Η ΑΥΤΟΘΥΣΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΔΥΝΑΜΗΣ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ (ΕΛΔΥΚ)

 

Μια μαρτυρία του Υποστράτηγου Σπυρίδωνα Δελλή

Γράφει ο
Δρ. Ναπολέων Θ. Βλάσσης
Υπ/γος Ε.Α, Δ/ντής Δ/σης Κολλεγίου Ρόδου

«Διά του προσχεδίου η δικλείς αυτή περιέχεται εις χείρας των Τούρκων: η διχοτόμησης προετοιμάζεται ως ώριμος καρπός….», Γ. Σεφέρης 1958 επιστολή προς Ευάγγελο Αβέρωφ Υπουργό Εξωτερικών.

«Προτιμώ μια στάλα αίμα από ένα ποτήρι μελάνι» Γιώργος Σεφέρης

Ο μέγας νομπελίστας ποιητής μας προτρέπει στη θυσία κι όχι στην αποστασιοποποίηση.

«Η Κύπρος διαπερνά την Τουρκία σαν μαχαίρι. Είναι εξαιρετικά ζωτική από άποψη ασφαλείας, αυτό το νησί δεν πρέπει να βρίσκεται σε εχθρικά χέρια. Η ύπαρξη Τούρκων στο Βορρά είναι μια «εγγύηση».

Τουργούτ OZAL. 15/11/1983 , εφημερίδα Μιλλιέτ.

Με εθνική συγκίνηση θα έλεγα, μελέτησα το βιβλίο – πόνημα «μαρτυρία» του Υποστράτηγου Δελλή Σπυρίδωνα, ενός αγωνιστή Αξιωματικού Μάχιμου, ο οποίος με ανυπέρβλητο θάρρος και ανδρεία καθοδήγησε το Λόχο Διοικήσεως της ΕΛΔΥΚ, την αποφράδα περίοδο 20 Ιουλίου και 14-16/8/1974 και συμμετέχοντας ενεργά στις μάχες αντιστάθηκε μαζί με τους άνδρες του εναντίον των στρατευμάτων του Αττίλα 1 και Αττίλα 2. Η ηρωική αυτοθυσία των ανδρών είχε ως συνέπεια να παραμείνει ελεύθερη η Λευκωσία.

Με τι μέσα να σμιλέψεις ένα από τα σημαντικότερα γεγονότα της σύγχρονης Ελληνικής και Κυπριακής Ιστορίας, όταν ακόμη και σήμερα, 50 χρόνια μετά σημειώνεται στο Διεθνές Δίκαιο ένα διαρκές έγκλημα; Η κατοχή της Βορείας Κύπρου από το 1974, αυτό το όνειδος σε Παγκόσμιο επίπεδο;

Το βιβλίο «μαρτυρία» του Υποστράτηγου Σπυρίδωνα Δελλή είναι σήμερα επίκαιρο όσο ποτέ άλλοτε. Καθόσον γινόμαστε μάρτυρες της Τούρκικης αδιαλλαξίας, της ιμπεριαλιστικής πολιτικής, των επεκτατικών βλέψεων και της συνεχούς αμφισβήτησης Διεθνών Συνθηκών κατοχυρωμένων από το Διεθνές Δίκαιο.

Πέρασαν 38 χρόνια έως ότου ωριμάσουν οι συνθήκες πρώτα στην ψυχή και στο πνεύμα του συγγραφέα Υποστράτηγου Δελλή, ώστε να μετουσιωθούν τα βιώματα, οι μαρτυρίες, οι συνθήκες, οι κακοί χειρισμοί Πολιτικής και Στρατιωτικής ηγεσίας, οι θυσίες, οι νεκροί και οι αγνοούμενοι συνάδελφοι του, και να αποτυπωθούν όλα αυτά τα συγκλονιστικά ιστορικά γεγονότα στο παρόν βιβλίο.

Γράφει ο Υπ/γος Δελλής: «Οφείλω ως Αξιωματικός να παραθέσω τα γεγονότα ωθούμενος από αίσθημα ευθύνης προς ανώτερους, κατωτέρους Αξιωματικούς και οπλίτες της ΕΛΔΥΚ, νεκρούς, τραυματίες, επιζώντες». Υποστηρίζει ότι αποτελεί χρέος του η συγγραφή του βιβλίου καθώς και βοήθεια στην ιστορική καταγραφή των γεγονότων.

Κατά την ταπεινή μου άποψη, γνωρίζοντας τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας του Συγγραφέα, η σημαντικότερη αιτία της δημιουργίας του βιβλίου του, είναι το γεγονός ότι στην ψυχή του ήθελε να παραμείνει «ΑΣΥΜΒΙΒΑΣΤΟΣ», όπως ακριβώς δικαιώθηκε από τα ιστορικά γεγονότα.

Από τον τρόπο παράθεσης των γεγονότων, τον οξύ λόγο που γίνεται καυστικός για πολιτικούς και στρατιωτικούς, συνάγεται αβίαστα ότι η Υπ/γος Σπυρίδων Δελλής δεν μπορεί να συμβιβαστεί με την ιδέα ότι: «χάθηκε η μάχη της Κύπρου», δεν μπορεί αυτός ο Ασυμβίβαστος ηγέτης να πιστεύει ότι με τις άστοχες, υστερόβουλες και εξευτελιστικές αποφάσεις τους, οι Διοικούντες τότε το Α.Ε.Δ, μείωσαν την αμυντική θωράκιση της Μεγαλονήσου, αφενός και αφετέρου, δεν ενίσχυσαν με μέσα και δυνάμεις την ΕΛΔΥΚ, και ταυτόχρονα δεν έδωσαν τις κατάλληλες εντολές αντεπίθεσης και απόκρουσης των εχθρικών βάρβαρων εισβολέων.

Στις σελίδες του εξαιρετικού βιβλίου αναδύεται ένας αγέρωχος, ασυμβίβαστος Αξιωματικός ο οποίος παραθέτει τα ιστορικά γεγονότα με συναίσθημα απέραντης αγάπης και υπερηφάνειας για την Κύπρο, αλλά ταυτόχρονα και με συναισθήματα απογοήτευσης, αγανάκτησης και οργής γι΄αυτούς που ως υπεύθυνοι στο Δικτατορικό Καθεστώς και στην προσωρινή Κυβέρνηση και ΑΕΔ, οι οποίοι μας οδήγησαν στην πλέον αποφράδα και μειωτική περίοδο της σύγχρονης ιστορίας μας.

Το βιβλίο χωρίζεται σε έξι (6) μέρη και στο τέλος του βιβλίου παρατίθεται τα παραρτήματα.

Στο Πρώτο Μέρος ο συγγραφέας πραγματοποιεί μια ιστορική αναδρομή από την Αρχαιότητα τη Βυζαντινή περίοδο και την Τουρκοκρατία. 

Στο Δεύτερο Μέρος, παραθέτει τα γεγονότα από την αποχώρηση της Ελληνικής Μεραρχίας από την Κύπρο μέχρι το Πραξικόπημα.

Στο Τρίτο Μέρος αναφέρεται στην Τουρκική Πολιτική για το Κυπριακό με αδιάσειστα στοιχεία και επιχειρήματα τα οποία σήμερα είναι επίκαιρα. 

Στο Τέταρτο μέρος περιγράφει την εχθρική επίθεση – αποβίβαση – «Αττίλας 1». 

Στο Πέμπτο μέρος καταγράφει τα γεγονότα από την ανακωχή έως τον Αττίλα 2 και στο Έκτο Μέρος επισημαίνει τις συνέπειες.

Η Τουρκοκρατία άρχισε από το 1570μ.Χ και ολοκληρώθηκε το 1571. Από τότε δημιουργήθηκε μουσουλμανική και τουρκοκυπριακή κοινότητα και όπως σημειώνει ο συγγραφέας η Οθωμανική κυριαρχία διήρκησε από το 1571 έως το 1871, τριακόσια χρόνια. Με την πάροδο των χρόνων τη τουρκοκυπριακή κοινότητα ανήλθε σε ποσοστό 18% του Κυπριακού πληθυσμού το 1950.

