ΠΡΟΤΑΣΗ...ΓΙΑ ΑΝΑΓΝΩΣΗ!

Επιμέλεια: Ελένη Σοφού

Στα Γράμματά μας τα φτωχά μοναδικό διαμάντι,

γενιές γενιών θα σ΄ ευλογούν, σεμνέ Παπαδιαμάντη!

Εσύ τον Άθωνα έσμιξες με την Αθήνα, ώ μύστη

κι αδελφωμένος, στην αγνή καρδιά σου μέσα, εκλείστη

ο στοχασμός ο ελληνικός με του Χριστού την πίστη.

(Γ. Βερίτης)

Κάθε χρονιά όταν πλησιάζει στο τέλος της φροντίζει να μας αποζημιώσει με τον καλύτερο τρόπο, με την πιο αγαπημένη γιορτή μικρών και μεγάλων τα Χριστούγεννα. Ακόμα και αν τα πράγματα είναι δύσκολα, αυτές οι μέρες έχουν μια μαγεία που λίγους αφήνει ασυγκίνητους. Εορταστική ατμόσφαιρα με μαγικές στιγμές, με μηνύματα αγάπης και ελπίδας, με παιδικά χαμόγελα, με λάμψη και φυσικά με δώρα! Μια σταθερή αξία είναι η επιλογή ενός βιβλίου ως δώρο, μια επιλογή που δεν απογοητεύει ποτέ. Αν επιλέξετε να κάνετε δώρο στους αγαπημένους σας ένα βιβλίο, σας προτείνω «Τα Χριστουγεννιάτικα διηγήματα» του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη. «Ο Άγιος των γραμμάτων», «Ο υμνητής της Ορθοδοξίας», «Ο κοσμοκαλόγερος », «Ο χριστιανολάτρης δημοσιογράφος» είναι κάποιοι τίτλοι που δόθηκαν στον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη.

Οι εκδοτικοί οίκοι Επικαιρότητα (1998), Schoolite (2013), Εστία (2010), Άγκυρα (2011), Μάλλιαρης (2015) και Πολιτεία (2016) συγκέντρωσαν χριστουγεννιάτικα κείμενα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη που πρωτοδημοσιεύτηκαν κατά την περίοδο 1884-1906 στις εφημερίδες Ακρόπολις, Εστία, Εφημερίς και Άστυ και μας παρουσιάζουν έναν λογοτεχνικό θησαυρό. 

Βιβλία για ενήλικες με 15 διηγήματα (τα 7 αφορούν τα Χριστούγεννα, 2 την Πρωτοχρονιά και 1 τα Φώτα) και βιβλία προσαρμοσμένα για παιδιά με τέσσερα χριστουγεννιάτικα διηγήματα. Το Χριστόψωμο, Τα Χριστούγεννα του τεμπέλη, Στου Χριστού το Κάστρο, Φώτα Ολόφωτα, Η υπηρέτρια, είναι μερικά από τα διηγήματα του Σκιαθίτη κυρ- Αλέξανδρου σε μια ατμόσφαιρα απλότητας, ομορφιάς και καλοσύνης.

Κάθε διήγημα είναι ένα μικρό διαμάντι της πεζογραφίας που αποπνέει το αυθεντικό πνεύμα των Χριστουγέννων, όπως το ζει ο λαός μας. Ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης μέσα από την πίστη του στην Ορθοδοξία και την αγάπη του προς την Πατρίδα μίλησε κατ΄ευθείαν στην καρδιά του λαού μας. Η πένα του έχει οξυδέρκεια και παρατηρητικότητα. Όσον αφορά στην εκφορά του λόγου του, οι περιγραφές του γίνονται στην καθαρεύουσα, ενώ όλοι οι διάλογοι των ηρώων είναι γραμμένοι σε γνήσια δημοτική γλώσσα. 

Η εποχή των Χριστουγέννων επιβάλλει κρύο τσουχτερό ήθη και έθιμα. Η εκκλησία και το καπηλειό παίζουν πρωταγωνιστικό ρόλο στην πλοκή. Το κοινό που έχουν τα διηγήματα αυτά μεταξύ τους, εκτός από την απαράμιλλη τέχνη του συγγραφέα τους, είναι ότι η δράση τους συνδέεται με τη γιορτή των Χριστουγέννων. Στις σελίδες τους ξεδιπλώνεται η μεγάλη ποικιλία της ζωής των ανθρώπων που γνώρισε ένα προς ένα από τους παραμυθάδες της Σκιάθου, του τόπου καταγωγής του, από τις γιαγιάδες του σπιτιού και του χωριού πλάθει ήρωες από ανθρώπους λαϊκούς, βγαλμένους από το πλήθος και ιστορίες αξέχαστες που έχουν την ικανότητα να μαγέψουν μικρούς και μεγάλους. Στις ιστορίες του υπάρχουν οι μυρωδιές των Χριστουγέννων, από τους ζεστούς «λοκμάδες» και τις τηγανίτες τις «αλειψές», από τις μοσχοβολιστές «ρακιές» και τα «ρώμια», από τους αχνιστούς «κούρκους» και από την αρμύρα του θαλασσινού αγέρα. Υπάρχουν τα χρώματα της φύσης, τα μπλε και γκρι της φουρτουνιασμένης θάλασσας, το ολόλευκο του χιονιού, τα μαβιά του ουρανού, το ημίφως των σκοτεινών καπηλειών, το κιτρινωπό φως των «κηρίων» της εκκλησιάς και οι πολύχρωμες πολίτικες μανδήλες των κυριών. 

