ΠΑΡΕΑ ΜΕ ΤΟ ΦΟΒΟ ΤΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ!

Γράφει η Φλώρα Χατζημανώλη*

Ερχόμαστε στη ζωή μόνοι μας, χωρίς να το ζητήσουμε και φεύγουμε από τη ζωή μόνοι μας, χωρίς να το ζητήσουμε- τουλάχιστον αυτή η πρόταση ισχύει για τους περισσότερους από εμάς..

Πριν την γέννηση μας, δεν ξέρουμε που ήμασταν και μετά το θάνατο μας δεν ξέρουμε που θα πάμε.. Σύμφωνα με τον Καζαντζάκη “ερχόμαστε από μια σκοτεινή άβυσσο και καταλήγουμε σε μια σκοτεινή άβυσσο- το μεταξύ φωτεινό διάστημα το λέμε ζωή”.

Όσες περισσότερες φορές διαβάζω τα λόγια του, τόσο πιο πολύ πιστεύω ότι είμαστε ένας κύκλος, όπου η αρχή και το τέλος μας ταυτίζονται.

Δεν ξέρω αν πριν την γέννηση μας βρισκόμαστε στην φυσική ανυπαρξία και με τον θάνατο μας καταλήγουμε σε αυτήν, όπως πίστευε ο Επίκουρος. Δεν ξέρω αν υπάρχει παράδεισος ή κόλαση, όπως μας λέει ο χριστιανισμός. Κανείς δεν ξέρει σίγουρα.

Όλοι στα τυφλά, καλούμαστε να αποφασίσουμε- να πάρουμε θέση, μια θέση που καθορίζει την στάση μας στις απώλειες, στον τρόπο της ζωής μας, στη σχέση μας με ’μας και τους άλλους.

Δεν ξέρω ακόμα αν έχει νόημα και να βρω τη δική μου θέση στο θέμα. Αυτό που ξέρω με σιγουριά είναι ότι όλοι έχουμε ανάγκη να συμφιλιωθούμε με το θάνατο, το δικό μας και των δικών μας. Όλοι έχουμε ανάγκη να συμφιλιωθούμε με την αβεβαιότητα της ζωής, με τη σκιά μας που δεν είναι άλλη από την πιθανότητα μας να σβήσουμε ανά πάσα στιγμή..

Ακόμα, αυτό που ξέρω είναι ότι η συμφιλίωση αυτή είναι μια δύσκολη επιλογή. Αν όμως, δεν την πάρουμε “θα επιλέξουμε να πεθαίνουμε κάθε ώρα από τον φόβο του θανάτου, παρά να πεθάνουμε απλώς μια φορά”, όπως χαρακτηριστικά έλεγε ο Σαίξπηρ..

Για να συμφιλιωθείς όμως με τον θάνατο, πρέπει να δεχτείς το απόλυτο σκοτάδι. Χρειάζεται να σταματήσεις να αποφεύγεις τον καθρέφτη που σου τον δείχνει, να αφήσεις τις υπεκφυγές π.χ “Ας αλλάξουμε θέμα..”, τις εγωκεντρικές υποσχέσεις π.χ “Εγώ δεν θα πάθω ποτέ τίποτα”, τις ματαιόδοξες προσπάθειες (π.χ υπερβολική γυμναστική, λίφτινγκ, κτλ) και τις εμμονές σου π.χ “Έχω κάποια ασθένεια και οι γιατροί δεν ξέρουν καλά”.

Χρειάζεται με σταθερότητα, δύναμη ψυχής και ηρεμία να δεις και να δεχτείς την αλήθεια κατάματα- να δεχτείς πως και εσύ- όπως και εγώ- δεν ξέρεις πότε θα σταματήσει η μπαταρία σου.. Ακόμα κι όταν μας έχουν ενημερώσει στο περίπου για αυτό, και πάλι δεν ξέρουμε- κανείς δεν ξέρει ακριβή μέρα, ώρα, τόπο..