Στη συνέχεια περιγράφει τις συνθήκες κάτω από τις οποίες η Κύπρος περιήλθε στην Βρετανική Αυτοκρατορία. Η Αγγλοκρατία ουσιαστικά αρχίζει με τη Μυστική Κυπριακή Συνθήκη της 4ης Ιουλίου 1878, ως απόρροια της ήττας της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας κατά των Ρωσοτουρκικό πόλεμο του 1877/78 μ.Χ και τη συνθήκη του Αγίου Στεφάνου.

Στο Α` Παγκόσμιο Πόλεμο η Βρετανία κήρυξε άκυρη την Συνθήκη της 04/07/1878, προκειμένου να προσαρτήσει τη Κύπρο.

Με τη συνθήκη της Λωζάνης το 1923, η Τουρκία αναγνώρισε την προσάρτηση της Κύπρου από τη Μεγάλη Βρετανία, γεγονός που έφερε την ανακήρυξη της Κύπρου ως αποικία της Μεγάλης Βρετανίας.

Ακολούθως το 1931 κορυφώνονται οι κινητοποιήσεις και οι αγώνες για την Ένωση με την Ελλάδα με συνέπεια την αιματηρή εξέγερση του Οκτωβρίου. Ο Συγγραφέας εκθειάζει τον πατριωτισμό των Κυπρίων οι οποίοι παρά τους αυστηρούς περιορισμούς των Άγγλων, πολέμησαν στα Βορειοηπειρωτικά βουνά κατά τη διάρκεια του Β`Παγκοσμίου πολέμου.

Το ζήτημα της παραχώρησης της Κύπρου στην Ελλάδα το έθεσε πρώτος το Σεπτέμβριο του 1945, ο Αντιβασιλέας Δαμασκηνός με υποκίνηση του Έλληνα πρεσβευτή στο Λονδίνο Νομπελίστα ποιητή Γεωργίου Σεφέρη.

Ο Συγγραφέας στο σημείο αυτό κάνει ιδιαίτερη μνεία στο μεγάλο Έλληνα ποιητή και Διπλωμάτη, ο οποίος για 26 χρόνια είχε καθοριστική συμβολή στην εξέλιξη των συνομιλιών και γενικότερα στην πορεία της Κυπριακού ζητήματος και προέβλεψε ότι η Δικτατορία θα κατέληγε σε Εθνική τραγωδία.

Μετά την συνθήκη των Παρισίων βάσει της οποίας ενσωματώθηκε η Δωδεκάνησος το 1947, ακολούθησε το Ενωτικό Δημοψήφισμα της 15 Ιουλίου 1950 που διενεργήθηκε μεταξύ των Ελλήνων κατοίκων της Κύπρου, από τον Κύπριο Ηγέτη Αρχιεπίσκοπο Μακάριο. Το αποτέλεσμα ήταν εξαιρετικά θετικό ποσοστό 97% υπέρ της Ένωσης. Στις 20 Οκτωβρίου 1950 αναδείχθηκε Αρχιεπίσκοπος Κύπρου ο Μακάριος ο Γ’, ο οποίος επέβαλε σκληρή ενωτική γραμμή η οποία επικράτησε και στην Αθήνα. Αυτός ήταν ο πρωτεργάτης της ιδέας για την ένοπλη αντίσταση εναντίον της Βρετανικής κατοχής (πρακτικό 7-3-1953 Αθήνα).

Η διεθνοποίηση του Κυπριακού ζητήματος πραγματοποιήθηκε στις 16/8/1954 μετά την πρώτη προσφυγή για το Κυπριακό στη Γενική συνέλευση του Ο.Η.Ε. Σύμφωνα με τον Συγγραφέα οι Βρετανοί αντέδρασαν στην ένωση εφόσον είχαν ως προτεραιότητα τη διατήρηση του στρατηγικού ελέγχου της Μέσης Ανατολής. Ο Ο.Η.Ε αποφάσισε να μη συζητηθεί προς το παρόν το κυπριακό ζήτημα, εν μέσω ψυχροπολεμικής ατμόσφαιρας.

Στη συνέχεια του βιβλίου ο συγγραφέας αναφέρει τα ιστορικά γεγονότα τα οποία διαδραματίστηκαν κατά την χρονική περίοδο του «Απελευθερωτικού Αγώνα» της ΕΟΚΑ, που άρχισε την 1η Απριλίου 1955 με διττό στόχο, την αποτίναξη του «βρετανικού ζυγού» και την ένωση της Κύπρου με την μητέρα Ελλάδα. Ο αγώνας διήρκεσε 4 χρόνια και έχει καταγραφεί στην νεότερη Ελληνική ιστορία ως «το έπος της ΕΟΚΑ».

Ο συγγραφέας κάνει μια σημαντική αναφορά στα γεγονότα της «πόλης», τη νύχτα της 6/7 – 9/1955, κατά την οποία ο Ελληνισμός της Κωνσταντινούπολης έζησε τις ίδιες με αυτές της Σμύρνης, φρικαλεότητες, τις λεηλασίες και τις ειδεχθείς εγκληματικές πράξεις από τους Τούρκους (16 νεκροί, 32 τραυματίες, 200 βιασμοί, ανυπολόγιστες ζημιές σε καταστήματα, ιερούς ναούς).

Εκείνο το διάστημα ήρθε στο προσκήνιο «η διπλή αυτοδιάθεση» δηλαδή η διχοτόμηση από την πλευρά των Άγγλων οι οποίοι εντόπισαν τον Μακάριο (Σεϋχέλες).

Ωστόσο το 1958 η Ελληνική πλευρά έκανε λόγο για ανεξαρτησία, άποψη με την οποία ευθυγραμμίστηκε και ο Μακάριος μετά την επιστροφή του από την εξορία.

Το Δεκέμβριο του 1958, υπήρξε διάσταση απόψεων ανάμεσα στον πρεσβευτή Γιώργο Σεφέρη και τον Υπουργό Εξωτερικών Ευάγγελο Αβέρωφ, με αφορμή το προσχέδιο συμφωνίας για επίλυση του Κυπριακού (Αβέρωφ – Ζορλού). Αναφερόμενος σ’αυτά τα γεγονότα ο Συγγραφέας ισχυρίζεται ότι ο νομπελίστας ποιητής Γιώργος Σεφέρης δικαιώθηκε διότι προέβλεψε τον διαμελισμό της Κύπρου.

Στις 11/2/1959 υπογράφτηκε η συμφωνία της Ζυρίχης (Καραμανλής – Μεντερές) και οι συμφωνίες Ζυρίχης – Λονδίνου (από ΥΠΕΞ Ελλάδος – Τουρκίας – Βρετανίας – Μακάριος – Κιουτσούκ).

Στο μεταξύ στις 09/03/1959 έληξε ο ένοπλος αγώνας της ΕΟΚΑ από τον αρχηγό Γεώργιο Γρίβα.

ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ

Στη συνέχεια ο συγγραφέας πραγματεύεται την ίδρυση του νέου κράτους που άρχισε τη λειτουργία του, στις 16 Αυγούστου 1960 με πρώτο Πρόεδρο τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο και Αντιπρόεδρο τον Δρ. Φαζίλ Κιουτσούκ. Συγκεκριμένα αναφέρει ότι στην Κύπρο προσφέρθηκε μια ιδιότυπη ανεξαρτησία ένα προβληματικό κατασκεύασμα από πολιτική, νομική και θεσμική άποψη, το οποίο η Τουρκία θα μπορούσε να το διχοτομήσει εφόσον το αντιμετώπιζε ως ευάλωτο κράτος.

