡΑΦΟΝΤΑΣ ΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ!

ΓΙΩΤΑ ΜΥΡΤΣΙΩΤΗ

Κεφαλή νέου άνδρα στον τύπο του Μεγάλου Αλεξάνδρου (άγνωστη προέλευση, μέσα του 2ου αι. μ.Χ.).

«Δεν υπάρχει παρθενογένεση στην τέχνη». Αν ο νομπελίστας ποιητής συμπύκνωσε μέσα σε πέντε λέξεις ένα χαώδες κεφάλαιο της ιστορίας της τέχνης, το Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης άντλησε έργα από τη δεξαμενή της διαχρονικής καλλιτεχνικής δημιουργίας για να μας διηγηθεί ποικίλες ιστορίες αντιγραφής είτε ως δημιουργικής και συμβολικής έμπνευσης είτε ως πιστής μίμησης.
Στην πρωτότυπη θεματική της έκθεσης «Αντιγράφοντας (σ)το παρελθόν», 110 έργα αρχαίων και σύγχρονων δημιουργών που εμπνεύστηκαν ή μιμήθηκαν έργα προγενέστερων πολιτισμών προσεγγίζουν το πολυσήμαντο φαινόμενο και τα παρακλάδια του.

Οι Κέλτες, περιγράφει η έκθεση, κόβουν τα πρώτα τους νομίσματα αντιγράφοντας τα νομίσματα του μακεδονικού βασιλείου που μετέφεραν στις πατρίδες τους ως αμειβόμενοι μισθοφόροι στους ελληνιστικούς στρατούς.

Αντίγραφο νεκρικού προσωπείου, Μουσείο Εκμαγείων ΑΠΘ, συλλογή Gilliéron, αντίγραφο από τον Ταφικό Κύκλο Α΄ της Ακρόπολης των Μυκηνών. 

Στη Μακεδονία, κατά την Υστερη Εποχή του Χαλκού (περ. 13ος αι. π.Χ.) εισάγουν πολυτελή κεραμική από τα μυκηναϊκά κέντρα του Νότου και στους Ιστορικούς χρόνους, κορινθιακή και αττική κεραμική, ενώ, ανταποκρινόμενοι στις ανάγκες του αγοραστικού κοινού, παράγουν απομιμήσεις τους. Από τον 4ο αιώνα π.Χ. τα απλησίαστα πολύτιμα αντικείμενα μεταλλοτεχνίας (χρυσό και ασήμι) παράγονται με φθηνότερες αναπαραγωγές-απομιμήσεις που όμως προσέδιδαν τη λάμψη του χρυσού και το κύρος της εξουσίας.

Οι Ρωμαίοι αυτοκράτορες επικοινωνούσαν τα πολιτικά και ιδεολογικά τους μηνύματα μέσω της τέχνης σε συγκεκριμένους και επαναλαμβανόμενους αγαλματικούς τύπους, όπως τη Ρωμαία δέσποινα, τον φιλόσοφο ή τον ενεργό πολίτη, που αναπαράγονται σε ολόκληρο τον ρωμαϊκό κόσμο.

Η οικογένεια Gilliéron, πατέρας και γιος, συνεργάτες σπουδαίων αρχαιολόγων (Σλήμαν, Τσούντα κ.ά.) ως πρωτοπόροι «αντιγραφείς», παράγουν τον 19ο αιώνα απομιμήσεις αρχαίων έργων της ελληνικής τέχνης, τα οποία σήμερα χρησιμοποιούνται για εκπαιδευτικούς σκοπούς.

Σπουδαίοι σύγχρονοι Ελληνες (Θεόφιλος, Μπρακ, Παρθένης, Γκίκας, Καλαμαράς, Μποσταντζόγλου, Μυταράς) εμπνέονται από την αρχαία ελληνική τέχνη, αλλά και η μεγάλη βιομηχανία των σουβενίρ που στηρίζει την τουριστική βιομηχανία δεν είναι τίποτα άλλο παρά μια σύγχρονη αντιγραφή έργων για να διακινηθούν οι ιδέες της ελληνικής αρχαιότητας.

«Το φαινόμενο της αντιγραφής, ένα θεωρητικό θέμα, δεν καλύπτεται μέσα από μια περιοδική έκθεση. Ωστόσο, διαρθρώσαμε κάποιες ιστορίες γύρω από την ιδέα της διαχρονικής αντιγραφής με χρονική αλληλουχία και έργα που εκπροσωπούν 5.000 χρόνια τέχνης. Οι ιστορίες τους απαντούν σε βασικά ερωτήματα έμπνευσης και αντιγραφής έργων. Ακόμα και οι ειδικοί ερίζουν για τη γνησιότητά τους. Ασφαλής είναι μόνον η επιστημονική τεκμηρίωση της αρχαιολογίας σε συνεργασία με την αρχαιολατρία, ειδικά στις ημέρες μας, που το φαινόμενο της παράνομης διακίνησης έχει πάρει παγκόσμιες διαστάσεις», εξηγεί η διευθύντρια του Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης Ευαγγελία Στεφανή.

Αττική ερυθρόμορφη πελίκη, Θεσσαλονίκη, 320-310 π.Χ.

Τι διάλεγαν να αντιγράψουν οι αρχαίοι και γιατί; Τι σήμαινε μίμηση αντικειμένων γοήτρου και πολυτέλειας στην αρχαιότητα;

«Σε κάθε εποχή και για κάθε πολιτισμό η ελληνική τέχνη αποτελούσε πρότυπο έμπνευσης και δημιουργίας. Οι καλλιτέχνες αντλούσαν από την απέριττη ομορφιά των κυκλαδικών ειδωλίων, τα χρώματα και τα μοτίβα του κρητομυκηναϊκού κόσμου, την απίστευτη αρμονία και ισορροπία του κλασικού ιδεώδους, άλλα και το πάθος που χαρακτηρίζει την ελληνιστική τέχνη. Ολα θα αφομοιωθούν και θα περάσουν στη σύγχρονη δυτική τέχνη».

O Mέγας Αλέξανδρος

Αιώνιο πρότυπο, ωστόσο, παραμένει ο Μέγας Αλέξανδρος ως μια διαχρονική ιστορία έμπνευσης και μίμησης που αποτελεί το επίκεντρο της έκθεσης. Η εμβληματική του φυσιογνωμία αντιγράφεται συνεχώς όσο καμία άλλη στον σύγχρονο κόσμο και η μορφή του δεν χάνει ποτέ τη μοναδικότητά της.

​​Η έκθεση εγκαινιάζεται το Σάββατο 24 Νοεμβρίου. Θα διαρκέσει ένα χρόνο.

Πηγή: http://www.kathimerini.gr