Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΔΗΜΩΝ, ΣΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΕΠΑΝΕΚΚΙΝΗΣΗ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ!

  Του Δημήτρη Παπαστεργίου

Οι Δήμοι της χώρας θα βρεθούν το επόμενο διάστημα, σε ένα κομβικό και εξαιρετικά κρίσιμο για την Πατρίδα μας σημείο.

Τρία σημαντικά χρηματοδοτικά "εργαλεία" θα τεθούν στη διάθεση της ελληνικής οικονομίας, για να χρηματοδοτήσουν την εκτέλεση σημαντικών έργων και παρεμβάσεων, ώστε να συμβάλλουν στην αναπτυξιακή επανεκκίνηση της χώρας και να αλλάξουν την εικόνα των τοπικών μας κοινωνιών.

Το πρόγραμμα "Αντώνης Τρίτσης", το Ταμείο Ανάκαμψης και το νέο ΕΣΠΑ, μπορούν πραγματικά να αλλάξουν το πρόσημο, μετά από τη δεκαετή οικονομική κρίση αλλά και την πανδημία, αρκεί να γίνουν οι σωστές κινήσεις, τόσο από τους Δήμους όσο και από το κεντρικό κράτος.

Για να μην χαθεί ούτε ένα ευρώ, προϋπόθεση είναι να γίνει προσεκτικός σχεδιασμός των έργων που θα χρηματοδοτηθούν αλλά και σωστός καταμερισμός τους, έτσι ώστε να μην υπάρξουν αλληλοεπικαλύψεις από πρόγραμμα σε πρόγραμμα.

Το μεγάλο στοίχημα είναι η ισόρροπη ανάπτυξη σε όλη τη χώρα

Ζητούμενο θα πρέπει να είναι το πώς θα αλλάξουμε το παραγωγικό μας μοντέλο, πως θα απλώσουμε τις επενδυτικές προοπτικές σε όλη τη χώρα ανάλογα με τα πλεονεκτήματα κάθε περιοχής και όχι μόνον στα αστικά κέντρα, αλλά και πώς θα πολλαπλασιάσουμε τα χρήματα αυτά, με την αναγκαία μόχλευση και ιδιωτικών κεφαλαίων.

Οι απαραίτητες "διορθώσεις" στο "Αντώνης Τρίτσης"

Όσον αφορά το αναπτυξιακό πρόγραμμα της αυτοδιοίκησης "Αντώνης Τρίτσης", τα πράγματα είναι λίγο πολύ δρομολογημένα.

Η τελευταία κατανομή άφησε γλυκόπικρη γεύση, αφού έδωσε μεν διέξοδο στο υπαρκτό πρόβλημα της τεράστιας ζήτησης πόρων για χρηματοδότηση αναγκαίων έργων από την πλευρά των Δήμων, αδικεί όμως εξόφθαλμά τους μεσαίους και μεγάλους επαρχιακούς Δήμους.

Κι αυτό γίνεται τόσο σε επίπεδο αρχικών ποσών, όσο και γιατί αφαιρούνται από το πλαφόν, τα έργα του Φιλόδημου Ι, μειώνοντας κατά πολύ το τελικό ποσό που δικαιούνται τελικά οι Δήμοι.

Είναι χαρακτηριστικό ότι προσκλήσεις που αφορούν σε επαρχιακούς Δήμους όπως η ΑΤ01 (Ύδρευση), ΑΤ02 (Λύματα) και ΑΤ05 (Αγροτική οδοποιία), έχουν ήδη υπερκαλυφθεί δύο ή και τρεις φορές σε επίπεδο προϋπολογισμού, γεγονός που δείχνει την ανάγκη άμεσης μεταφοράς ολόκληρων και ώριμων προτάσεων στο Ταμείο Ανάκαμψης, όπως έχει προτείνει η ΚΕΔΕ.

Παράλληλα, λύση στο πρόβλημα θα αποτελούσε ο μη συνυπολογισμός των έργων του "Φιλόδημου 1".