Ακολούθως παραθέτει τα ιστορικά γεγονότα: α) την πρόθεση του Μακάριου να ζητήσει αναθεώρηση του Συντάγματος, β) το σχέδιο των Τουρκοκυπρίων για τον πλήρη διαχωρισμό από το επίσημο κράτος, γ) τις «13 προτάσεις του Μακάριου» προς τις εγγυήτριες δυνάμεις οι οποίες απορρίφθηκαν τόσο από την Αθήνα όσο και από την Άγκυρα με σφοδρότητα, δ) τη δημιουργία Τουρκοκυπριακών θυλάκων εντός των οποίων ήταν αδύνατη η πρόσβαση των Ελλήνων, ε) την απόφαση της κυβέρνησης Γ. Παπανδρέου περί ειρηνευτικής διευθέτησης της κρίσης (63 – 63), στ) την κατάληψη στρατηγικών σημείων από την (ΤΟΥΡΔΥΚ), ζ) την άρνηση της Ελληνικής Κυβέρνησης να προσφέρει βοήθεια σε επιτακτικό αίτημα του Μακάριου.

Η ΠΡΑΣΙΝΗ ΓΡΑΜΜΗ

Στις 30 Νοέμβρη 1963 ο Μακάριος καταγγέλει τις συμφωνίες Ζυρίχης – Λονδίνου. Ακολουθεί όμως η συμφωνία εκεχειρίας σύμφωνα με την οποία η Λευκωσία και όλες οι πόλεις διχοτομούνται σε ελληνικό και τούρκικο τομέα. Ουσιαστικά δημιουργείται η «πράσινη γραμμή», η οποία χώριζε τις περιοχές των Τουρκοκυπρίων από το νόμιμο κράτος. Όπως υποστηρίζει ορθά ο Στρατηγός Δελλής «η πρώτη πράξη της διχοτόμησης έχει συντελεστεί».

Στη συνέχεια τον Αύγουστο του 1964 προωθούνται δυο σχέδια από τον Αμερικανό διαπραγματευτή Άτσεσον στα οποία η Κυπριακή κυβέρνηση εναντιώθηκε, ενώ η Ελληνική έβλεπε με θετικό βλέμμα το δεύτερο σχέδιο (εκμίσθωση 50 ετών τη βάση της Καρπασίας).

Στο σημείο αυτό ο συγγραφέας με ευθυκρισία και θάρρος διατυπώνει την άποψη ότι η κυβέρνηση Γεωργίου Παπανδρέου ενήργησε σοφά, προβάλλοντας το Εθνικό συμφέρον, χάραξε στρατηγική αντιμετώπισης του Κυπριακού. Στο πλαίσιο αυτό αφενός επανδρώθηκε η ΕΛΔΥΚ με δύναμη και αφετέρου μεταφέρθηκε «μυστικά» η «Μεραρχία Μ» στην Κύπρο, με διττό στόχο α) την ενίσχυση της αμυντικής διχοτόμησης της Κύπρου, β) την ενίσχυση της διαπραγματευτικής θέσης της Ελλάδας.

Αναφερόμενος στις κινήσεις της Κυβέρνησης Γεωργίου Παπανδρέου, ο Στρατηγός Δελλής υποστηρίζει ότι:«για πρώτη και μοναδική φορά εφαρμόστηκε υψηλή στρατηγική αποτροπής στο Κυπριακό» και συνεχίζει: «ατυχώς» για τον Ελληνισμό έπεσε η Κυβέρνηση Γ.Παπανδρέου από το γνωστό Ιουλιανό Πραξικόπημα του 1965 και μαζί της η υψηλή στρατηγική αποτροπής στο Κυπριακό».

Στις 04/03/1964 το Συμβούλιο ασφαλείας του ΟΗΕ αναγνώρισε ως νόμιμη κυβέρνηση της Κύπρου την Κυπριακή Κυβέρνηση. Παραταύτα η Τουρκία στις 7-9/3/1964 προκάλεσε αιματοχυσίες στην Πάφο.

Στις 22/4/1964 δημιουργείται η εθνική φρουρά, ενώ η Τουρκία ανακοινώνει πως η πράσινη γραμμή συνιστά σύνορό της.

Παρά τις προσπάθειες του Μακαρίου δεν κατέστη δυνατόν στις 28/4/1964 να εκδιωχθεί η ΤΟΥΡΔΥΚ από στρατηγική σημασίας υψώματα.

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΤΗΛΗΡΙΑΣ

Τον Αύγουστο του 1964 οι Τουρκοκύπριοι δημιούργησαν σοβαρά επεισόδια στην περιοχή της Τηληρίας με στόχο όπως γράφει ο Συγγραφέας να δημιουργήσουν οι Τούρκοι βάσεις ανεφοδιασμού. Μέσα σ’αυτό το κλίμα η Κυπριακή Κυβέρνηση αποφάσισε τη διεξαγωγή στρατιωτικών επιχειρήσεων, γεγονός το οποίο προκάλεσε την οργή της Ελληνικής Κυβέρνησης.

Από αντικειμενική άποψη η αντίδραση της Εθνοφρουράς ήταν ασχεδίαστη, σπασμωδική και ανοργάνωτη, η οποία επήλθε ως αποτέλεσμα μιας άτυχης επιθετικής πρωτοβουλίας Διοικητικού μιας μονάδας (Ντερτιλή πρωτοπαλίκαρου της Χούντας).

Η εξαήμερη επιχείρηση της Τυλληρίας είχε πολύ μικρή επιτυχία, λαμβανομένου υπόψη ότι εξαιτίας των αεροπορικών επιδρομών της τουρκικής Αεροπορίας έχασαν τη ζωή τους (55) κυρίως άμαχοι και (125) τραυματίστηκαν σοβαρά.

Την άνοιξη του 1965 σημειώνεται σημαντική αλλαγή για το Κυπριακό ζήτημα. Η Ελληνική Κυβέρνηση μεταβάλλει την πολιτική, εφόσον αντιλήφθηκε ότι η Ένωση δεν είναι εφικτή και προχωρά σε μυστικές συνομιλίες με την Τούρκικη πλευρά. Το γεγονός αυτό προκάλεσε την αντίδραση του Μακαρίου, ο οποίος προετοίμαζε μυστικά ενδοκυπριακές συνομιλίες με απώτερο στόχο την ανεξαρτησία της Κυπριακής Δημοκρατίας. Στο μεταξύ τον Ιούλιο του 1965 σημειώνεται το Ιουλιανό Πραξικόπημα που δυστυχώς οδήγησε σε πτώση την Κυβέρνηση Γεωργίου Παπανδρέου.

Τον Μάιο του 1966 ο διάλογος συνεχίστηκε, αλλά οι συνομιλίες διακόπηκαν εξαιτίας της ανώμαλης πολιτικής κατάληξης που οδήγησε στην επιβολή της επτάχρονης Δικτατορίας της 21 Απριλίου 1967. Οι πραξικοπιματίες ακολουθούν την ίδια πολιτική του διαλόγου για ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα. Ωστόσο την 7/9/1967 η συνάντηση κατέληξε σε αποτυχία με δεδομένη την αρνητική στάση της Τουρκίας για ένωση. Το χειρότερο όμως ήταν όπως σημειώνει ο στρατηγός, οι Τούρκοι αντελήφθησαν τη «γύμνια και τη αδεξιότητα της δικτατορίας».

ΠΕΡΙΟΔΟΣ 1965 – 67

Μετά την απόρριψη του σχεδίου Άτσεσον και την κρίση του 1964, αναδείχθηκε η ηγετική προσωπικότητα του Μακάριου ο οποίος διεθνοποίησε το Κυπριακό. Ο Στρατηγός αποδίδει τα εύσημα στον Κύπριο ηγέτη, όπως και σε κάθε άλλη ηγετική μορφή που κινείτο στην κατεύθυνση της υποστήριξης των συμφερόντων της Μεγαλονήσου.