Αφού το αντιληφθείς αυτό- όχι θεωρητικά αλλά βιωματικά αφήνοντας τον φόβο σου και τα υπόλοιπα συναισθήματα σου να εκδηλωθούν-θα αρχίσεις αυτόματα να απολαμβάνεις ότι υπάρχει. Η βιωματική εμπειρία της γνώσης ότι είμαστε εφήμεροι!- μια εμπειρία που αποκτάς αν κοιτάξεις μέσα σου, αν χάσεις κάποιον, αν σε καθηλώσει κάποιο οποιοδήποτε γεγονός- μας αλλάζει θέση και έτσι βλέπουμε τα πράγματα από διαφορετική πλέον οπτική γωνία..

Για να είμαστε όμως, ειλικρινείς- από την καινούργια μας θέση το τοπίο της ζωής είναι πιο καθαρό, πιο γνήσιο, πιο όμορφο- όμως το κάθισμα δεν είναι βολικό και έτσι δεν καθόμαστε πολύ ώρα.. Κρατάμε το βίωμα μας- την εμπειρία ότι τα πράγματα φαίνονται αλλιώς, μα γυρνάμε πάλι πίσω- καθόμαστε όμως κάθε φορά όλο και πιο κοντά στο σημείο από όπου ανακαλύψαμε την θέα, μέχρι να κουραστούμε ή να μας συμβεί κάτι εκ νέου και την αναζητήσουμε και πάλι..

Με λίγα λόγια, έχουμε δυο τρόπους να ζούμε: τον καθημερινό και τον οντολογικό.

Ο καθημερινός τρόπος αποτελεί την ρουτίνα μας, τις υποχρεώσεις μας, κτλ. Εδώ, έχουμε ανησυχίες και απορίες για το πώς είναι τα πράγματα και τι μπορεί να βελτιωθεί.

Ο οντολογικός τρόπος είναι ο τρόπος που μετά από συγκλονιστικές κυρίως εμπειρίες, βλέπουμε τη ζωή. Εδώ, απολαμβάνουμε απλά την ύπαρξη- ότι τα πράγματα είναι. ότι εμείς είμαστε..

Αυτοί οι τρόποι “του να ζούμε” εναλλάσσονται μεταξύ τους: δεν θα μπορούσαμε να μείνουμε στον οντολογικό τρόπο συνέχεια ξεχνώντας την καθημερινότητα μας και τον σύγχρονο τρόπο ζωής, δεν θα μπορούσαμε να είμαστε ισορροπημένοι αν είχαμε μόνο τον καθημερινό τρόπο, χωρίς τις εκλάμψεις του οντολογικού τρόπου..

Όταν επιστρέφουμε στον καθημερινό τρόπο της ζωής μας, είμαστε έτοιμοι αν έχουμε διδαχθεί το μάθημα που η ζωή μας πρόσφερε- με τον έναν ή τον άλλον τρόπο-, να βελτιώσουμε την πορεία μας και αν έχουμε χαθεί σε κάποιο μονοπάτι, να μπούμε πάλι εντός πορείας. Έχουμε την ικανότητα και την πίστη να αλλάξουμε προορισμό, αρκεί μία μας κίνηση.

Αρκετές φορές, ο φόβος του θανάτου δεν είναι άλλος από τον φόβο του ανεκπλήρωτου, τον φόβο πως ότι θέλουμε να ζήσουμε δεν θα καταφέρουμε να το ζήσουμε, δεν θα προλάβουμε.

Ποτέ δεν ξέρεις αν θα προλάβεις ή όχι, έχεις λιγότερες πιθανότητες όμως να σου συμβεί το τελευταίο αν από σήμερα στο μέτρο του δυνατού- στο μέτρο που σου επιτρέπει η καθημερινότητα σου-, αρχίσεις να κάνεις ότι σε ευχαριστεί και σου δίνει νόημα, ότι θέλεις να ζήσεις.

Άλλες φορές, ο μεγαλύτερος φόβος μας από τον θάνατο είναι τι θα απογίνουν οι δικοί μας άνθρωποι- ή αν φοβόμαστε τον θάνατο των άλλων, τι θα απογίνουμε εμείς.