Στο πνεύμα των Χριστουγέννων ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης συμπυκνώνει όλες τις χριστιανικές αξίες και αρετές. Η αλληλεγγύη, η ομόνοια, η αγάπη για τον πλησίον, η μεγαλοψυχία και η χαρά της προσφοράς συνιστούν στοιχεία πρωταρχικά και θεμελιώδη του Πνεύματος αυτού, που έρχεται τις ημέρες των γιορτών και φωλιάζει στις καρδιές των ανθρώπων εξαγνίζοντας τις. Υπάρχει ωστόσο και η σκοτεινή πλευρά των Χριστουγέννων που δεν θα μπορούσε άλλωστε να απουσιάζει. Είναι στις ιστορίες αυτές όπου το πνεύμα των Χριστουγέννων δεν κατορθώνει να διεισδύσει και να κυριεύσει τις ανθρώπινες ψυχές. Για τον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη οι γιορτές δεν παίρνουν μακριά τις πίκρες και δεν σε κάνουν αυτομάτως χαρούμενο ή πλούσιο. Δεν σου αλλάζουν τον χαρακτήρα και δεν σε κάνουν άγγελο. Δεν θα εμποδίσουν τον θάνατο να συμβεί ακόμα και τη μέρα των Χριστουγέννων. Η χαρά και η θλίψη συνυπάρχουν στη γραφή του αφού είναι μέρος της ζωής. Αυτό που όμως κυρίως θέλει να υπενθυμίσει είναι πως σημασία τις μέρες αυτές δεν έχουν τα δώρα και τα υλικά αγαθά αλλά η αγάπη σε όλες τις μορφές της, η καλοσύνη, η αλληλεγγύη και η χαρά που πρέπει να νιώθουν οι Χριστιανοί για τη Γέννηση του Ιησού.

«Και έφαγον πάντες και ηυφράνθησαν, εορτάζοντες τα Χριστούγεννα μετά σπανίας μεγαλοπρεπείας επί του ερήμου εκείνου βράχου.»

Καλό διάβασμα!

Καλές γιορτές!

Ένα σύντομα αυτοβιογραφικό σημείωμα όπου ο ίδιος ο συγγραφέας ιστορεί τη ζωή του:

Ἐγεννήθην ἐν Σκιάθῳ, τῇ 4 Μαρτίου 1851. Ἐβγήκα ἀπὸ τὸ Ἑλληνικὸν Σχολεῖον εἰς τὰ 1863, αλλά μόνον τῷ 1867 ἐστάλην εἰς τὸ Γυμνάσιον Χαλκίδος, ὅπου ἤκουσα τὴν Α΄ καὶ Β΄ τάξιν. Τὴν Γ΄ ἐμαθήτευσα εἰς Πειραιᾶ, εἴτα διέκοψα τὰς σπουδάς μου καὶ ἔμεινα εἰς τὴν πατρίδα. Κατὰ Ἰούλιον τοῦ 1872 ὑπῆγα εἰς τὸ Ἅγιον Ὄρος χάριν προσκυνήσεως, ὅπου ἔμεινα ὀλίγους μῆνας. Τῷ 1873 ἦλθα εἰς Ἀθήνας καὶ ἐφοίτησα εἰς τὴν Δ΄ τοῦ Βαρβακείου. Τῷ 1874 ἐνεγράφην εἰς τὴν Φιλοσοφικὴν Σχολήν, ὅπου ἤκουα κατ’ ἐκλογὴν ὀλίγα μαθήματα φιλολογικά, κατ’ ἰδίαν δὲ ἠσχολούμην εἰς τὰ ξένας γλώσσας. Μικρὸς ἐζωγράφιζα Ἁγίους, εἶτα ἔγραφα στίχους, καὶ ἐδοκίμαζα νὰ συντάξω κωμῳδίας. Τῷ 1868 ἐπεχείρησα νὰ γράψω μυθιστόρημα. Τῷ 1879 ἐδημοσιεύθη Ἡ Μετανάστις ἔργον μου εἰς τὸ περιοδικὸν Σωτῆρα. Τῷ 1882 ἐδημοσιεύθη. Οἱ ἔμποροι τῶν εἰς τὸ Μὴ χάνεσαι. Ἀργότερα ἔγραψα περὶ τὰ ἑκατὸν διηγήματα, δημοσιευθέντα εἰς διάφορα περιοδικὰ καὶ ἐφημερίδας.