Η ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΙΚΟΥ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ ΤΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΤΩΝ ΕΡΓΑΣΙΑΚΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ!

Γιώργου Η. Παπαηλιού 
Δικηγόρου-Διδάκτορα Νομικής

  

Μέσω της «μνημονιακής αντιμεταρρύθμισης», έχει ακυρωθεί ο συλλογικός χαρακτήρας του συστήματος των εργασιακών σχέσεων, με αποτέλεσμα η διάπλαση των όρων εργασίας να παραπέμπεται στην ατομική σύμβαση εργασίας, δηλαδή εκ των πραγμάτων στην εργοδοτική επιβολή..

Η ακύρωση του συλλογικού χαρακτήρα του συστήματος των εργασιακών σχέσεων αποτυπώνεται στη «νομοθετική» μείωση του κατώτατου μισθού και του κατώτατου ημερομισθίου (και μάλιστα στη μεγαλύτερη μείωση αυτών για εργαζόμενους κάτω των είκοσι πέντε ετών), στη θέσπιση διαδικασίας «διοικητικού» καθορισμού αυτών από 1.1.2017 σε συνδυασμό με την πρόβλεψη, ότι η εθνική γενική συλλογική σύμβαση εργασίας (ΕΓΣΣΕ) καθορίζει μόνον τους ελάχιστους μη μισθολογικούς όρους εργασίας των εργαζομένων όλης της χώρας, στην κατάργηση της αρχής της εύνοιας προς τον εργαζόμενο, στην αναστολή της δυνατότητας κήρυξης γενικά υποχρεωτικών των κλαδικών (και ομοιοεπαγγελματικών) συλλογικών συμβάσεων εργασίας (ΣΣΕ), στην κατάργηση της, και χρονικά περιορισμένης, μετενέργειας της ΣΣΕ, πλην των κανονιστικών όρων που αφορούν το βασικό μισθό και 4 επιδόματα, στην αναίρεση της διαιτησίας μέσω της κατάργησης της μονομερούς προσφυγής σ΄ αυτήν και του περιορισμού της διαιτητικής διαδικασίας στον καθορισμό του βασικού μισθού και του βασικού ημερομισθίου, αποκλειομένων των ρυθμίσεων για θεσμικά ζητήματα, στην πραγματοποίηση ευθείας παρέμβασης στις ισχύουσες ΣΣΕ και διαιτητικές αποφάσεις (ΔΑ).

Κατά συνέπεια, πρώτο βήμα προς την αποκατάσταση του συλλογικού χαρακτήρα του συστήματος των εργασιακών σχέσεων αποτελεί η απεμπλοκή από τις «μνημονιακές» ρυθμίσεις. 

Συγκεκριμένα επιβάλλεται:
η επαναφορά του ύψους του κατώτατου μισθού και του κατώτατου ημερομισθίου στα προ των «μνημονίων» επίπεδα

η ακύρωση της διαδικασίας «διοικητικού» καθορισμού του κατώτατου μισθού και του κατώτατου ημερομισθίου, που οδηγεί στην κατάργηση των ελεύθερων συλλογικών διαπραγματεύσεων μεταξύ των τριτοβάθμιων συνδικαλιστικών και εργοδοτικών οργανώσεων και συνακόλουθα των ΕΓΣΣΕ
 

η αποκατάσταση της αποστολής της ΕΓΣΣΕ ως εργαλείου διαμόρφωσης ελάχιστου επιπέδου παροχών και προστασίας για όλους τους εργαζόμενους της χώρας
η επαναφορά της αρχής της εύνοιας προς τον εργαζόμενο, έτσι ώστε να μην προτάσσεται η επιχειρησιακή ΣΣΕ έναντι της κλαδικής ΣΣΕ ακόμη και αν η πρώτη περιέχει ρυθμίσεις δυσμενέστερες για τον εργαζόμενο και συνακόλουθα να μην εξουδετερώνεται η κλαδική ΣΣΕ, ως ρυθμιστικός παράγοντας του υγιούς ανταγωνισμού, αφού ενιαιοποιεί τους όρους εργασίας των εργαζομένων ολόκληρων κλάδων οικονομικής δραστηριότητας και να μη μετατοπίζεται το κέντρο βάρους της συλλογικής διαπραγμάτευσης σε επίπεδο επιχείρησης με ό,τι αυτό συνεπάγεται 