Ταμείο Ανάκαμψης και διαβούλευση με τις τοπικές κοινωνίες

Όσον αφορά την αξιοποίηση των πόρων από το Ταμείο Ανάκαμψης, είμαστε σε φάση εκκίνησης, με την ΚΕΔΕ να έχει από πολύ νωρίς, το καλοκαίρι του 2020, καταθέσει τις προτάσεις της.

Στην ουσία δεν μπορεί να υπάρξει ολοκληρωμένος και αποτελεσματικός σχεδιασμός, χωρίς τη διαβούλευση με τις τοπικές κοινωνίες, κάτι που και από τους ευρωπαϊκούς θεσμούς έχει ήδη μεταφερθεί αρμοδίως ότι αποτελεί βασικό συστατικό στον αναπτυξιακό σχεδιασμό.

Μετά την επιτυχημένη ημερίδα που πρόσφατα η Κεντρική Ένωση Δήμων διοργάνωσε για τις νέες αυτές προοπτικές, κρίσιμο είναι να γίνει σαφές σε ποιες ακριβώς δράσεις οι Δήμοι μπορούν να καταθέσουν προτάσεις, πότε, με τί χαρακτηριστικά και με τί ποσά.

Στη φάση που σήμερα βρισκόμαστε, δεν πρέπει να δημιουργηθούν υπέρμετρες προσδοκίες, τις οποίες δεν θα μπορέσουμε να ικανοποιήσουμε στη συνέχεια. Πρέπει δηλαδή εξαρχής να ξεκαθαριστεί ποια έργα είναι ήδη "κλειδωμένα" και κοστολογημένα και ποιο είναι το υπολειπόμενο "προς διάθεση" ποσό, για τους Δήμους.

Και να έχουμε άμεσα απαντήσεις σε ερωτήματα όπως αν θα υπάρξει προσπάθεια περαιτέρω ενίσχυσης του αγροδιατροφικού τομέα, αν θα δοθεί δυνατότητα αξιοποίησης ιαματικών πόρων, ή πώς θα δρομολογηθεί η ανάπτυξη επιχειρηματικών πάρκων σε όλη τη χώρα.

Σε κάθε περίπτωση, ισόρροπη περιφερειακή και σε όλο το εύρος της χώρας ανάπτυξη, χωρίς τη συμμετοχή των Δήμων, δεν μπορεί να υπάρξει.

Νέο ΕΣΠΑ. Οι Δήμοι πρέπει να έχουν ρόλο και λόγο

Τέλος, στην τελική ευθεία μπαίνει ο σχεδιασμός και του νέου ΕΣΠΑ. Του κατεξοχήν χρηματοδοτικού "εργαλείου" για την αντιμετώπιση των περιφερειακών ανισοτήτων.

Είναι ξεκάθαρο πως τη φορά αυτή δεν πρέπει να γίνουν τα λάθη του χθες. Δεν μπορεί και σε αυτή την προγραμματική περίοδο, οι Δήμοι να είναι απλοί παρατηρητές των γεγονότων, να μαθαίνουν "τελευταίοι και καταϊδρωμένοι" την εξέλιξη των προσκλήσεων, χωρίς να έχουν περιθώριο να ετοιμάσουν τις απαιτούμενες μελέτες.

Στο νέο ΕΣΠΑ οι Δήμοι πρέπει να είναι από την αρχή επίσημα και με λόγο, στον σχεδιασμό και την εξειδίκευση των προτάσεων.

Παράλληλα υπάρχουν δύο διακριτοί και προνομιακοί στους Δήμους τομείς, που πρέπει να περάσουν από ξεχωριστές δομές, με προσκλήσεις απευθείας για Δήμους.

Το κομμάτι του Στόχου Πολιτικής 5 για τις "έξυπνες πόλεις" αλλά και τις ΟΧΕ, οι οποίες δεν μπορούν να περάσουν μέσω των ΠΕΠ, αφού στη μεν πρώτη περίπτωση δεν υπάρχει εξειδικευμένη γνώση, στη δε δεύτερη, ελλείψει σχετικής κουλτούρας, η πράξη έδειξε πως δεν περπάτησαν.

Για το κομμάτι των "έξυπνων πόλεων", θα είναι τεράστιο λάθος να μην υπάρξει απευθείας εμπλοκή, προτεραιοποίηση και εξειδίκευση από το Υπουργείο Ψηφιακής διακυβέρνησης.