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΚΟΦΙΝΟΥ ΑΓΙΩΝ ΘΕΟΔΩΡΩΝ

Το Νοέμβριο του 1967 οι Τουρκοκύπριοι απέκλεισαν τον οδικό άξονα στον κόμβο Κοφίνου με συνέπεια από τις επιθέσεις της Εθνοφρουράς να προκληθούν απώλειες άμαχου πληθυσμού ανάμεσα στους Τουρκοκυπρίους.

Ο Στρατηγός Δελλής περιγράφοντας αυτά τα γεγονότα αφενός ασκεί κριτική στους χειρισμούς της Εθνοφρουράς και παρατηρεί ότι θα έπρεπε η Κυπριακή Αστυνομία να πραγματοποιήσει επιχείρηση και αφετέρου εκφράζει συμπόνια και υψηλά συναισθήματα ανθρωπιάς και φιλαλληλίας προς τα αθώα θύματα.

Στη συνέχεια ο συγγραφέας συνοψίζει τέσσερα κομβικά σημεία τα οποία δημιούργησαν τις αρνητικές προυποθέσεις προκειμένου να αποδυναμωθεί η Αμυντική Δύναμη της Κύπρου και να επέλθουν τα θλιβερά και τραγικά γεγονότα του 1974 :

α) Η πρώτη πράξη ήταν η καταγγελία του Συντάγματος από πλευράς Μακαρίου με καθοδήγηση των Βρετανών.

β) Η δεύτερη πράξη ήταν τα αιματηρά γεγονότα 1963-1964 και ο De Facto διαχωρισμός των δυο κοινοτήτων με μεσολάβηση των Βρετανών.

γ) Η τρίτη πράξη ήταν τα επεισόδια Κοκκίνων - Μανσούρας στην Τηληρία, το σχέδιο Άτσεσον και

δ) Η τέταρτη πράξη συναπαρτίζεται από το πραξικόπημα της 21 Απριλίου 1967, την κατάλυση της ελληνικής Δημοκρατίας, τα γεγονότα Κοφίνου – Αγίων Θεοδώρων και τέλος την απόσυρση της Ελληνικής Μεραρχίας.

Ο Στρατηγός σημειώνει με ιδιαίτερη έμφαση και αγανάκτηση ότι: «Διαπράχτηκε μέγα έγκλημα κατά της Κύπρου και του Έθνους, από το στρατιωτικό καθεστώς, το οποίο δέχτηκε τον Δεκέμβριο του 1967 να αποσύρει την Μεραρχία Μ, από τη Μεγαλόνησο.

Η Ελλάδα απομονώθηκε εφόσον απουσίαζε ένα υπεύθυνο πολιτικοστρατιωτικό όργανο χειρισμού και μεθόδευσης του Κυπριακού. Οι Τουρκοκύπριοι με τις οδηγίες της Τουρκίας εκμεταλλευτήκαν την ήττα της Ελλάδας και στις 28/12/1967 ίδρυσαν την «Προσωρινή Διοίκηση Τουρκοκυπρίων. Οι πραξικοπηματίες κινούνται στη δημιουργία Εθνικού Μετώπου και αργότερα στάλθηκε ο Στρατηγός Γρίβας να οργανώσει επιχείρηση ανατροπής του Μακαρίου, ιδρύοντας την ΕΟΚΑ Β, οι ενέργειες αυτές δεν βρήκαν απήχηση στον Κυπριακό λαό, ενώ ενίσχυσαν τη θέση του Μακαρίου.

Ακολούθως ο Συγγραφέας πριν συνεχίσει την περιγραφή των γεγονότων που αφορούν στο πραξικόπημα της ανατροπής του Μακαρίου, παραθέτει, σημαντικά στοιχεία τα οποία αφορούν στην υπόσταση του ως Αξιωματικού και τα οποία αποδεικνύουν ότι υπήρξε αξιωματικός αφοσιωμένος στο καθήκον και παρά τα κατασκευασμένα στοιχεία, εναντιώθηκε στο δικτατορικό καθεστώς, γεγονός το οποίο προκύπτει από τις υποβαθμισμένες Διοικητικές θέσεις που έλαβε και την εξοντωτική έκθεση ικανότητας που συντάχθηκε από τον διαβόητο Ντερτιλή.

Μετά την πτώση του Δικτάτορα Παπαδοπούλου, ο Ιωαννίδης, ο Γκιζίκης, ο Ανδρουτσόπουλος και ο Μπονάνος, τον Απρίλιο του 1974 αποφάσισαν να ανατρέψουν τον Μακάριο. Η εκτέλεση της επιχείρησης ανατέθηκε στους Ιωανίδη και Μπονάνο που επιταχύνθηκε μετά την επιστολή Μακαρίου (2/7/1974) στην οποία ο Κύπριος Ηγέτης δήλωνε : «εψηλάφησα εκτεινόμενην αόρατως εξ Αθηνών χείρα, αναζητούσαν προς αφανισμόν την ύπαρξήν μου».

Στη συνέχεια ο Στρατηγός έχοντας εντρυφύσει με ενδελέχεια και επιστημονικό ερευνητικό πνεύμα, παραθέτει στοιχεία από το βιβλίο του Στρατηγού Μπήτου, ο οποίος μεταξύ άλλων αναφέρει:« Ο Στρατηγός Μπονάνος αρχηγός Ε.Δ από την ύπατη θέση έθαψε την Κύπρο με μια ανεύθυνη και εγκληματική πράξη και προδοτική παράλειψη. Αυτός σχεδίασε και διέταξε το πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου και παρέλειψε να βοηθήσει τους μαχόμενους στην Κύπρο στρατιωτικούς κατά την πρώτη φάση της τουρκικής επίθεσης.»

ΤΟ ΠΡΑΞΙΚΟΠΗΜΑ

Με απερίγραπτη οργή και αγανάκτηση ο Στρατηγός Δελλής αναφέρεται στο πραξικόπημα της Κύπρου, το οποίο χαρακτηρίζει «ως τη μελανότερη σελίδα του Κυπριακού», διότι εδράζετο: «σε κίνητρα ποταπά, ανόητους σκοπούς και ολέθρια αποτελέσματα». Ήταν ουσιαστικά μια προδοτική, ανεύθυνη, εγκληματική και άφρων ενέργεια. Έχοντας μελετήσει στοιχεία από την εξεταστική επιτροπή αποφαίνεται ευθέως και ευθαρσώς ότι οι εμπνευστές του πραξικοπήματος ήταν οι Ιωαννίδης – Γκιζίκης - Μπονάνος και Ανδρουτσόπουλος.

Εκτελεστής του πραξικοπήματος ήταν ο Ταξίαρχος Μ. Γεωργίτσης με βοηθό του, τον Συνταγματάρχη Κ. Κομπόκη ο οποίος επιτέθηκε στο Προεδρικό Μέγαρο το πρωί της 15ης Ιουλίου 1974.

Στο πλαίσιο αυτό παραθέτει την επιστολή τον Κωνσταντίνου Καραμανλή προς την εξεταστική επιτροπή της Βουλής και την ομιλία του Προέδρου Μακαρίου στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ την 19η Ιουλίου 1974.

Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΑΣ ΓΙΑ ΤΟ ΚΥΠΡΙΑΚΟ

Μετά την παράθεση στοιχείων – δηλώσεων Τούρκων πολιτικών ηγετών, αποδεικνύει ο Στρατηγός Δελλής την επεκτατική πολιτική και τις βλέψεις των Τούρκων προς την Κύπρο και τα Ελληνικά νησιά. Η διορατικότητα του στρατηγού επιβεβαιώνεται και αποδεικνύεται περίτρανα από τις δηλώσεις των σημερινών πολιτικών (ERDOGAN κ.α), οι οποίες κινούνται στο ίδιο πνεύμα: αμφισβήτηση Διεθνών συμβάσεων, συμφωνιών, συνόρων, εθνικής υπόστασης και επεκτατικών βλέψεων.

