"ΜΙΑ ΝΕΑ ΜΕΤΑΠΟΛΙΤΕΥΣΗ! ΜΙΑ ΝΕΑ ΕΛΙΤ!"

Του Βασίλη Ξυδιά

Η χώρα έχει ανάγκη μια νέα μεταπολίτευση. Αυτό είναι παραπάνω από βέβαιο. Είναι άλλωστε η σταθερή επωδός που συνοδεύει εδώ και αρκετά χρόνια τις επετειακές αναφορές στην πτώση της δικτατορίας την 24η Ιουλίου 1974. Παρ’ όλα αυτά η χώρα εξακολουθεί – μέρα με τη μέρα, μήνα με τον μήνα, χρόνο με τον χρόνο – να βουλιάζει στον βάλτο του μεταπολιτευτικού πολιτικού συστήματος. Φαίνεται ότι ο τεσσαρακονταετής μεταπολιτευτικός κύκλος δεν μπορεί να κλείσει αν μαζί μ’ αυτόν δεν κλείσει ένας ακόμα μεγαλύτερος, η αρχή του οποίου βρίσκεται στην ίδια τη φαύλη σύσταση του νεοελληνικού κράτους.

Είναι κοινό μυστικό ότι το σύγχρονο ελλαδικό κράτος χτίστηκε πατώντας πάνω στην απουσία πραγματικής ελίτ. Αντ’ αυτής, εν είδει υποκατάστατου, σε όλα αυτά τα 180 χρόνια ελεύθερου κράτους, την εξουσία νέμονταν διάφορες κατά εποχές παρασιτικές ολιγαρχίες, απολύτως εξαρτημένες από τους εκάστοτε ξένους επικυρίαρχους. Πρόσφατα μάλιστα συνειδητοποιήσαμε κάτι που δεν το είχαμε μάθει στο σχολείο. Ότι ένας απ’ τους βασικούς μηχανισμούς της εξάρτησης και της υποτέλειας ήταν τα δάνεια.

Προς στιγμήν φάνηκε – ή έτσι νομίσαμε – ότι η μεταπολίτευση θα έβγαζε την Ελλάδα απ’ αυτή τη συφοριασμένη μοίρα και θα την επέστρεφε στους Έλληνες, αλλά αποδείχθηκε για μια ακόμα φορά ότι τα μεταξωτά βρακιά θέλουν επιδέξιους Κολοκοτρωναίους. Αντ’ αυτών, μας έτυχαν Γουλιμήδες – επιδεξιότατοι κατά τα άλλα στην παραγωγή και κατανάλωση πακέτων Ντελόρ, μεγάλων έργων, ολυμπιακών αγώνων και ούτω καθ’ εξής. Κι ακόμα πιο επιδεξιότατοι στη σύναψη κοινωνικών συμβολαίων του τύπου «άρτος και θεάματα» για τον λαό. Η προτελευταία φάση του δράματος ήταν το έργο «ο Καραγκιόζης εκσυγχρονιστής» και η αυλαία κλείνει όπως φαίνεται με το «οι Γερμανοί ξανάρχονται». Και πίσω απ’ όλα την ορχήστρα διευθύνει η νέα μετά το 90 παρασιτική ολιγαρχία, που μαζί με το μεταπολιτευτικό πολιτικό προσωπικό καμώνονται την ελίτ – που ποτέ δεν ήταν.

Κάνοντας το αναγκαίο ιστορικό φλας μπακ βλέπουμε ότι η ανυπαρξία της ελίτ είναι η μαύρη τρύπα του νεοελληνικού κράτους. Ούτε το παλάτι έφτιαξε ελίτ, ούτε η αγορά, ούτε τα πανεπιστήμια. Ούτε και οι μεταπολιτευτικές πολιτικές δομές που παρήγαγαν τα στελέχη του μεταπολιτευτικού κράτους. Υπάρχει κάτι στο νεοελληνικό κρατικό μόρφωμα που καταπίνει με μεγάλη ευκολία και μεταλλάσσει κατ’ εικόνα και ομοίωσή του, κάθε εκκολαπτόμενη ηθική αριστοκρατία.

