ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ!

Η ATEbank (πρώην Αγροτική Τράπεζα της Ελλάδος) ήταν ο κατεξοχήν χρηματοπιστωτικός φορέας που ασκούσε αποκλειστικά την αγροτική πίστη στην Ελλάδα. Ιδρύθηκε το 1929 (27 Ιουνίου), με έδρα την Αθήνα, ως «αυτόνομος τραπεζικός οργανισμός κοινωφελούς χαρακτήρος». Τον Ιούλιο του 2012, το υγιές τμήμα της απορροφήθηκε από την Τράπεζα Πειραιώς.

Το Αρχοντικό Σερπιέρη, κτισμένο το 1880, 

στο οποίο στεγάζεται το κεντρικό κατάστημα της Τράπεζας

Οι πολιτικές και κοινωνικές συνθήκες ίδρυσης της τράπεζας

Η ίδρυση της ΑΤΕ συνιστά μέρος των προσπαθειών που κατέβαλε το κράτος για να ελέγξει το τραπεζικό σύστημα και να σταθεροποιήσει το εθνικό νόμισμα, αφού το διεθνές νομισματικό σύστημα δεν είχε μείνει ανεπηρέαστο από τον Α΄Παγκόσμιο. Η δραχμή ήταν υποτιμημένη στο 1/10 της προπολεμικής της αξίας. Η σταθεροποίηση του εθνικού νομίσματος προϋπέθετε την σύναψη εξωτερικού προσφυγικού δανείου. Επίσης ο ερχομός των προσφύγων έκανε επιτακτικότερη τη διεύρυνση της αγροτικής πίστης. Η σύσταση μιας ξεχωριστής αγροτικής τράπεζας θα περιόριζε τις τραπεζιτικές διακαιοδοσίες της Ε.Τ.Ε., θα κάλυπτε με μεγαλύτερη άνεση τις πιστοδοτικές ανάγκες των αγροτών και θα ενίσχυε την αγροτική παραγωγή. Δεν έλλειψαν οι αντιδράσεις μέσα στο κοινοβούλιο αλλά και εκτός αυτού από την Ε.Τ.Ε.. Περισσότερο από κάθε άλλον ταυτίστηκε με τη δημιουργία της Γεωργικής Τράπεζας ο Αλέξανδρος Παπαναστασίου. Στις διαπραγματεύσεις της Ελλάδας με την Κοινωνία των Εθνών το 1927 ο Παπαναστασίου συμμετείχε ως υπουργός Γεωργίας. Εκεί έλαβε την υπόσχεση του Ελληνικού Κρατούς, της Ε.Τ.Ε., και της Επιτροπής Αποκατάστασης Προσφύγων ότι θα συνεργάζονταν για την ίδρυση και τη λειτουργία της Γεωργικής Τράπεζας. Πράγματι, στο πρωτόκολλο της συμφωνίας για την έκδοση δανείου που υπογράφτηκε στις 15 Σεπτεμβρίου του 1927, στη Γενεύη μεταξύ της ελληνικής κυβερνήσεως και της δημοσιονομικής επιτροπής της Κ.Τ.Ε. περιλίφθηκε και η υποχρέωση της ίδρυσης Γεωργικής Τράπεζας. Στις 23 Οκτωβρίου της ίδιας χρονιάς επιτεύχθηκε συμφωνία ανάμεσα σε κυβέρνηση και Ε.Τ.Ε. η οποία καθόριζε τις βάσεις για την σύσταση και λειτουργία αυτής της τράπεζας. Στις 3 Φεβρουαρίου παραιτείται ο Παπαναστασίου και η κυβέρνση επιταχύβει τη διαδικασία σύστασης της τράπεζας για να μην θεωρηθεί ότι δεν υποστηρίζει τα αγροτικά συμφέροντα. Στις 23 Φεβρουαρίου 1928 υπογράφηκε νέα σύσμβαση ανάμεσα στο κράτος και την ΕΤΕ για την ίδρυση και λειτουργία της Γεωργικής Τράπεζας χωρίς όμως να προωθηθεί για επικύρωση στη Βουλή επειδή τα κεφάλαια της νέας τράπεζας δεν επαρκούσαν.