Η εισβολή, διχοτόμηση και παράνομη κατοχή είχε μεθοδευμένα σχεδιαστεί και αποφασιστεί δεκαετίες πριν από το 1974 από τους Τούρκους.

Το προδοτικό πραξικόπημα ήταν η αφορμή για να υλοποιήσουν οι Τούρκοι το σχέδιο εισβολής και κατοχής της Κύπρου.

Επίθεση – Απόβαση

1η φάση Αττίλας 1

Την 06.00 ώρα της 20ης Ιουλίου εκδηλώθηκε η ιταμή και απρόκλητη επίθεση από δύο τουρκικά αεροσκάφη και επαναλήφθηκε την 08.00 ώρα. Για την επίθεση ενημερώθηκε ο συγγραφέας και οι άλλοι Αξιωματικοί από τον Διευθυντή της ΕΛΔΥΚ (Νικολαϊδη) μια ώρα πριν την επίθεση.

Ο Στρατηγός Δελλής παραθέτοντας και ορθοτομώντας τα βιώμενα ιστορικά γεγονότα, υποστηρίζει ότι η μονομερής και απρόκλητη κήρυξη πολέμου ήταν εναντίον της Ελλάδος και της Κύπρου.

Εντύπωση προκαλεί η στάση του Δ/τη της ΕΛΔΥΚ ο οποίος περιφερόμενος με το όπλο στο χέρι απαγόρευε στους μαχητές της ΕΛΔΥΚ να ανοίξουν πυρ εναντίων των Τουρκικών αεροσκαφών, παρά τις ανθρώπινες απώλειες και τις καταστροφές που είχαν σημειωθεί στο χώρο του Στρατοπέδου της ΕΛΔΥΚ.

Τις απογευματινές και νυχτερινές ώρες εκδηλώθηκε από πλευράς ΕΛΔΥΚ επίθεση προς Κιόνελι η οποία στέφθηκε με αποτυχία. Απώλειες της 1ης ημέρας (20ης Ιουλίου): 8 νεκροί, 11 αγνοούμενοι και πολλοί τραυματίες.

Ταυτόχρονα με τα τραγικά γεγονότα που βίωσε ο Στρατηγός περιγράφει και την «Οδύσσεια» του αρματαγωγού «Λέσβος», επί του οποίου επέβαιναν (450) οπλίτες που είχαν προηγουμένως αποχωρήσει από το στρατόπεδο της ΕΛΔΥΚ, με στόχο να επιστρέψουν στην Ελλάδα. Στις 09.30 της 20ης Ιουλίου δόθηκε εντολή στον Κυβερνήτη Ελευθέριο Χανδρηνό (εκ Κέρκυρας), από ΓΕΣ να προσεγγίσει το λιμάνι της Πάφου και να αποβιβάσει εκ νέου τους οπλίτες, ώστε να επιστρέψουν στην ΕΛΔΥΚ. Πράγματι το αρματαγωγό «Λέσβος» την 14η ώρα της 20ης Ιουλίου αποβίβασε στο λιμάνι της Πάφου τους οπλίτες, εν μέσω μάχης και πυρών από την Τούρκικη αεροπορία.

Η εντολή του ΓΕΣ για την επιστροφή και αποβίβαση των οπλιτών χαρακτηρίζεται από τον συγγραφέα ως επιχείρηση αυτοκτονίας. Παραταύτα οι οπλίτες της ΕΛΔΥΚ και ο Δ/ντης της Αντ/ρχης Σταυρόπουλος Παναγιώτης, πριν την αποβίβαση στο λιμάνι της Πάφου, ενεργοποίησαν τα πυροβόλα του αρματαγωγού και εκτέλεσαν επιτυχείς βολές.

Στη συνέχεια οι οπλίτες έφτασαν την 06.00 ώραν της 21ης Ιουλίου στη δυτική πλευρά του Αεροδρομίου Λευκωσίας και από εκεί στο στρατόπεδο της ΕΛΔΥΚ, εφόσον τους πρόσφεραν προφύλαξη «οι πτυχώσεις του αναπεπταμένου εδάφους». (Παρά την ιστορική τραγικότητα των στιγμών, ο Στρατηγός βρίσκει τη δύναμη να εκφράσει την ποιητική του πλευρά.)

Λίγο πριν αποπλεύσει το αρματαγωγό «Λέσβος», πρόσφερε εξαιρετική βοήθεια στην υποστήριξη των δυνάμεων για την εκκαθάριση του Τουρκοκυπριακού Θύλακα «Μούταλος». Αυτός ο συνδυασμός των ελληνικών δυνάμεων είχε ως αποτέλεσμα να παραδοθεί ένα τεράστιο πλήθος τούρκων στρατιωτικών. Το καταιγιστικό πυρ του αρματαγωγού εκλήφθηκε από πλευράς Τούρκων ως «απόβαση Ελλήνων στην Πάφο».

Αυτή ήταν πολύ σημαντική στιγμή διότι για πρώτη φορά οι Τούρκοι ανησύχησαν αφενός και αφετέρου, καταδεικνύει ότι αν υπήρχε συντονισμός δυνάμεων (υποβρύχια – πλοία – δυνάμεις ξηράς) θα είχε άλλη τροπή η ιστορική πραγματικότητα.

Η λανθασμένη εκτίμηση των Τούρκων οδήγησε σε αεροπορική επιδρομή στο λιμάνι της Πάφου με στόχο δήθεν τα «ελληνικά πλοία», ενώ στην πραγματικότητα οι Τούρκοι βύθισαν ένα δικό τους πλοίο, το οποίο εξέλαβαν ως Ελληνικό και προκάλεσαν ζημιές στα άλλα δυο πλοία τους και όπως είπαν: «χτύπησαν ελληνικά πλοία που είχαν τούρκικες σημαίες». Το γεγονός αυτό καταδεικνύει την ανυπαρξία της συνεργασίας των τουρκικών δυνάμεων.

Ο Κυβερνήτης Χανδρινός εφαρμόζοντας ένα ευφυέστατο σχέδιο διαφυγής, αντί να πλεύσει δυτικά προς Ρόδο, κινήθηκε νότια προς αφρικανικές ακτές προκειμένου να αποφύγει την ακτίνα δράσης της τούρκικης αεροπορίας και όπως αποδείχθηκε το σχέδιο του ήταν απόλυτα επιτυχές.

Ο Στρατηγός βρισκόμενος στο πεδίο της μάχης αντίκρισε τους στρατιώτες του οι οποίοι επέστρεφαν από την οδύσσεια του αρματαγωγού. Με υπερηφάνεια και συγκίνηση περιγράφει τις προσπάθειες των αγαπημένων του συνεργατών, οι οποίοι σε διάστημα 2 ωρών, εφοδιάστηκαν όπλα και έμαθαν το χειρισμό τους, εκθειάζοντας έτσι το μεγαλείο του Έλληνα στρατιώτη ο οποίος επέζησε σε συνθήκες απόλυτης εγκατάλειψης και προδοσίας.

Ο σεβασμός του Στρατηγού είναι απεριόριστος προς τον απλό στρατιώτη, που εκφράζει την ελεύθερη ψυχή του Έλληνα και δείχνει την αποστροφή του στους βολεμένους καρεκλοκένταυρους.

Παράλληλα ο Στρατηγός Δελλής μνημονεύει και τους ηρωικούς άνδρες του 251 τάγματος καθώς και τον ήρωα Δ/τη του, Αντ/ρχη Κουρούπη Παύλο, οι οποίοι ανέφεραν στο ΓΕΕΦ, τις κινήσεις του τούρκικου ναυτικού, καθόσον βρισκόταν στην περιοχή της μαρτυρικής Κυρήνειας.

