ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΜΚΟ!

   Του Δρ. Ευάγγελου Στεργιούλη

Η πρόσφατη εξάρθρωση οργανωμένου κυκλώματος διακίνησης παράνομων μεταναστών με συμμετοχή δεκάδων μελών ΜΚΟ, εγείρει εύλογα ερωτήματα για το ρόλο και την εν γένει λειτουργία των ΜΚΟ στο μείζονος κοινωνικής και πολιτικής σημασίας ζήτημα που είναι το μεταναστευτικό. Συγκεκριμένα, πρόκειται για τη δεύτερη μεγαλύτερη εξάρθρωση οργανωμένου κυκλώματος διακίνησης μεταναστών με συμμετοχή μελών ΜΚΟ, μετά την εξάρθρωση παρόμοιου κυκλώματος τον Αύγουστο του 2018 με συμμετοχή 30 μελών ΜΚΟ (Δελτίο Τύπου Γ.Α.Δ. Βορείου Αιγαίου, 28.8.2018).

Η Ελληνική Πολιτεία παρότι αντιμετώπιζε μεγάλο πρόβλημα ροής παράνομων μεταναστών από τη δεκαετία του ‘90, μόλις το Δεκέμβριο του 2016 έκανε το πρώτο βήμα για την ηλεκτρονική καταγραφή όλων των ελληνικών και ξένων ΜΚΟ που δραστηριοποιούνται σε θέματα διεθνούς προστασίας, μετανάστευσης και κοινωνικής ένταξης (υπ. αρίθμ.54521/5.12.2016 έγγραφο Υπουργείου Μεταναστευτικής Πολιτικής. Και παρά το γεγονός ότι επρόκειτο για ένα βήμα στη σωστή κατεύθυνση, χρειάστηκαν άλλα τρία χρόνια προκειμένου να καθοριστεί το πλαίσιο λειτουργίας τόσο των ΜΚΟ όσο και της εγγραφής των μελών τους (Κοινή Υπουργική Απόφαση 3063/27-3-2020 των Υπουργών Οικονομικών και Μετανάστευσης & Ασύλου, ΦΕΚ-Β´ 1382). Συνεπώς, η Ελλάδα, καθ’ όλη τη διάρκεια της μεταναστευτικής κρίσης που ταλάνισε την ελληνική κοινωνία, στερούνταν ενός αποτελεσματικού θεσμικού πλαισίου για τον έλεγχο και τη λειτουργία των ΜΚΟ και των μελών τους.

Πέραν όμως του πλαισίου λειτουργίας των ΜΚΟ, υπάρχει και ένα ακόμη μείζονος πολιτικής και κοινωνικής σημασίας ζήτημα που αφορά τη χρηματοδότηση τους. Εν προκειμένω, πρόκειται για την σπουδαιότερη αρχή του δημοκρατικού πολιτεύματος που σχετίζεται με τη διαφάνεια των πράξεων των θεσμικών οργάνων της πολιτείας. Η χρηματοδότηση των ΜΚΟ προέρχεται κατά ένα μεγάλο μέρος από χρήματα των φορολογουμένων πολιτών, οι περισσότεροι εκ των οποίων τακτοποιούν τις φορολογικές τους υποχρεώσεις από το υστέρημα τους, ιδίως την τελευταία δεκαετία που η οικονομική κρίση εξαΰλωσε το μεγαλύτερο μέρος των εισοδημάτων τους.

Βεβαίως, οι ΜΚΟ χρηματοδοτούνται και από τον ιδιωτικό τομέα αλλά και από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, τα χρήματα της οποίας επίσης προέρχονται από την φορολογία των ευρωπαίων πολιτών. Είναι χαρακτηριστικό ότι την περίοδο 2014-2017 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή́ δέσμευσε 11,3 δισεκατομμύρια ευρώ για διάθεση μέσω ΜΚΟ. Εν τούτοις, σε έλεγχο που ασκήθηκε από το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο το 2018 διαπιστώθηκε ότι δεν υπήρχε επαρκής διαφάνεια σχετικά με τη διάθεση των κονδυλιών της ΕΕ μέσω ΜΚΟ, καθώς επίσης τα κριτήρια χαρακτηρισμού μιας οντότητας ως ΜΚΟ στο λογιστικό σύστημα της Επιτροπής κρίθηκαν αναξιόπιστα (European Court of Auditors, Special Report no 35/2018, Transparency of EU funds implemented by NGOs, σελ. 5).