Τον Ιούλιο του 1929, περίπου 100 χρόνια από την ανακήρυξη του ελληνικού κράτους, ο τότε Υπουργός Γεωργίας Κ. Σπυρίδης (του κόμματος των Φιλελευθέρων) εισήγαγε στη Βουλή των Ελλήνων σχέδιο νόμου περί ιδρύσεως ιδιαίτερης τράπεζας για την κάλυψη των αναγκών αλλά και τον συντονισμό και αύξηση της ελληνικής αγροτικής παραγωγής. Η πρόταση εκείνη της τότε κυβέρνησης έγινε δεκτή κατά πανηγυρικό τρόπο και ψηφίσθηκε απ΄ όλα τα τότε κόμματα της αντιπολίτευσης, ανεπιφύλακτα. Έτσι το νομοσχέδιο εκείνο έγινε νόμος το 1929 με τον οποίο και ιδρύθηκε η ΑΤΕ ως κοινωφελής οργανισμός, δηλαδή χωρίς μετόχους και χωρίς κερδοσκοπικό χαρακτήρα.

Σημειώνεται όμως ότι προσπάθειες σύστασης Αγροτικής Τράπεζας είχαν καταβάλει και όλες οι προηγούμενες κυβερνήσεις και ειδικότερα η κυβέρνηση συνασπισμού που είχε καταρτίσει σχέδιο σύμβασης οργάνωσης με την Εθνική Τράπεζα. Η τελευταία αυτή σύμβαση λήφθηκε ως βάση από την κυβέρνηση των Φιλελευθέρων για τη σύσταση ανεξάρτητης και αυτόνομης τράπεζας.

Σκοποί της ΑΤΕ

Σύμφωνα με τον ιδρυτικό νόμο όπως στη συνέχεια συμπληρώθηκε και τροποποιήθηκε κύριος σκοπός είναι η άσκηση αγροτικής πίστεως σε όλες τις μορφές της, η ενίσχυση της συνεταιριστικής οργάνωσης και η βελτίωση των όρων διεξαγωγής των πάσης φύσεως αγροτικών συναλλαγών στην ελληνική επικράτεια. Παράλληλα είναι και ο κύριος συνεργάτης του κράτους στην άσκηση της αγροτικής πολιτικής στην ανάπτυξη της εθνικής παραγωγής. Ειδικότερα στους σκοπούς της ΑΤΕ περιλαμβάνονται:

• Χορήγηση δανείων σε γεωργούς, κτηνοτρόφους, αλιείς, γεωργικούς συνεταιρισμούς και σε νομικά και φυσικά πρόσωπα γεωργικών επιχειρήσεων, καθώς και για την εκτέλεση έργων κοινής ωφελείας.
• Η προμήθεια και διάθεση στους παραπάνω εργαλείων, μηχανημάτων, λιπασμάτων, γεωργικών φαρμάκων κλπ.
• Η διευκόλυνση των παραπάνω σε θέματα συγκέντρωσης, αποθήκευσης, επεξεργασίας και πώλησης των προϊόντων στην αγορά (εσωτερικού-εξωτερικού).
• Η ενίσχυση και διάδοση των τελειότερων μεθόδων καλλιέργειας, κτηνοτροφίας και αλιείας, με παράλληλη τόνωση της αποταμίευσης καθώς και η οργάνωση διοίκησης υπηρεσιών ή οργανισμών αγροτικής ασφάλειας ή αντασφάλειας προϊόντων, καλλιεργειών, ζώων, μέσων, οικημάτων και εγκαταστάσεων.
• Η συστηματοποίηση της εμπορίας των γεωργικών προϊόντων.
• Η τόνωση του συνεργατικού πνεύματος με προπαγάνδα και διαπαιδαγώγηση των αγροτικών κοινωνιών, καθώς και ο έλεγχος των γεωργικών συνεταιρισμών επί παντός βαθμού και φύσης.
• Η διάδοση και η ενίσχυση οικοτεχνιών στις καθαρά γεωργικές οικογένειες για επικερδή απασχόληση στις νεκρές γεωργικές περιόδους.
• Και τέλος η προστασία της αλιείας, των πάσης φύσεως δασικών επιχειρήσεων ή εκμετάλλευσης με παροχές δανείων ή πιστώσεων.

Αρχικά κεφάλαια και πόροι

Τα πρώτα κεφάλαια για τη λειτουργία της ΑΤΕ ήταν οι ακόλουθες προικοδοτήσεις του ελληνικού δημοσίου και πιστώσεις:

Χρηματικό ποσό 450.000.000 δραχμών χωρίς τόκο και χρεολύσιο.

Χρηματικό ποσό 500.000.000 δραχμών, από παραγωγικό δάνειο που θα καταβάλλονταν αναλόγως των αναγκών της ΑΤΕ.