Ο Στρατηγός με μεγαλοψυχία και χωρίς δισταγμό χαρακτηρίζει τους συναδέλφους του «ήρωες». Το ΑΕΔ (Αρχηγείο Ένοπλων Δυνάμεων) δυστυχώς στις αναφορές των μαχητών της Κυρηνείας περί της επικείμενης τούρκικης απόβασης απάντησε: «δεν δικαιολογείται ανησυχία πρόκειται περί γυμνασίων», αυτοί ήταν οι ανευθυνουπεύθυνοι προδότες και ηθικοί αυτουργοί της θυσίας των Ελλήνων της ΕΛΔΥΚ, εφόσον οι καθησυχαστικές τους διαβεβαιώσεις, διαδραμάτισαν καταλυτικό ρόλο στις παραλείψεις που σημειώθηκαν ως προς τη διασπορά και εφαρμογή σχεδίων.

Εξίσου σημαντική είναι η αποστολή των ανδρών του Π.Ν που επέβαιναν σε δυο τορπιλάκατους Τ1 – Τ2, που κινήθηκαν από το λιμάνι της Κηρυνείας προς την Τούρκικη Νηοπομπή, προκειμένου να πλήξουν τον εχθρικό στόχο, ωστόσο μέχρι της 05.30 είχαν βυθιστεί και οι δύο.

Αν είχαν εξέλθει νωρίτερα υπήρχε η πιθανότητα τα αποτελέσματα να ήταν διαφορετικά. Εντούτοις η πρωτοβουλία του Δ/τη Αντ/ρχου Γεωργίου Παπαγιαννάκη και των ανδρών του, ήταν αξιέπαινη διότι τίμησε τις παραδόσεις και τις αξίες του πολεμικού Ναυτικού μας. Αυτοί ήταν οι πρώτοι πεσόντες στην μαρτυρική Κύπρο.

Απόβαση ή Αποβίβαση;

Η απόβαση – αποβίβαση των Τουρκικών δυνάμεων έγινε στην περιοχή «Πέντε Μίλι» στις 07.30 της 20ης Ιουλίου. Οι απώλειες των Τούρκων ήταν σημαντικές παρά την ανυπαρξία ουσιαστικής ελληνοκυπριακής αντίδρασης.

Η στρατιωτική ηγεσία βρισκόταν σε άλλο κόσμο εκτός πραγματικότητας, έλαβε υπόψη της, τις αιτιάσεις του Υφυπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ Josef Sisco και Henry Taska για αποφυγή εμπλοκής. Επιπροσθέτως το καθεστώς της χώρας του Ιωαννίδη έμεινε άπραγο, παρά τις πληροφορίες περί επικείμενης αποβίβασης στην Κύπρο των Τούρκων. Αυτή η αδράνεια έδωσε την ευκαιρία στην Τουρκία να πραγματοποιήσουν την εισβολή (invation) χωρίς αβίαστη αντίσταση.

Ο Συγγραφέας σημειώνει επίσης τις καταδρομικές επιχειρήσεις των τεσσάρων Μοιρών (31,32,33,34) εναντίον της διάβασης Αγύρτας- Μπογαζίου. Από τις φοβερές συγκρούσεις και τις μάχες που δόθηκαν θυσιάστηκε ο «υιός του θρύλου και της δόξας», ο Ταγματάρχης Κατσάνης Γεώργιος Δ/της Μοίρας Καταδρομών μαχόμενος στο ύψωμα «Πετρομούθια».

Το πρωί της επόμενης 21 Ιουλίου, το στρατόπεδο της ΕΛΔΥΚ δέχτηκε διαδοχικές επιθέσεις.

Ο Λόχος Διοικήσεως, η μονάδα στην οποία ηγείτο ο Στρατηγός Δελλής, βρισκόταν στην Ν.Δ πλευρά του Στρατοπέδου, στο ύψωμα Β’. Με κάθε λεπτομέρεια παρουσιάζει τη σύνθεση, την αποστολή και τα καθήκοντα της μονάδας του. Επίσης σε (11) πίνακες καταγράφει τα στοιχεία των ανδρών της ΕΛΔΥΚ..

Επιπροσθέτως στο πλαίσιο αυτό ο συγγραφέας παραθέτει ένα ιστορικό γεγονός, το οποίο του εξιστόρισε συνάδελφός του Αξιωματικός: Την κατάρριψη του μεταγωγικού αεροσκάφους Noratlas, τη νύχτα της 21/22 Ιουλίου 1974, με τραγικό απολογισμό το θάνατο των 33 καταδρομέων της 354 (ΜΤΠ). Τις απογευματινές ώρες της 21ης Ιουλίου, 15 μεταγωγικά αεροσκάφη, ξεκίνησαν από το αεροδρόμιο της Σούδας προς ενίσχυση του αγώνα στην Κύπρο, μεταφέροντας 333 καταδρομείς. Αυτή η ηρωική αποστολή θεωρήθηκε ως η πιο δύσκολη που είχαν πραγματοποιήσει οι ένοπλες δυνάμεις, εφόσον τα αεροσκάφη πετούσαν σε ύψος 200-300μ. με «σιγή ασυρμάτου», προκειμένου να αποφύγουν την αναγνώριση και τον εντοπισμό τους από τα Τουρκικά ραντάρ.

Δυστυχώς δεν πραγματοποιήθηκε σχολαστική ενημέρωση των Κύπριων μαχητών-υπερασπιστών του αεροδρομίου της Λευκωσίας. Ένας χειριστής Κύπριος, έχοντας λανθασμένη πληροφόρηση για δήθεν Τουρκικά αεροσκάφη, κατέρριψε το ένα από τα 15 αεροσκάφη με συνέπεια να βρουν τραγικό θάνατο 33 ήρωες καταδρομείς μας (το 2017 σε ραδιοφωνική εκπομπή Real FM, ο Γιώργος Λιάννης μίλησε με τον χειριστή για το τραγικό του λάθος του, το οποίο τον συνοδεύει σ’όλη του τη ζωή)

Στη συνέχεια ο συγγραφέας λαμβάνοντας υπόψη την ηρωική αποστολή των Ελλήνων πιλότων υποστηρίζει ότι, με 2 υποβρύχια και 20-30 αεροσκάφη τα οποία εφόσον συμμετείχαν εγκαίρως και με κατάλληλο τρόπο, η τουρκική εισβολή θα κατέληγε σε αποτυχία. Την άποψή του την ενισχύει με το σχετικό άρθρο του Πτεράρχου Οικονόμου.

Στο μεταξύ οι επιδρομές από την εχθρική αεροπορία συνεχίζονται από το πρωί της 22ης Ιουλίου. Από τον ανελέητο βομβαρδισμό σκοτώθηκαν: 1 υπαξιωματικός, 6 οπλίτες και τραυματίστηκαν 27, ενώ προκλήθηκαν σοβαρές ζημιές. Οι απώλειες από την πλευρά του Λόχου Διοικήσεως της μονάδας του Στρατηγού, ήταν: 2 νεκροί δεκανείς και 5 τραυματίες.

Στις 16.00 ώρα της 22ης Ιουλίου δόθηκε εντολή για κατάπαυση του πυρός. Ωστόσο της 20.00 ώραν, της ίδιας ημέρας το Στρατόπεδο δέχτηκε εκ νέου αεροπορική επίθεση για συνολικά επτά ώρες.

Είναι άξιο μνείας η αναφορά του Στρατηγού στο υγειονομικό προσωπικό το οποίο κάτω από αντίξοες συνθήκες επιτέλεσε το καθήκον του και πέτυχε τον στόχο του, κανένας τραυματίας δεν υπέκυψε. Η αναφορά αυτή αναδεικνύει τα ιδιαίτερα ψυχικά χαρίσματα του Στρατηγού, την ολιστική αντίληψη που είχε για τη μονάδα, το ανθρώπινο δυναμικό, αλλά ταυτόχρονα και την γενναιοψυχία και γενναιοδωρία να εκφράσει προς καθένα συνεργάτη του, ή στέλεχος της μονάδας την ευαρέσκειά του για την ηρωική τους προσπάθεια.