Τούτων δοθέντων, λοιπόν, είναι απολύτως αδιανόητο σε ένα δημοκρατικό πολίτευμα να μην δημοσιοποιούνται τα τεράστια ποσά με τα οποία χρηματοδοτούνται οι ΜΚΟ για τη λειτουργία τους, πολύ δε περισσότερο να μην υπόκεινται σε ενδελεχή οικονομικό έλεγχο ως προς τη διάθεση τους, όπως άλλωστε ελέγχεται κάθε πολίτης επί τη βάσει της απαράβατης συνταγματικής αρχής της ισότητας όλων ενώπιον του Νόμου.

Εν κατακλείδι, και χωρίς βεβαίως να αμφισβητείται το γεγονός ότι υπάρχουν ΜΚΟ που προσφέρουν ανθρωπιστικό έργο και συμβάλλουν θετικά στη διαχείριση του μεταναστευτικού, οι παραπάνω περιπτώσεις οργανωμένων κυκλωμάτων με συμμετοχή μελών ΜΚΟ πρέπει να αποτελέσουν το έναυσμα για τα αρμόδια θεσμικά όργανα της ελληνικής πολιτείας, προκειμένου να επανεξετάσουν επισταμένως το πλαίσιο λειτουργίας των ΜΚΟ, τόσο ως προς τη διαφάνεια λειτουργίας τους όσο και ως προς τον έλεγχο της χρηματοδότησης τους. Η εμπειρία, μάλιστα, την οποία έχουν αποκομίσει οι ελληνικές αρχές καθ’ όλη τη διάρκεια της δεκαετίας στην αντιμετώπιση του μεταναστευτικού ζητήματος, μπορεί κάλλιστα να συμβάλλει αποτελεσματικά στη βελτίωση του πλαισίου διαφάνειας λειτουργίας των ΜΚΟ και ειδικότερα στην αυστηροποίηση των διαδικασιών και προϋποθέσεων που απαιτούνται για την εγγραφή των μελών που πλαισιώνουν και υλοποιούν τις δραστηριότητες των ΜΚΟ.

Δυστυχώς, η γεωγραφική θέση της Ελλάδας, που αποτελεί τη γέφυρα τριών ηπείρων, ήταν ανέκαθεν - και συνεχίζει να είναι - ο κύριος στόχος του διεθνούς οργανωμένου εγκλήματος για τη διακίνηση παράνομων μεταναστών με τεράστια κέρδη. Για παράδειγμα, το 2015 όταν οι ροές μεταναστών προς την Ευρώπη μέσω των ελληνικών νησιών ξεπέρασαν το 1 εκατομμύριο, τα έσοδα των οργανωμένων κυκλωμάτων που συμμετείχαν στην διακίνηση παράνομων μεταναστών ανήλθαν, σύμφωνα με εκτιμήσεις της Europol, μεταξύ 3-6 δις €. 

*Ο κύριος Ευάγγελος Στεργιούλης είναι Διδάκτωρ Κοινωνιολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου και ε.α. Υποστράτηγος της Ελληνικής Αστυνομίας. Υπηρέτησε επί σειρά ετών στην έδρα της Ευρωπαϊκής Αστυνομικής Υπηρεσίας-Europol, στη Χάγη και διετέλεσε προϊστάμενος των Εθνικών Υπηρεσιών Interpol και Europol της Ελλάδας. Έχει διδάξει στις Ακαδημίες της Ελληνικής και Κυπριακής Αστυνομίας, καθώς και στο Ανοικτό Πανεπιστήμιο Κύπρου.

Πηγή: https://www.capital.gr/