Ναός παλαιότατος, όπως και η γύρω συνοικία, η εκκλησία της Ζωοδόχου Πηγής, στην οδό Ακαδημίας, προκαλεί ένα βλέμμα πιο επίμονο, πιο βαθύ.
Στον περίβολο της εκκλησίας της Ζωοδόχου Πηγής στην οδό Ακαδημίας. Φωτ. ΝΙΚΟΣ ΒΑΤΟΠΟΥΛΟΣ
Νίκος Βατόπουλος
Ναός παλαιότατος, όπως και η γύρω συνοικία, η εκκλησία της Ζωοδόχου Πηγής, στην οδό Ακαδημίας, προκαλεί ένα βλέμμα πιο επίμονο, πιο βαθύ. Τις προάλλες που περνούσα εκεί γύρω, έχοντας σταματήσει προηγουμένως να δω το κτίριο του Ελληνικού Ωδείου στην οδό Φειδίου, με τα ικριώματά του πλέον, ανέβαινα τη μικρή οδό Γενναδείου, με το χαρακτηριστικό για την περιοχή όνομα, και άρχισα ολοένα και πιο συνειδητά να βάζω στο κάδρο μου την εκκλησία της Ζωοδόχου Πηγής.
Μου προκαλεί δέος που είναι τόσο παλιά η εκκλησία αυτή, παλιά για τα δεδομένα των νεότερων Αθηνών, με χτισμένο τον πρώτο πυρήνα της εκκλησίας περί τα 1846 με σχέδια του Δημητρίου Ζέζου. Αυτή η εκκλησία έχει κάτι το συγκινητικό καθώς συγκεράζει ρυθμούς και αισθητικές σχολές με εκείνη τη θαυμαστή, στα δικά μου μάτια, σύζευξη νεοαναγεννησιακού και νεοβυζαντινού ρυθμού, όπως συμβαίνει και στον Αγιο Γεώργιο τον Καρύτση (ή Καρύκη), έργο αυτός του Λύσανδρου Καυταντζόγλου. Και οι δύο εκκλησίες, που χτίστηκαν αμφότερες τη δεκαετία του 1840, έργα που γέννησε η εποχή της αναγέννησης των Αθηνών, έχουν δυτικότροπα κωδωνοστάσια τοποθετημένα μετά την ανέγερση του ναού. Εκτοτε αποτελούν σύμβολα και διαταράσσουν την αστική ομοιομορφία.
Αλλά στη Ζωοδόχο Πηγή, την οποία χρηματοδότησε ο Γεώργιος Γεννάδειος (απέναντι, επί της Ακαδημίας, ήταν η ατυχώς κατεδαφισμένη Γεννάδειος Σχολή), η ατμόσφαιρα ολόγυρα έχει αλλοιωθεί σε τέτοιο σημείο ώστε χρειάζεται να επιστρατεύσει κανείς φαντασία και συναίσθημα. Η μικρή πεζοδρομημένη οδός Μαυροκορδάτου είναι δυστυχώς ατυχέστατα, και αυτή, ανοικοδομημένη, όπως και η Εμμανουήλ Μπενάκη σε εκείνο το ύψος. Απομένει όμως ένα ικανό απόθεμα ατμόσφαιρας που εκλύει η ίδια η εκκλησία, όπως και τα μεσοπολεμικά κτίρια στην απόληξη της Ζωοδόχου Πηγής προς την Ακαδημίας, για να μη μιλήσει κανείς για το νεοκλασικό κτίριο των εκδόσεων Περισπωμένη στην οδό Γενναδείου 5, όπως και για την οδό Φειδίου με τα λείψανα της Αθήνας του 19ου αιώνα έως το Γερμανικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο και τη μνήμη (απέναντι στη Χαριλάου Τρικούπη) του παλαιού (και προ πολλού κατεδαφισμένου) συγκροτήματος της Σχολής του Αγίου Ιωσήφ. Ετσι, η παλαιά εκκλησία της Ζωοδόχου Πηγής με τις (προπολεμικές) νεοαναγεννησιακές αγιογραφίες του Τάσου Λουκίδη αναφύεται ως ένας ζωντανός οργανισμός που γέννησε η γη της Αθήνας. Αναφύεται ως μια χειρονομία ευγενείας και ιερότητας. Αυτό έγινε περισσότερο σαφές όταν άρχισα να παρατηρώ το μαρμαρόγλυπτο προσκυνητάρι στην αριστερή πλευρά του περιβόλου του ναού, χρονολογημένο από το 1913. Στέκεται εκεί ως βωμός πίστης και καθημερινά τον προσπερνούν διαβάτες που δεν υποψιάζονται την ύπαρξή του. Πολλά από αυτά τα προσκυνητάρια, χτισμένα εις μνήμην, ή υπέρ πτωχών, ήταν δημιουργίες Τηνίων μαρμαρογλυπτών στις αρχές του 20ού αιώνα ή και στα τέλη του 19ου αιώνα και τα βλέπει κανείς έξω από τις παλιές εκκλησίες, στην Αγία Ειρήνη της Αιόλου π.χ., ανάμεσα στα πολύβουα και προφανώς αδιάφορα πλήθη.
Αυτές οι κόγχες σταματημένου χρόνου, σαν στάλες ιερότητας, σε ένα αστικό τοπίο εκβαρβαρισμένο σε μεγάλο βαθμό, επαναφέρουν μια μορφή ισορροπίας ανάμεσα σε κύκλους φθοράς, κίνησης, ταχύτητας. Η αισθητική διάσταση αυτών των παραινέσεων για στοχασμό μέσα στον ρυθμό της πόλης μοιάζει να είναι τόσο σημαντική όσο και η ίδια τους η υπόσταση. Στη σκιά της Ζωοδόχου Πηγής, ανάμεσα στις φυλλωσιές, επιζεί αυτή η λαξεμένη σαν σε βράχο εικόνα.
Πηγή: https://www.kathimerini.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.