Η ΕΚΕΧΕΙΡΙΑ

Η κατάπαυση του πυρός την 16.00 ώρα της 22 Ιουλίου, τέθηκε σε εφαρμογή σύμφωνα με την 35η Απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ. Παρά την ύπαρξη της συμφωνίας οι Τούρκοι, ως συνήθως, την παραβίασαν κατάφωρα σε (80) περιπτώσεις και περισσότερες, με στόχο να μεταφέρουν στην Κύπρο περισσότερες δυνάμεις και να ενισχύσουν τον θύλακα, Λευκωσίας – Κιόνελι – Αγύρτας.

Ο Στρατηγός εκτιμά ότι οι Τούρκοι επιχείρησαν αυτές τις παραβιάσεις, εφόσον ήταν σίγουροι ότι δεν θα δεχόταν πυρά από την Εθνική φρουρά, προφανώς έχοντας από κάπου διαβεβαιώσεις (ΗΠΑ – SISCO – TASKA – ELSWORTH – MURDEU).

Εκείνο το διάστημα σημειώθηκε και ένα άλλο γεγονός, της σύλληψης δύο Ελλήνων στρατιωτών, που μετέφεραν τον «άρτον», για τις ανάγκες της ΕΛΔΥΚ, και την απελευθέρωση τους μετά από πιέσεις που ασκήθηκαν από τον Στρατηγό προς δύο άνδρες του ΟΗΕ.

Τις επόμενες ημέρες 28/29 Ιουλίου οι Τούρκοι συνέχισαν τη μεταφορά δυνάμεων, απρόσκοπτα και χωρίς αντίδραση από τις δυνάμεις της Εθνοφρουράς. Οι δε συνομιλίες που λάμβαναν χώρα στη Γενεύη από 25 Ιουλίου 1974, (Μαύρος – GIANESS – JAMES CALLAGHAN ήταν «προφάσεις εν αμαρτίες» για τους Τούρκους, οι οποίοι ενίσχυσαν τη θέση τους, με στόχο να πετύχουν τη διχοτόμηση. Στις 31 Ιουλίου οι Τούρκοι προωθήθηκαν κατά 1.500 μ, χωρίς αντίδραση από Εθνοφρουρά και ΕΛΔΥΚ. Δυστυχώς και η Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας δεν προέβη σε καμία ενέργεια.

Αναφερόμενος στη στάση των Τούρκων, ο συγγραφέας υποστηρίζει ότι οι Τούρκοι είχαν την υποστήριξη της Κυβέρνησης των Η.Π.Α, ενισχύει δε την άποψη του με την αναφορά στο «μήνυμα Κίσσιγκερ», και στο έγγραφο του Σόνεφελτ.

Επιπροσθέτως κάνει μνεία και στο απόρρητο έγγραφο (χάρτη) του ΥΠΕΞ ΗΠΑ, που έφερε στο φως της δημοσιότητας, ο δημοσιογράφος συγγραφέας Μιχάλης Ιγνατίου (2009 Έθνος), από το οποίο προκύπτει ότι οι Αρχές των Η.Π.Α, γνώριζαν με ακρίβεια: «σε ποιο σημείο θα σταματήσουν οι Τούρκοι εισβολείς στην Κύπρο και ότι θα μπορούσαν, αν το επιθυμούσαν, να σταματήσουν την υλοποίηση του. Δηλαδή οι Αμερικάνικες αρχές γνώριζαν μια ημέρα πριν ολοκληρωθεί το «Αττίλας 2», για τα νέα σύνορα στην Κύπρο.

Στο τέλος Ιανουαρίου 2017 είδαν το φως της δημοσιότητας έγγραφα του 1967 των Αμερικανικών Υπηρεσιών σύμφωνα με τα οποία οι Αμερικανοί χρησιμοποίησαν τη Χούντα ως μέσο για την εισβολή και διχοτόμηση της μαρτυρικής Κύπρου.

Από την άλλη πλευρά ο Στρατηγός, με αταλάντευτο θάρρος υποστηρίζει ότι, ο Υπουργός Εθνικής Άμυνας Ευάγγελος Αβέρωφ, δεν υλοποίησε την απόφαση του Πρωθυπουργού Κωνσταντίνου Καραμανλή για την αποστολή ενισχύσεων στην Κύπρο (υποβρυχίων – αεροσκαφών), διότι έδειξε ατολμία σε εξαιρετικά κρίσιμες στιγμές για το Έθνος ή ασχολήθηκε με άλλα θέματα. Συνέπεια αυτής της παράλειψης ήταν να εγκαταλειφθούν στην τύχη τους ο Κυπριακός Ελληνισμός και η ΕΛΔΥΚ.

Το καίριο ερώτημα παραμένει ακόμη ζωντανό μέχρι σήμερα και ζητάει απάντηση : «Με ποια επιχειρήματα ο Αβέρωφ έπεισε τον Καραμανλή και τον Ράλλη να μη δράσει στον Αττίλα 2, το Ναυτικό και η Αεροπορία μας;».

2η ΦΑΣΗ : ΑΤΤΙΛΑΣ 2

Από τις κορυφαίες στιγμές του βιβλίου είναι η περιγραφή της Β` φάσης του Αττίλα 2. Ο Στρατηγός Δελλής φέρνει στο φως τη βιωμένη εμπειρία του, ως Ταγματάρχης Δ/της του Λόχου Διοικήσεως. Με συγκίνηση, Εθνική περηφάνια, αγωνιστικό πνεύμα καταγράφει με κάθε λεπτομέρεια ορθοτομώντας τον ιστορικό – εθνικό χρόνο. Οι στιγμές είναι μοναδικές και ανεπανάληπτες.

Όπως αναφέρει ο Νομπελίστας ποιητής Γεώργιος Σεφέρης : «Η ζωή είναι στιγμές, στιγμές για πόνο, χαρά, στιγμές για αγώνα, για λύπη, να σκέφτεστε ότι και οι πιο δύσκολες στιγμές επειδή είναι στιγμές θα περάσουν….». Σημειώνει ο συγγραφέας με απόλυτη ακρίβεια θέσεις, οργάνωση, διάταξη μονάδων, μέσα προσωπικό, σχέσεις και συνεργασία δυνάμεων, τακτικές επίθεσης και άμυνας.

Κατά την ταπεινή μου γνώμη, αυτή η περιγραφή των ιστορικών – εθνικών στιγμών ίσως είναι η ψυχή όλου του βιβλίου, εφόσον ο Στρατηγός ξεδιπλώνει όλη την αγάπη του και τις ιδιαίτερες ικανότητες που είχε στο πεδίο της μάχης, στο ύψιστο για την πατρίδα καθήκον. Παρά το γεγονός ότι διοικούσε μια Μονάδα, η οποία επιφορτιζόταν διάφορες υπηρεσίες, εντούτοις η Μονάδα του Λόχου Διοικήσεως ανέλαβε «αποστολή Μάχης», και την έφερε επιτυχώς εις πέρας, γεγονός το οποίο έχει καταγραφεί ως μοναδικό στη νεότερη ιστορία μας.

Οι εισβολείς πραγματοποίησαν την πρώτη αεροπορική επιδρομή των 05.00 ώρας της 14 Αυγούστου 1974, σε βάρος του Στρατοπέδου ΕΛΔΥΚ, που κράτησε μέχρι των 10.30 πρωινή.

Ταυτόχρονα ξεκίνησε η πρώτη τουρκική επίθεση με πεζικό και άρματα, όμως η σθεναρή αντίσταση των ελληνικών δυνάμεων θρυμμάτισε την εχθρική επίθεση και οι Τούρκικες δυνάμεις υποχώρησαν.

