ΤΟ GREXIT ΚΑΙ Ο ΗΘΙΚΟΣ ΚΙΝΔΥΝΟΣ

ΤΟΥ ΜΑRC CHANDLER*

Υπάρχει ένα στοιχείο που συνδέει την τρομερή ανθρώπινη τραγωδία στη Μεσόγειο με τη συνεχιζόμενη ελληνική κρίση.

Πρόκειται για την υπερβολική έμφαση που δίνει η Ευρώπη στον ηθικό κίνδυνο, όρος που σημαίνει ότι οι άνθρωποι θα συμπεριφερθούν ανεύθυνα εάν δεν υφίστανται τις συνέπειες των πράξεών τους. Δίχως αμφιβολία, η έννοια αυτή προσφέρει σημαντικά διδάγματα, όμως μέχρι ένα σημείο.
Το πρόβλημα αρχίζει όταν χρησιμοποιεί κανείς σε υπερβολικό βαθμό τον ηθικό κίνδυνο. Η παράνομη μεταφορά ανθρώπων έχει ενταθεί τα τελευταία χρόνια εξαιτίας της αύξησης της πολιτικής αστάθειας σε Βόρειο Αφρική και Μέση Ανατολή. Το θαλάσσιο ταξίδι με επικίνδυνα και υπερφορτωμένα σκάφη έχει ως αποτέλεσμα τον θάνατο χιλιάδων ανθρώπων.

Η Ιταλία είναι ο προτιμητέος προορισμός των μεταναστών εξαιτίας της εγγύτητας της χώρας στην Αφρική. Η ιταλική κυβέρνηση ηγήθηκε των προσπαθειών διάσωσης με την επιχείρηση «Mare Nostrum». Ωστόσο η διάσωση των μεταναστών οδήγησε πολλούς Ευρωπαίους αξιωματούχους να υποστηρίξουν ότι ενθαρρύνει τους μετανάστες. Οπότε αντικατέστησαν την ιταλική επιχείρηση με άλλη, με μικρότερο κόστος, πιστεύοντας ότι μειώνοντας τον αριθμό των σκαφών διάσωσης θα καταστηθεί πιο επικίνδυνο το ταξίδι στη Μεσόγειο και ότι οι μετανάστες θα μάθουν ότι δεν πρέπει να ελπίζουν πως οι ευρωπαϊκές χώρες θα τους σώσουν από τις συνέπειες των ίδιων των αποφάσεών τους. Η τραγωδία των περασμένων ημερών αναγκάζει τους Ευρωπαίους αξιωματούχους να ξανασκεφτούν την πολιτική που ακολουθούν. Η στιγμή να διδάξει κανείς τους μετανάστες ότι είναι επικίνδυνοι οι δουλέμποροι δεν είναι όταν αυτοί βρίσκονται στον μέσο της Μεσογείου. Η στιγμή να τους μάθεις ότι δεν είναι ασφαλές να παίζουν με σπίρτα δεν είναι όταν έχει πιάσει φωτιά το σπίτι τους. Το ίδιο ισχύει και για τη στάση των επίσημων πιστωτών έναντι της Ελλάδας.

Η Ελλάδα είναι ένοχη απλώς και μόνο γιατί χρωστάει. Στο κάτω κάτω η λέξη για την ενοχή και το χρέος είναι ίδια (schuld). Φοβούνται πως αν δείξουν έστω και λίγη ανοχή προς την Ελλάδα, θα ενθαρρύνουν τη σπατάλη. Η προσπάθεια να δώσουν ένα μάθημα στην Ελλάδα προκρίνεται έναντι της προσπάθειας να υπάρξει οικονομική ανάκαμψη και αποκατάσταση. Επιλογή που θα μπορούσε να οδηγήσει σε ναυάγιο ολόκληρης της νομισματικής ένωσης. Οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι επιθυμούν να καταστήσουν μη αναστρέψιμη τη νομισματική ένωση. Η Αμερική χρειάστηκε να κάνει τον πλέον αιματηρό πόλεμό της ώστε να αποκλείσει μια για πάντα ότι θα μπορούσε να διαλυθεί η Ενωση. Δικαιολογημένα δεν θέλει να σφυρηλατήσει τη νομισματική της ένωση σε αίμα, ωστόσο πρέπει να δείξει ότι είναι αποφασισμένη να αποτρέψει τη διάλυση της Ένωσης.

Μια έξοδος της Ελλάδας, είτε από πρόθεση είτε από ατύχημα (ό,τι και αν σημαίνει αυτό) θα έδινε την απάντηση με σημαντικές οικονομικές και πολιτικές επιπτώσεις. Επιπλέον, μια Ελλάδα εκτός της ΟΝΕ και της Ε.Ε. θα μπορούσε να προκαλέσει περισσότερες προκλήσεις για την Ευρώπη, μεταξύ άλλων και να οξύνει το μεταναστευτικό πρόβλημα. Ισως το μεγαλύτερο έλλειμμα της Ευρώπης να μη σχετίζεται με την οικονομία, αλλά με το όραμά της. Δεν μπορώ να καταλάβω πώς μπορεί ο ηθικός κίνδυνος να είναι τα πάντα. Δεν μπορεί να είναι η μοναδική κατευθυντήρια αρχή χωρίς να έχουμε καταστροφικά αποτελέσματα. Μια μεγαλύτερη Ενωση αποτελεί τμήμα της λύσης τόσο για τη μετανάστευση όσο και για την ελληνική πρόκληση. Και στις δύο περιπτώσεις, λίγα πράγματα μπορεί να πετύχει κανείς επιμένοντας στον ηθικό κίνδυνο. Με ύφεση της οικονομίας κατά 25% και τριπλασιασμό της ανεργίας, το ελληνικό καράβι βυθίζεται. Δεν είναι τώρα η στιγμή για να επιμένει κανείς σε μαθήματα κολύμβησης.

* Ο κ. Marc Chandler είναι αντιπρόεδρος και επικεφαλής παγκοσμίων αγορών της επενδυτικής τράπεζας Brown Brothers Harriman.

Πηγή: Έντυπη έκδοση της εφημερίδας Καθημερινή