ΑΝ...

Του ΣΤΑΘΗ*

Ποτέ δεν μου άρεσαν οι φωτογραφίες των ποπ σταρ (καθώς κι εκείνες που τους μοιάζουν), πολύ στημένες, πολύ φορμαλιστικές και, κυρίως, μου έμοιαζαν και μου μοιάζουν σαν προσπάθειες να αποδοθεί μια διαχρονικότητα που δεν υπάρχει, ίσως να «φταίει» η αγωνία της καταξίωσης και της διάρκειας, που όμως έτσι μορφοποιούνται σε μια τέχνη γεμάτη στερεότυπα - το σοκάκι, ο τοίχος, το μαυρόασπρο, το λιμάνι, η πόλη, ο έξω χώρος, όλα εγκλωβίζονται σε μια γλώσσα που μιμείται την ομιλία.

Και για αυτό δεν έχει μνήμη. Αυτές οι φωτογραφίες είναι κενές περιεχομένου. Στη θέση του ενός σταρ θα μπορούσε να είναι ένας άλλος. Και με μικρές παραλλαγές στην αισθητική, το ίδιο σοκάκι ή ο ίδιος τοίχος θα μπορούσαν να παραπέμπουν στο πανκ ή τα μπλουζ ή την κάντρυ. Ρεαλισμός του τζουκ μποξ. Που τον διαλέγεις.

Τον τελευταίο καιρό η Ελλάδα είναι σαν μια φωτογραφία δίχως μνήμη. Ο καθένας την περιγράφει όπως θέλει. Αποτελεί την «αλήθεια του καθενός» και το «αφήγημά του». Θα μπορούσε να ’ναι μια φωτογραφία του 1965 ή του 2005. Δεν πρόκειται για κάτι μεταφυσικό (εκεί όπου ο χρόνος μπορεί να εννοείται αλλιώς) - άλλωστε και σε αυτό που θεωρούμε πραγματικότητα, ο χρόνος ακατανόητος είναι. Δεν πρόκειται λοιπόν για κάτι μεταφυσικό, αλλά για μια σφοδρή ειρωνεία.

Όταν ήταν να διαλυθεί η Γιουγκοσλαβία, όταν όλα ήταν για ζωή ή για θάνατο από σφαίρες, όπως είναι τώρα όλα για ζωή ή για θάνατο από τόκους, εκλήθη -τότε- ο αφορισμένος Μιλόσεβιτς στο Ραμπουγιέ για να υπογράψει με τους Δυτικούς μια συμφωνία (προσυμφωνημένη, όπως γίνεται σ’ αυτές τις περιπτώσεις), ώστε να εκτονωθεί η κρίση και να αποσοβηθεί ο κίνδυνος ενός πολέμου σε ευρωπαϊκό έδαφος.

Την τελευταία στιγμή λοιπόν κι ενώ ο προγραμμένος έλαβε τη θέση του στο τραπέζι για να υπογράψει τη συμφωνία, ο Δυτικοί-Γιούνκερ-τότε-και-λοιποί τού έχωσαν κάτω απ’ τη μύτη μια άλλη «συμφωνία», ένα κατάπτυστο έγγραφο «που ούτε προδότης θα μπορούσε να υπογράψει», καθώς ψιθύρισε πριν να πάρει των ομματιών του και να φύγει. Προς τα δάκρυα.

Η Ευρώπη (υπό τη μορφή της Ενωσης που εκγερμανίζεται) δεν έχει μνήμη. Απ’ το Αουσβιτς κρατάει την τελετουργία της πολιτικής ορθότητας, αλλά απ’ την ουσία, ούτε μία φωτογραφία, ούτε έναν πόνο. Και δεν μπορεί να γίνει αλλιώς, διότι η κινούσα δύναμη του συστήματος παραμένει η ίδια και το καθιστά, όπως πάντα, άλογο, ανήθικο, καταστροφικό. Ή μήπως ο καπιταλισμός έχει μνήμη για οτιδήποτε; μήπως για το 1929; τις αγχόνες της αποικιοκρατίας; τις γενοκτονίες; τα στρατόπεδα συγκέντρωσης; το απαρτχάιντ; τους «ανθρωπιστικούς πολέμους»; - τι θυμάται ο καπιταλισμός; τι κάνει που να μην το έχει ξανακάνει;

Έγραψε χθες η εφημερίδα «Il Manifesto» στην Ιταλία: «Η Ευρώπη χωρίς την Ελλάδα είναι όπως ένας ενήλικας δίχως παιδική ηλικία. Χωρίς τη γλώσσα του και χωρίς τη μνήμη του».

Όσο για όλα τα άλλα, έγραφε ο Μάρκος Αυρήλιος στον εαυτόν του: «Λησμονείς πόσο μεγάλη είναι η συγγένεια του ανθρώπου προς ολόκληρο το ανθρώπινο γένος· διότι δεν είναι συγγένεια αίματος ή σπέρματος, αλλά πνεύματος».

Αν λοιπόν «σηκώνονταν» 300.000 Γάλλοι σκοτωμένοι στη μια μεριά του Βερντέν και 300.000 Γερμανοί σκοτωμένοι στην άλλη, αν έβγαιναν θανάσιμα, σαν το αέριο που τα σκότωσε, τα φαντάσματα του Αουσβιτς κι αν όλοι μαζί πλάκωναν στις μάπες τη Μέρκελ, τον Σόιμπλε, τον Ντράγκι κι όλο αυτό το σκυλολόι που δολοφονεί ανθρώπους (ή μήπως οι αυτοκτονίες ήταν και είναι απλώς «παράπλευρες απώλειες»;), αυτό το σκυλολόι που εξαθλιώνει ζωές, κλείνει σπίτια και διαλύει χώρες, αν λοιπόν πλάκωνε στις μάπες η μνήμη τους Κύκλωπες, θα υπήρχε μέλλον για τα παιδιά, χρυσά χρόνια για τους βετεράνους, ελευθερία για τους πολίτες και ίσως ένα κάποιο κοινό νόημα (νόμος) στις ζωές μας... 

*Δημοσιεύθηκε στο ''enikos.gr'' την Παρασκευή 26 Ιουνίου 2015