Χρηματικό ποσό εκ των 3/4 της διαφοράς που προέκυπτε από τη διάθεση 26.667 ανέκδοτων μετοχών της Εθνικής Τράπεζας.

Με το συνολικό κεφάλαιο εν γένει που διατηρούσαν μέχρι τότε οι Τράπεζες Μακεδονίας, Θράκης, Ηπείρου, νήσων Αιγαίου και του κοινωφελούς Ταμείου Κρήτης, οι οποίες και συγχωνεύθηκαν αμέσως με τη ίδρυση της ΑΤΕ. Σημειώνεται ότι οι παραπάνω πέντε τράπεζες ήταν ιδρύματα αγροτικής πίστης που προϋπήρχαν από τουρκοκρατίας και συνέχιζαν να λειτουργούν και μετά την απελευθέρωση των περιοχών εγκατάστασής τους.

Επίσης με το αναλογούν στο Δημόσιο ποσό από τη συμμετοχή του στα κέρδη της Εθνικής Τράπεζας σύμφωνα με την από 23 Φεβρουαρίου 1928 σύμβαση Δημοσίου – ΕΤΕ.

Τέλος η Εθνική Τράπεζα ανέλαβε με ειδική σύμβαση του 1929 την υποχρέωση να παρέχει στην ΑΤΕ, κατά την πρώτη δεκαετία της λειτουργίας της πιστώσεις μέχρι του ποσού των 850.000.000 δραχμών. Παράλληλα στην ΑΤΕ παραχωρήθηκε το δικαίωμα να δέχεται καταθέσεις καθε μορφής οι οποίες τελούνταν υπό την εγγύηση του κράτους.

Εξέλιξη

Το 1991 η ΑΤΕ από πιστωτικό ίδρυμα μετατράπηκε σε Ανώνυμη Εταιρεία και μετεξελίχθηκε σε τράπεζα πολλαπλών δραστηριοτήτων. Το 2000 με την είσοδό της στο Χρηματιστήριο Αξιών Αθηνών σηματοδότησε μια νέα εποχή υλοποίησης ενός φιλόδοξου προγράμματος εξυγίανσης, εκσυγχρονισμού και ανάπτυξης ακόμα και πέρα του αρχικού τομέα των δραστηριοτήτων της.

Το 2009, συμπληρώθηκαν 80 χρόνια από της ίδρυσης της ΑΤΕ. Στη διαδρομή αυτή της ζωής της καθοριστική υπήρξε η συμβολή της στη γεωργική παραγωγή και κατ΄ επέκταση στην ελληνική αγροτική οικονομία στην οποία διαδραμάτισε πρωτεύοντα ρόλο, ειδικότερα στις μεταρρυθμίσεις και στην ανάπτυξη συνεταιρισμών αλλά και ακόμη των βιομηχανιών του κλάδου. Έντονη θεωρείται και η παράλληλη κοινωνική της συνεισφορά σε κρίσιμες ιστορικές περιόδους, (πολέμου, κατοχής, αντίστασης) και στην ανασυγκρότηση της Χώρας.

Η εθελοντική συμμετοχή της ATE στη διαγραφή του δημοσίου χρέους κατά 53,5% (PSI) είχε καταλυτική επίπτωση στα ίδια κεφάλαια και στην κεφαλαιακή επάρκεια της Αγροτικής Τράπεζας. Στο πλαίσιο των διαδικασιών που όρισαν η Τράπεζα της Ελλάδος και το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, με σκοπό την αναδιάρθρωση του ελληνικού τραπεζικού συστήματος και την ενίσχυση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας, αλλά και με βασική παράμετρο τη διασφάλιση των θέσεων εργασίας, η Τράπεζα Πειραιώς απορρόφησε το υγιές τμήμα της Αγροτικής Τράπεζας, στα τέλη Ιουλίου 2012.

Στις 25 Ιουνίου 2013, ολοκληρώθηκε η ενοποίηση των πληροφοριακών συστημάτων της πρώην ATEbank με την Τράπεζα Πειραιώς, καταργήθηκαν τα εναλλακτικά δίκτυα εξυπηρέτησης και η ιστοσελίδα της ATEbank, και οι πελάτες εξυπηρετούνται πλέον από τα αντίστοιχα της Τράπεζας Πειραιώς. Σχεδόν άμεσα ξεκίνησε και η αντικατάσταση της εταιρικής ταυτότητας των καταστημάτων της πρώην ΑΤΕbank, που ως τότε διατηρούσαν την εμπορική επωνυμία ATEbank, με αυτή της Τράπεζας Πειραιώς.