Δεν θα σου πω κάτι που δεν ξέρεις. Όσο ο οργανισμός μας αναπνέει, όλα μπορούμε να τα αντέξουμε- δεν το λέω με την έννοια πως όλα τα ξεπερνάμε, το λέω κυριολεκτικά: εξακολουθούμε και ζούμε. Κανείς δεν μπορεί να στερήσει το οξυγόνο του άλλου, μόνο από το συμβάν ότι πεθαίνει.. Σαφέστατα και θα είναι σκληρή εμπειρία, αν τελικά ο φόβος σου πραγματοποιηθεί μα υπάρχουν άνθρωποι που έχουν γίνει σοφότεροι από τέτοιες εμπειρίες, που επιβίωσαν και πίστεψε με- είναι πολλοί.

Όλοι μας αντέχουμε παραπάνω από όσο αρχικά πιστεύουμε. Ταυτόχρονα, δεν έχει νόημα να επαναλαμβάνεις ερωτήσεις, ανίκανες να απαντηθούν, ξανά και ξανά..

Αν φοβάσαι τον πόνο ή το μετά, δεν ξέρω αν σε βοηθάει η άποψη του Επίκουρου “όπου είναι ο θάνατος, δεν είμαι εγώ”. Σύμφωνα με εκείνον, όταν πεθαίνουμε δεν έχουμε συνείδηση και αφού δεν έχουμε συνείδηση, δεν μπορούμε να βιώνουμε πόνο ή θλίψη για όσα ζήσαμε ή δεν ζήσαμε. Σύμφωνα με εκείνον, όταν κλείνουμε τα μάτια μας, κλείνουμε τα μάτια μας- δεν υπάρχει τίποτα μετά.

Προσωπικά, λατρεύω την άποψη του Επίκουρου, ότι γυρίζουμε πίσω, στο διάστημα πριν την γέννηση μας. Πιστεύω στην έννοια της συμμετρίας, μόνο που αφήνω πιθανότητες να υπάρχει ζωή σε άλλη μορφή και πριν και μετά..

Προσωπικά, όσο σκέφτομαι τον θάνατο και αναπολώ τις απώλειες μου- τα σημαντικά πρόσωπα που έχασα- τόσο πιο πολύ πιστεύω πως η ζωή μπορεί να συνεχιστεί.. Μπορούμε με κάποια μορφή να αφήσουμε τα χνάρια μας σε αυτό τον κόσμο, να φυτέψουμε τους σπόρους των δέντρων που αύριο κάποιος άλλος θα θαυμάσει, κάποιον άλλον θα συντροφεύσουν και θα απαλύνουν.

Πιστεύω πως κάθε φορά που συναντιούνται ουσιαστικά δυο άνθρωποι, αλλάζουν και οι δυο τους από αυτή την πραγματική συνάντηση- ο ένας αφήνει το φως του στον άλλον. Αν έχεις επηρεάσει κάποιους- έστω και έναν- το φως σου θα μείνει ζωντανό και θα μεταδίδεται από άτομο σε άτομο, από γενιά σε γενιά. Κάπως έτσι, θα μείνεις ζωντανός/η, με έναν άλλον διαφορετικό, συμβολικό τρόπο..

Κλείνοντας, θέλω να σου πω πως ζούμε φυσιολογικά την μέρα μας και έχουμε πάψει να αναρωτιόμαστε γιατί νυχτώνει.. Γιατί, εφόσον δεχόμαστε τόσο ομαλά την εναλλαγή ανάμεσα στη μέρα και την νύχτα, δυσκολευόμαστε τόσο να δεχτούμε την εναλλαγή ανάμεσα στη ζωή και τον θάνατο;

Τελικά, ας ζήσουμε την ζωή μας, με τέτοιο τρόπο ώστε να θέλαμε να την ξαναζήσουμε, όπως χαρακτηριστικά μας προτείνει ο Νίτσε..

Βρες την πυξίδα σου και κινήσου με βάση αυτήν..

Καλό δρόμο!!

* Ψυχολόγος

Πηγή: http://enallaktikidrasi.com