η επαναφορά της επεκτασιμότητας κλαδικών και ομοιοεπαγγελματικών ΣΣΕ, ώστε οι συλλογικές διαπραγματεύσεις να λαμβάνουν χώραν σε επίπεδο όπου η ισχύς των εργαζομένων και της εργοδοσίας είναι κατά το δυνατόν ισορροπημένη, οι σχετικές συλλογικές ρυθμίσεις να ισχύουν για ευρύτερα σύνολα εργαζομένων και έτσι να μη μένει εκτός συλλογικών ρυθμίσεων μεγάλος αριθμός εργαζομένων 

η επαναφορά της μετενέργειας για το σύνολο των όρων εργασίας, ως μέσου προστασίας των εργαζομένων και μετά τη λήξη ισχύος της ΣΣΕ
 

η αποκατάσταση της διαιτησίας, ως επικουρικού μηχανισμού επίλυσης των συλλογικών διαφορών εργασίας

η ουσιαστική επαναλειτουργία και αναβάθμιση του ΟΜΕΔ, ως θεσμικού οργάνου μεσολάβησης και διαιτησίας
 

η άρση των απαγορεύσεων και περιορισμών που αφορούν την ισχύ συλλογικών ρυθμίσεων, των οποίων η εφαρμογή απαγορεύεται νομοθετικά και η εκ νέου ανάθεση αυτών σε ελεύθερες συλλογικές διαπραγματεύσεις

Στη συνέχεια απαιτείται η διαμόρφωση μιάς συνεκτικής δέσμης ρυθμίσεων που, αναδεικνύοντας και επικαιροποιώντας τις σταθερές του εργατικού δικαίου και αναδιατάσσοντας προτεραιότητες, να καταστήσει τον συλλογικό χαρακτήρα του συστήματος των εργασιακών σχέσεων ουσιαστική παράμετρο, προκειμένου να επιτελέσει στοιχειωδώς την αποστολή εξισορρόπησης της σχέσης «εργασίας»-«κεφαλαίου»

Σ΄ αυτό το πλαίσιο μπορούν να ενταχθούν ρυθμίσεις για την ανά θεματική ενότητα κωδικοποίηση της εργατικής νομοθεσίας, την καθιέρωση ΣΣΕ σε επίπεδο ομίλου επιχειρήσεων, την ενιαία αντιμετώπιση της εξαρτημένης εργασίας, ώστε αυτή να περιλαμβάνει, πέραν της μορφής της μισθωτής εργασίας, και τις μορφές παροχής δήθεν ανεξάρτητων υπηρεσιών, άσκησης δήθεν ελεύθερης επαγγελματικής δραστηριότητας, που υποκρύπτουν εξάρτηση ισχυρότερη από αυτήν της μισθωτής εργασίας, την κατάργηση της διαφορετικής αντιμετώπισης υπαλλήλων και εργατών, την έμφαση στη σταθερή εργασία με αποδοχές που να καθιστούν εφικτή την αξιοπρεπή διαβίωση του εργαζόμενου, τη συνδικαλιστική εκπροσώπηση των ανέργων.

Η αποκατάσταση του συλλογικού χαρακτήρα του συστήματος των εργασιακών σχέσεων, πέραν του ότι συνιστά επιταγή του Συντάγματος, διεθνών συμβάσεων εργασίας, του χάρτη θεμελιωδών δικαιωμάτων της Ε.Ε., του ΕΚΧ και της ΕΣΔΑ, ανταποκρίνεται στο σημερινό επίπεδο του συσχετισμού των κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων του τόπου. Αποτελεί δε στοιχειώδη προϋπόθεση για την ανεύρεση ισορροπίας μεταξύ των εργαζομένων και της εργοδοσίας, την αποκατάσταση της αρχής του κοινωνικού κράτους, την κοινωνικά δίκαιη παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας και εν τέλει τη διασφάλιση της κοινωνικής συνοχής.

Δημοσιεύτηκε στην «Αυγή της Κυριακής»-19.4.2015