Του Οδυσσέα Τσαγκαράκη
Όταν απλοί άνθρωποι λένε σήμερα ότι οι πολιτικοί μας θα έπρεπε να εκδιωχθούν από τη χώρα καταλαβαίνουμε τι θα γινόταν αν ίσχυε o οστρακισμός. Κατά τον Αριστοτέλη («Αθηναίων Πολιτεία» 22.3) ο θεσμός καθιερώθηκε από τον Κλεισθένη ως μέσο περιορισμού της πολιτικής αυθαιρεσίας, αποτροπής της τυραννίδας και προστασίας της δημοκρατίας από αρχομανείς. Οι πολίτες είχαν λοιπόν τη δυνατότητα να απαλλάσσονται από πρόσωπα που θεωρούσαν ανεπιθύμητα και επικίνδυνα για την πόλη-κράτος.
Μια φορά τον χρόνο συγκεντρώνονταν, ύστερα από απόφαση της Εκκλησίας του Δήμου, και ψήφιζαν με απλή αναγραφή του ονόματος σε όστρακο, δηλ. σε μικρό θραύσμα πήλινου αγγείου (ο ελάχιστος αριθμός ψήφων για την εξορία Αθηναίου πολίτη ήταν 6.000). Η διαδικασία προέβλεπε δεκαήμερη προθεσμία για τη διευθέτηση προσωπικών υποθέσεων και εκκρεμοτήτων. Μετά την παρέλευση δέκα ετών (αργότερα η ποινή μειώθηκε σε πέντε), ο εξόριστος μπορούσε να επιστρέψει στην Αθήνα, αφού δεν έχανε τα πολιτικά του δικαιώματα και εισέπραττε τα εισοδήματά του (Πλούταρχος, «Βίοι Παράλληλοι» Άριστείδης, 7.5).
Βέβαια, το μέτρο αυτό, ασφαλιστική δικλείδα για τη θωράκιση της δημοκρατίας, εκφυλίστηκε με την πάροδο του χρόνου και χρησιμοποιήθηκε ως μέσο εξουδετέρωσης ή και εξόντωσης αντιπάλων (π.χ. Αριστείδη, Θεμιστοκλή, Κίμωνα), ό,τι δημιουργούσε άλλα προβλήματα στο δημοκρατικό πολίτευμα. Έτσι όσοι φοβόντουσαν την ετυμηγορία των συμπολιτών τους ή είχαν αμφιβολίες για την έκβασή της εξαγόραζαν ψηφοφόρους με χαλαρά συνείδηση ή λάδωναν την εφορευτική επιτροπή (πολίτες με επίσης ελαστική συνείδηση) που εξαφάνιζε ψήφους, ώστε να μη συμπληρωθεί ο προβλεπόμενος αριθμός (σε ανασκαφικές έρευνες της Αμερικανικής Αρχαιολογικής Σχολής στην αρχαία Αγορά βρέθηκαν ψηφοδέλτια, δηλ. όστρακα, στον πυθμένα πηγαδιού).
Αν ο θεσμός υπήρχε σήμερα (με την όποια «ελαστικότητα» στη λειτουργία του που δεν θα ήταν ασφαλώς και η μοναδική), θα είχαμε σίγουρα αποφύγει τουλάχιστο τα βάρβαρα για τους πολλούς μνημόνια (για να μείνουμε στο πρόσφατο παρελθόν), τη συνακόλουθη εξαθλίωση εκατοντάδων χιλιάδων συμπολιτών και το διεθνή διασυρμό της χώρας. Και ασφαλώς δεν θα βρισκόμασταν σε χειρότερη μοίρα, μάλλον σε καλύτερη.
Η όποια εξορία ικανών και άξιων πολιτικών (υπάρχουν άραγε;) με καλπονοθείες, εξαγορά συνειδήσεων και τα συναφή, θα ζημίωνε περισσότερο τους ίδιους (ενδεχομένως και τις οικογένειες τους) και λιγότερο τη χώρα. Προέχει πάντα το δημόσιο συμφέρον, δηλ. πρέπει να προέχει. Ως έχουν τα πράγματα συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο: οι ολίγοι και τα συμφέροντά τους βλάπτουν ανεπανόρθωτα την πλειονότητα των πολιτών.
Σήμερα (περισσότερο από ποτέ) το καίριο ερώτημα είναι: πώς προστατεύεται η δημοκρατία (και η χώρα) από τους ανίκανους και τους φαύλους; Το μαύρισμα στην κάλπη, μια παραίτηση ή μια αποπομπή (μετά τη ζημιά) λίγο ωφελούν το μέσο πολίτη που ανήμπορος να αντιδράσει αποτελεσματικά βλέπει να συνεχίζεται η λεηλασία της ζωής του και της χώρας.
Αν στήνονταν κάλπες οστρακισμού είναι βέβαιο ότι θα άνοιγε διάπλατα ο δρόμος για καλύτερες επιλογές προσώπων και ουσιαστικότερη διακυβέρνηση της χώρας. Ποιο υπουργικό συμβούλιο θα έπαιρνε όμως μια τέτοια απόφαση (κρεμάλα για το πολιτικό κατεστημένο) και ποια Βουλή θα την υπερψήφιζε, έστω και υπό τη μορφή διενέργειας δημοψηφίσματος; Να κατοχυρωθεί λοιπόν ο οστρακισμός συνταγματικά. Ουτοπία; Οργή λαού, φωνή θεού!
* Ο Οδυσσέας Τσαγκαράκης, είναι ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Κρήτης
Πηγή: http://www.logiosermis.net
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.