Για τις ΟΧΕ, ΒΑΑ και τις ΤΑΠΤ, μία από τις υφιστάμενες διαχειριστικές αρχές που είναι πιο κοντά στους Δήμους, θα μπορούσε πολύ πιο στοχευμένα, γρήγορα και με περισσότερο όραμα (παράγοντας απαραίτητος για τέτοιου είδους παρεμβάσεις) να δώσει την ώθηση που έλλειψε από το προηγούμενο ΕΣΠΑ, αφήνοντας πίσω στην ουσία τις ΟΧΕ.

Οι Δήμοι χρειάζονται τεχνική βοήθεια

Αναγκαία και ικανή συνθήκη για να συμβούν όλα τα παραπάνω, είναι η ύπαρξη τεχνικής βοήθειας όσο πιο κοντά στους Δήμους γίνεται. Η καλή ως "σύλληψη" ιδέα της πρόσληψης μηχανικών από την ΕΕΤΑΑ, κόλλησε στην "περιδίνηση" στην οποία έχει περιέλθει η εταιρεία τους τελευταίους μήνες.

Παράλληλα, ο μικρός αριθμός τους (50), σε συνδυασμό με το γεγονός ότι το 90% αυτών βρίσκονται στην Αθήνα, δεν θα βοηθήσει σε καμία περίπτωση στην ουσιαστική στήριξη των περιφερειακών και υποστελεχωμένων Δήμων.

Και όμως μπροστά μας έχουμε τρία προγράμματα που όλα τους, έχουν με κάποιο τρόπο, τεχνική βοήθεια. Ας συνενώσουμε τις δυνατότητες αυτές και ας φτιάξουμε για τα επόμενα δύο χρόνια, ισχυρές τοπικές μονάδες μηχανικών, οικονομολόγων και άλλων απαραίτητων ειδικοτήτων, που θα είναι σε επίπεδο πρωτεύουσας νομού έτοιμες να συνδράμουν στο έργο των -μικρότερων κυρίως- Δήμων. Την εποπτεία και συντονισμό τους θα μπορούσαν να έχουν οι τεχνικές υπηρεσίες των Δήμων πρωτευουσών, ενισχύοντας έτσι το όλο έργο.

Όσο και αν δεν το έχουμε κατανοήσει, η επιτυχία των τριών παραπάνω μεγάλων αναπτυξιακών εργαλείων, θα κριθεί από κάτι τόσο απλό, αφού θεμιτή είναι η εξωτερική βοήθεια μέσω τεχνικών συμβούλων, όμως οι διαδικασίες ανάθεσης ή/και δημοπράτησης, παρότι απλοποιούνται με τον Ν.4782, παραμένουν πρόβλημα σε μία περίοδο που έχουμε τεράστια ανάγκη από γρήγορες, ώριμες και σοβαρές μελέτες.

Ήρθε η ώρα να εμπιστευθούμε την αυτοδιοίκηση.

Σήμερα έχουμε μια μεγάλη ευκαιρία για δημιουργική ανατροπή , αρκεί να πράξουμε τα αυτονόητα. Ποια είναι αυτά;

Είναι λοιπόν επιτακτική ανάγκη εγκαίρως να συγκεκριμενοποιήσουμε το Ταμείο Ανάκαμψης.

Χρειάζεται να παρθούν τώρα αποφάσεις για το νέο ΕΣΠΑ.

Να δημιουργηθεί μία δυνατή και απλωμένη σε όλη τη χώρα τεχνική βοήθεια.

Χρειάζεται να εμπιστευτούμε την Αυτοδιοίκηση, αλλά και η Αυτοδιοίκηση να αντιληφθεί τον βαρύνοντα ρόλο που καλείται να επιτελέσει σε αυτή τη συγκυρία.

Δεν πρέπει να χαθεί και αυτή η ευκαιρία, γιατί αμφιβάλω αν θα υπάρξει τα επόμενα χρόνια άλλη.

* Ο κ. Δημήτρης Παπαστεργίου είναι Δήμαρχος Τρικκαίων, Πρόεδρος Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδος

Πηγή: https://www.capital.gr/