Η ιστορική διαδρομή της ΑΤΕ θα μπορούσε να διακριθεί σε πέντε περιόδους, α) Προπολεμική (1929-1940), β) Μεταπολεμική (1940-1966) γ) Περίοδος 1967-1981 (περίοδος δικτατορίας και μεταπολίτευσης), δ) Περίοδος 1982-1998 (περίοδος γενικής ανασυγκρότησης) και ε) Περίοδος 1999-2013, που αποτελεί και τη «νέα εποχή» της τράπεζας.

Διατελέσαντες διοικητές ΑΤΕ

Στέφανος Δέλτα (από Αύγουστο 1929 μέχρι Δεκέμβριο 1929)

Αλέξανδρος Κορυζής (από Δεκέμβριο 1929 μέχρι Ιανουάριο 1930)

Κωνσταντίνος Γόντικας (από Ιανουάριο 1930 μέχρι Απρίλιο 1935)

Ανδρέας Λαμπρόπουλος (από Απρίλιο 1935 μέχρι Αύγουστο 1941)

Γεώργιος Τζιρακόπουλος (από Αύγουστο 1941 μέχρι Οκτώβριο 1941)

Ανδρέας Λαμπρόπουλος (από τον Οκτώβριο του 1941 μέχρι τον Ιανουάριο του 1945)

Αριστοτέλης Σίδερης (από Οκτώβριο 1945 μέχρι Μάιο 1946)

Κωνσταντίνος Βερροιόπουλος (από Μάιο 1946 μέχρι Φεβρουάριο 1951)

Σωτήρης Πετρόπουλος (από Φεβρουάριο 1951 μέχρι Ιούλιο 1951)

Αλέξανδρος Μυλωνάς (από Ιούλιο 1951 μέχρι Απρίλιο 1953)

Πάνος Αναγνωστόπουλος (από Απρίλιο 1953 μέχρι Μάιο 1953)

Χαρίλαος Μητρέλιας (από Μάιο 1953 μέχρι Μάιο 1955)

Νικόλαος Χριστοδούλου (από Μάιο 1955 μέχρι Ιούλιο 1962)

Ανδρέας Αποστολίδης (από Αύγουστο 1962 μέχρι Δεκεμβριο 1963)

Χρήστος Βασματζίδης (από Δεκέμβριο 1963 μέχρι Αύγουστο 1964)

Αναστάσιος Βγενόπουλος (από Αύγουστο 1964 μέχρι Μάιο 1967)

Ιωάννης Παπαβλαχόπουλος (από Μάιο 1967 μέχρι Φεβρουάριο 1969)

Νικόλαος Κουρκουλάκος (από Φεβρουάριο 1969 μέχρι Ιανουάριο 1971)

Αντώνιος Αδαμόπουλος (από Ιανουάριο 1971 μέχρι Ιανουάριο 1974)

Λουκάς Αρβανίτης (από Ιανουάριο 1974 μέχρι Αύγουστο 1974)

Αδαμάντιος Πεπελάσης (από Αύγουστο 1974 μέχρι Οκτώβριο 1981)

Χρήστος Ροκόφυλος (από Οκτώβριο 1981 μέχρι Ιούλιο 1982)

Βασίλειος Καφίρης (από Ιούλιο 1982 μέχρι Ιούλιο 1987)

Θεόδωρος Δημόπουλος (από Ιούλιο 1987 μέχρι Απρίλιο 1990)

Μανώλης Κεφαλογιάννης (από Απρίλιο 1990 μέχρι Οκτώβριο 1993)

Δημήτριος Κανελλόπουλος (από Οκτώβριο 1993 μέχρι Δεκέμβριο 1996)

Χρήστος Παπαθανασίου (από Δεκέμβριο 1996 μέχρι Οκτώβριο 1997)

Πηγές

Θάνος Βερέμης, «Ο αγώνας για την ίδρυση της Αγροτικής Τράπεζας και ο Αλέξανδρος Παπαναστασίου. Ένα χρονικό», στο: Γ. Αναστασιάδης, Γ. Κοντογιώργης, Π.Πετρίδης (επίμ.), Αλέξανδρος Παπαναστασίου: θεσμοί,ιδεολογία και πολιτική στον μεσοπόλεμο, εκδ.Πολύτυπο, Αθήνα, 1987, σελ.255-262

https://el.wikipedia.org

https://www.timesnews.gr