Η μόνη ίσως περίοδος που εξαιρείται απ’ αυτόν τον θλιβερό κανόνα είναι η περίοδος της κατοχής και της Εθνικής Αντίστασης, όπου μέσα απ’ τα σπλάχνα του ταπεινού ελληνικού λαού προέκυψαν νέα πρόσωπα και νέες κοινωνικές και πολιτικές δομές, που εξέφραζαν ένα αλλιώτικο ήθος, εντελώς ξένο προς τις δομές και το ήθος του επίσημου κράτους. Κι ίσως γι’ αυτό ακριβώς, μόλις το κράτος πήρε να ξανασταθεί στα πόδια του, το τότε πολιτικό σύστημα έδωσε τον υπέρ πάντων αγώνα επιστρατεύοντας ακόμα και τους εξοστρακισμένος δωσίλογους. Τους επέβαλαν οι τότε επικυρίαρχοι Εγγλέζοι, όχι τόσο γιατί τους χρειάζονταν σαν ποσοτικό συμπλήρωμα ισχύος, αλλά γιατί διέβλεπαν ότι αυτό που διακυβευόταν ήταν κάτι βαθύτερο από τη σύγκρουση εθνικοφρόνων και κομμουνιστών. Καταλάβαιναν ενστικτωδώς ότι ο ανθρωπολογικός τύπος του δωσίλογου είναι το πιο σίγουρο ηθικό θεμέλιο του καθεστώτος της εξάρτησης και της υποτέλειας. Και δυστυχώς, το πρόβλημα δεν αφορούσε μόνο την παράταξη των νικητών. Θα τολμούσα να πω ότι στην τύχη που είχε ο Άρης Βελουχιώτης, ή αργότερα ο Ν. Μπελογιάννης, ο Δημ. Μπάτσης και ο Ν. Πλουμπίδης φάνηκε η αδήλωτη συνενοχή και των δύο αντιμαχομένων πλευρών του εμφυλίου στην εκκαθάριση του πολιτικού συστήματος απ’ τους ουσιαστικούς του αντιπάλους. Αυτό που παίχτηκε και χάθηκε στην εθνική αντίσταση δεν ήταν η επικράτηση της μιας ή της άλλης ιδεολογίας. Ήταν η ιστορική ανάδυση μιας ελίτ που έβγαινε μέσα από τα σπλάχνα, όχι της ολιγαρχίας, αλλά του λαού, και που είχε τάξει τον εαυτό της στην υπηρεσία της λαϊκής κυριαρχίας.

Από την άποψη αυτή η ιστορική αγωνία της Ελλάδας ταιριάζει πολύ περισσότερο με τη μοίρα των συγχρόνων λατινοαμερικανών δημοκρατιών, που ιδίως την τελευταία δεκαετία δείχνουν να απαντούν κουτσά-στραβά και με τον δικό τους τρόπο στο ιστορικό αίτημα για μια ελίτ άλλου τύπου, όχι ολιγαρχική και όχι ιδιοτελή· μια ελίτ που αυτοαναγνωρίζεται στην ιστορία, το ήθος, τα συμφέροντα και τον πόνο του λαού απ’ τον οποίο προέρχεται. Κι επομένως, ίσως η μικρή Ελλάδα να αποτελεί ένα ιδιότυπο εργαστήριο της ιστορίας, αφού η δική της ιστορική επιβίωση την υποχρεώνει να εμβολιάσει τον σύγχρονο δυτικό κόσμο με αυτήν την απολύτως ξένη προς αυτόν ιδέα μιας λαϊκής ελίτ. ... Ή μπορεί να κάνω και λάθος· και, όπως λέει ο Κώστας Βεργόπουλος, να μην είναι σήμερα «η πρώτη φορά στην ιστορία που οι κοινωνίες διασώζονται από τα κάτω, παρά την αυτοκαταστροφική εμμονή και το αδιέξοδο των από τα επάνω» («Οι Αγανακτισμένοι κατέβασαν την πολιτική στην κοινωνία», συνέντευξη στην Κρυσταλία Πατούλη, tvxs 3/7/2014).

Είτε έτσι, είτε αλλιώς, είτε σαν κάτι εντελώς πρωτότυπο, είτε σαν επανανακάλυψη ξεχασμένων παλιών δυνατοτήτων, η χώρα χρειάζεται αυτή τη νέα ελίτ, που δεν θα είναι απλώς η εσωτερική αντιπολίτευση της αναπαλαιωμένης ολιγαρχίας, αλλά ο πυρήνας μιας αυθεντικής εθνικής ανασύστασης ... για τη νέα μεταπολίτευση που θα αποκαταστήσει επιτέλους τη λαϊκή κυριαρχία χωρίς τους αστερίσκους και τις υποσημειώσεις των 180 ετών νεοελληνικού κράτους (ή αλλιώς, κάπου εδώ τελειώνουμε).

hassapis-peter

Πηγή: http://www.logiosermis.net