Στις 11.20 ώρα της ίδιας ημέρας οι εισβολείς επιχείρησαν δεύτερη επίθεση, κατά της τοποθεσίας του Λόχου Διοικήσεως. Οι Τούρκοι έπαθαν κυριολεκτικά πανωλεθρία εγκαταλείποντας νεκρούς και τραυματίες στο πεδίο της μάχης. Στόχος των εισβολέων ήταν η διάσπαση της αμυντικής τοποθεσίας και η προέλασή τους προς Νοτιοδυτικά της Λευκωσίας (Στροβόλο – Αθαλάσσας) με επακόλουθο την κατάληψη ολόκληρης της Λευκωσίας.

Την πρώτη ημέρα η ΕΛΔΥΚ είχε απώλειες : 2 οπλίτες νεκρούς από το Λόχο Διοικήσεως και 1 Αξιωματικό και 6 Οπλίτες τραυματίες από τα άλλα τμήματα.

Aκήρυχτη Εκεχειρία

Την επόμενη ημέρα 15 Αυγούστου οι Τούρκοι άρχισαν τα πυρά εκ νέου, όμως με στοχευμένη καθοδήγηση του Στρατηγού Δελλή, εξουδετερώθηκε ο εχθρικός στόχος. Στη συνέχεια ακολουθεί ένα ιστορικό γεγονός το οποίο εξυψώνει την ηθική υπόσταση του Στρατηγού Δελλή και τον κατατάσσει σε επίπεδο των Ελλήνων Στρατηλατών.

Προϊούσης της ημέρας και μέσα στην ένταση του θανάτου, όπου κάθε στιγμή είναι αιώνας, γιατί είναι μοναδική, οι Έλληνες μαχητές της ΕΛΔΥΚ αντελήφθησαν ότι 4 τούρκικα άρματα κινήθηκαν προς το μέρος τους και πίσω απ’ αυτά, οι Τούρκοι περισυνέλλεγαν τους νεκρούς τους, τους τραυματίες τον οπλισμό και τις εξαρτήσεις.

Ο Στρατηγός Δελλής δείχνοντας μεγαλοψυχία, ανυπέρβλητο ηθικό ανάστημα, πρότεινε να μην αρχίσουν πυρ, προκειμένου να αφήσουν τους Τούρκους να πάρουν τους νεκρούς τους στο πλαίσιο ακήρυχτης εκεχειρίας. Ως απόγονος ένδοξων Αρχαίων Ελλήνων έδειξε το πρόσωπό της ηθικής του Πολιτισμού που εδράζεται στις αρχές της Ολυμπιακής εκεχειρίας αλλά και χριστιανικής έννοιας του «πλησίον».

( Αντίθετα ο Στρατηγός των Αθηναίων, Θηραμένης μετά τη Ναυμαχία των Αργινουσών δεν κατόρθωσε να περισυλλέξει τους νεκρούς ναύτες 406π.Χ. )

Στη συνέχεια τη δεύτερη μέρα συνεχίστηκαν οι βομβαρδισμοί και τελικά οι απώλειες της 15ης Αυγούστου ήταν: 1 οπλίτης νεκρός και 7 τραυματίες.

Η 16η Αυγούστου 1974 χαρακτηρίστηκε ως η πιο σφοδρή από πλευράς εχθρικών επιθέσεων και απωλειών.

Οι ρoυκέτες και οι βόμβες «Ναπάλμ», μετέτρεψαν το στρατόπεδο της ΕΛΔΥΚ και την περιοχή σε «κόλαση». Ωστόσο η διορατικότητα του Στρατηγού και η αυταπάρνηση του Αντ/ρχου Κόκα κατεύθυναν τα τούρκικα αεροσκάφη, κατά τέτοιο τρόπο ώστε να χτυπήσουν δικές τους θέσεις με αποτέλεσμα να έχουν τεράστιες απώλειες οι Τούρκοι. Οι συνθήκες πολέμου ήταν ακραία τραγικές. Ο θάνατος έκανε υπερπτήσεις πάνω από τα κεφάλια τους.

Ο Στρατηγός Δελλής βρέθηκε σε όρυγμα όταν εχθρικό άρμα βρέθηκε από πάνω του. Όμως η δίψα για αντίσταση και ο πόθος για τη νίκη οδήγησε τους Έλληνες μαχητές σε πράξεις εφάμιλλες των ηρώων των Θερμοπυλών του Αθανασίου Διάκου και των ηρώων στο Μανάκι. Ο Λοχαγός Σταυριανάκος στην προσπάθειά του να σκοτώσει τον οδηγό εχθρικού άρματος δέχτηκε ριπή πυροβόλου κι έπεσε νεκρός.

Αυτή την ημέρα των μαχών σημειώθηκαν και άλλα γεγονότα όπως η διάσωση του τραυματία γιατρού Ανθυπολογαγού Κίτρου, από την πίστη και την ψυχική δύναμη του Στρατηγού Δελλή και την αυτοθυσία του οδηγού Θωμά, κάτω από πραγματικά αντίξοες συνθήκες.

Στη συνέχεια ο Στρατηγός Δελλής είχε την διορατικότητα, αφού πολέμησαν αβοήθητοι, ανυποστήρικτοι και χωρίς καμία ενίσχυση να προτείνει «απαγγίστρωση και σύμπτυξη εν ημέρα», με στόχο να διασωθεί από βέβαιη σφαγή το σύνολο του προσωπικού.

Οι απώλειες των Λόχων της ΕΛΔΥΚ, που υπερασπίζονται το στρατόπεδο τους και το ύψωμα Β, κατά τις σφοδρές μάχες της 2ης φάσης του Αττίλα 2, ήταν συγκλονιστικά τραγικές, η θυσία των μαχητών της ΕΛΔΥΚ για να παραμείνει ελεύθερη σε ελληνικά χέρια η Λευκωσία είχε ως συνέπεια:

α) να πέσουν νεκροί (2) Αξιωματικοί, (1) από το Λόχο Διοικήσεως, (2) Υπ/αξιωματικοί, (1) από ΛΔ, 76 οπλίτες, οι 16 από ΛΔ.

β) Τραυματίες (1) Ανθ/στης και 22 οπλίτες.

γ) Αγνοούμενοι 2 Αξιωματικοί, 1 Μόνιμος Υπ/κος, 12 οπλίτες.

Μετά την κατάπαυση του πυρός (18 Αυγούστου 1974) η EΛΔΥΚ αναδιοργανώθηκε και εγκατέστησε φύλακα στη γραμμή δυτικά του Διεθνούς Αεροδρομίου της Λευκωσίας.

Το βιβλίο «Η Αυτοθυσία της Ελληνικής Δύναμης Κύπρου (ΕΛΔΥΚ), μια μαρτυρία, συγκαταλέγεται ανάμεσα στα ιστορικά βιβλία ντοκουμέντα – Μαρτυρίες της Νεότερης Ελληνικής Ιστορίας, γραμμένο με την αδάμαστη και ασυμβίβαστη ψυχή, το πνεύμα και τη Στρατηγική δεινότητα του Στρατηγού Σπυρίδωνα Δελλή.

Το βιβλίο αποπνέει αγάπη, σεβασμό και αφοσοίωση στην Διχοτομημένη Κύπρο προς τους ηρωικούς πεσόντες, που έχυσαν το αίμα τους και στους αγωνιστές, αλλά και οργή και αγανάκτηση για τους πρωταίτιους της Εθνικής τραγωδίας της Κύπρου.

Υποκλίνομαι με απέραντο σεβασμό στο μεγαλείο της αδάμαστης ελεύθερης ελληνικής ψυχής γιατί όπως αναφέρει ο Σολωμός στους Ελεύθερους πολιορκημένοι «όποιος πεθαίνει σήμερα χίλιες φορές πεθαίνει»